Náttúrufræðingurinn - 1979, Blaðsíða 136

hlýtur að eiga rætur að rekja annað
hvort til Eldgjár- eða Lakasvæðisins,
og með tilliti til hins mikla mismun-
ar á gerð og útliti hraunanna á þess-
um tveim svæðum má telja víst að
Botnahraun sé a£ svæðinu austan
Skaftár koniið og þar með lang líkleg-
ast að það sé komið úr hinurn eldri
Eldborgarröðum, Rauðöldum, það sé
hraun frá Skaftáreldum hinum fyrstu
og ltafi larið söntu ieið og hraunið
fór 1783, niður Skaftárgljúfur. Lík-
lega er það undir sunnanverðu Land-
broti og trúlegt að það nái þar að sem
hólana þrýtur sunnan við Hraun og
meira venjulegt hraun tekur við, eins
og áður var nefnt.
Hvað varðar Eldgjárhraunið í
Landbroti þá má Itenda á að Ekl-
gjár-gígaröðin hefur náð austur yfir
Skaftá og því hlýtur hraun, sem upp
kom á þeim slóðum að hafa runnið
niður farveg Skaftár rétt eins og varð
1783. Auk þess hverfur hraun úr Eld-
gjá undir Skaftáreldahraun bæði við
Nyrðri- og Syðri Ófæru. Líklcgt er
að gos hafi síðar orðið í Eldgjá og að
jafnvel svo seint sem snemma á land-
námsöld ltafi eldvirkni orðið á liluta
sprungunnar, en margt er enn óljóst
hvað það varðar.
Urn aldur hraunanna.
Eins og að framan getur hafa C14
aldursákvarðanir verið gerðar á gróð-
urjeifum úr rofinu hjá Ytri Dalbæ
og hefur með því fengist aldur Ijósu
öskulaganna tveggja, senr eru mest
áberandi neðarlega í jarðvegssniðinu
á svæðinu öllu. Kemur við ]rað í ljós
að Rauðhólaröðin og Rauðhóll-Bunu-
hólar hafa verið virk með mjög svo
stuttu millibili eða e. t. v. samtímis,
en að Botnahraun, senr ef til vill ætti
að lreita Rauðöldulrraun, er verulega
eldra og Hálsagígir nriklu yngri.
Mætti ætla að þeir væru ekki nreira
en 2000 ára e.t.v. nrinna. Jarðvegssnið-
in á 6. og 10. nrynd sýna best hvernig
þessu er háttað. Aldur hraunanna,
senr hér hefur verið fjallað um, gæti
verið eitthvað nálægt Jressu:
Botnahraun 6000—7000 ár
Bergvatnsáahraun 5000—6000 ár
Eldgjárhraun í Landbroti
unr 5200 ár
Eldgígur-Rauðhólar-Rauðlróll-
Bunuhólar 3800—4000 ár
Hálsagígir um 2000 ár
S U M M A R Y
On lava flows in Skaftafellssýsla
by Jón Jónsson
National Energy Authority, Reykjavik
Iceland.
A preliminary description is given o£
live lava llows and eruptive lissures in
Vestur-Skaftafellssýsla, S. Iceland, their
petrograplric composition and probable
age.
The two easternmost lava flows are the
Berguatnsáahraun (hraun = lava llow(s)
(see map)). They are supposed to be deri-
ved from the same source, which now is
covered by the Vatnajökull glacier. Ac-
cordingly the eruption is supposed to
Iiave occurred at a time wlien the ex-
tension of the glacier was considerably
less than at present and most likely
during the postglacial climatic optimum
at approximately 5000—3000 BC.
The area covered by the two flows is
approximately 9 km2 and their volume
is calculated about 0,15 km3.