Náttúrufræðingurinn - 1989, Blaðsíða 19

all, brennisteinskís og kalsít í stærri
holum hraunlaganna sem nú eru neöst
í Lambatungnatindi.
Jarðlagastaflinn óx smám saman og
náði a.m.k. 1,5 km þykkt yfir jarð-
bikshraunlaginu. Berginnskot mynd-
uðust á ýmsum stöðum í jarðlagastafi-
anum. Af völdum slíks innskots, lík-
lega fyrir um þrem milljónum ára,
hitnaði tímabundið í surtarbrandslagi,
sem nú sést neðst í Lambatungna-
tindi. Við upphitunina myndaðist
jarðolía, sem ásamt bergkristal settist
til í holrými í næsta hraunlagi fyrir of-
an. Jarðlögin kólnuðu síðan jafnt og
þétt samfara því að svæðið færðist út
úr virku gosbelti við landrek. Mikið
rof varð svo á svæðinu á ísöld af völd-
um jökla og djúpir dalir grófust í jarð-
lögin, þar á meðal Skyndidalur.
ÞAKKIR
K.A. Kvenvolden, U.S. Geological Sur-
vey, framkvæmdi góðfúslega þær hefð-
bundnu olíugreiningar sem getið er um að
framan. Björn Buchardt, Kaupmanna-
hafnarháskóla, gerði kolefnis-samsætu-
greiningar. Erik Thomsen, DGU, Kaup-
mannahöfn, kannaði þroskastig lífrænna
leifa í surtarbrandssýni. Bjarni Gautason
og Guðrún Sverrisdóttir gerðu fjölda
steindagreininga á röntgentækjum Orku-
stofnunar og Erik Leonardsen, Kaup-
mannahafnarháskóla, gerði tvær rönt-
gengreiningar. Karl Grönvold aðstoðaði
við efnagreiningar með örgreini Norrænu
Eldfjallastöðvarinnar. Jóhannes Þorkels-
son, Rannsóknastofnun Háskólans í lyfja-
fræði, Níels Óskarsson, Norrænu Eldfjall-
astöðinni, og Jóhann Jakobsson, Fjölveri
h/f, framkvæntdu ýmsar efnagreiningar og
komu með ábendingar meðan rannsóknin
var á frumstigi. Guðni Axelsson, Orku-
stofnun, reiknaði út kólnunarhraða lag-
gangsins. Leifur A. Símonarson, Háskóla
Islands, greindi plöntuför í tveimur surtar-
brandssýnunt. Gísli Arason, Benedikt
Þorsteinsson og nokkrir aðrir Hornfirðing-
ar aðstoðuðu í leiðöngrunum í Skyndidal.
Menntamálaráðuneytið veitti sérstakan
styrk til rannsóknanna. Öllum þessum að-
ilum og einstaklingum ásamt öðrum ótil-
greindum eru færðar hinar bestu þakkir.
HEIMILDIR
Árni Böðvarsson (ritst.) 1985. íslensk
orðabók. Bókaútgáfa Menningarsjóðs.
1259 bls.
Carslaw, H.S. & J.C. Jaeger 1959. Con-
duction of heat in solids, (2. útg.) Clar-
endon Press, Oxford. 510 bls.
Guðmundur Ó. Friðleifsson 1983a. The
geology and the alteration history of
the Geitafell central volcano, southeast
Iceland. Óprentuð Ph.D. ritgerð. Uni-
versity of Edinburgh, Skotlandi. 371
bls.
Guðmundur Ó. Friðleifsson 1983b. Min-
eralogical evolution of a hydrothermal
system. Geothermal Research Council
Transactions 7. 147-151.
Halldór Ármannsson & Sigmundur Ein-
arsson 1987. Gas í Lagarfljóti. Orku-
stofnun. OS-87035/JHD-09. 25 bls.
Helgi Torfason 1979. Investigations into
the structure of south-eastern Iceland.
Óprentuð Ph.D. ritgerð. University of
Liverpool. Englandi. 587 bls.
Hrefna Kristmannsdóttir 1979. Alteration
of basaltic rocks by hydrothermal
activity at 100-300°C. Internat. Clay
Conference 1978. Elsevier, Amsterdam.
359-367.
Karl Gunnarsson 1980. Hafsbotninn um-
hverfis ísland. Þróunarsaga og setlaga-
myndanir. Yfirlitsskýrsla um stöðu
rannsókna. Orkustofnun. OS-80025/
JHD-14. 79 bls.
Kvenvolden, K.A., J.B. Rapp, F.D.
Hostettler, J.L. Morton, J.D. King &
G.E. Claypool 1986. Petroleum associ-
ated with polymetallic sulfide in sedi-
ment from Gorda Ridge. Science 234.
1231-1234.
Love, J.D. & J.M. Good 1970. Hydrocar-
bons in thermal areas, northwestern
Wyoming. U.S. Geol. Surv. Prof. Pa-
per 644-B. 23 bls.
Lúðvík S. Georgsson, Guðmundur Ó.
Friðleifsson, Magnús Ólafsson, Ómar
185