Náttúrufræðingurinn - 1994, Blaðsíða 68

7. mynd. Anamaðkar fluttir í lúpínubreiðu á Markarfljótsaurum þar sem lítið er um
maðka. Ljósm. Hólmfríður Sigurðardóttir.
mælst 5-20 tonn/ha á ári þar sem lífþyngd
ánamaðka er um 0,3-0,5 tonn/ha (Boström
o.fl. 1983). Til samanburðar má geta þess
að lífþyngd ánamaðka í aldagömlum
túnum á Suðurlandi er svipuð þessu
(Hólmfríður Sigurðardóttir og Guðni
Þorvaldsson 1994). Að minnsta kosti jafn
mikið magn jarðvegs flyst til neðanjarðar.
Talið er að ánamaðkar á norðurslóðum
þurfi að éta allt að 5 sinnum eigin þyngd af
jarðvegi á dag til að mæta orkuþörf sinni.
Gott dæmi um hagnýta þýðingu ána-
maðka er að rætur plantna fylgja oft ána-
maðkagöngum. Þær nýta sér þannig minni
mótstöðu í jarðveginum og einnig næring-
arefni er finnast í ánamaðkasaur og slími
sem þekur veggina.
■ flutningur ánamaðka
í ÓNUMIN EÐA
RÖSKUÐ SVÆÐl
Ýmiss konar ræktunaraðferðir og mengun
umhverfis hafa á undanförnum áratugum
haft neikvæð áhrif á ánamaðka víðs vegar í
heiminum. Þetta er verulegt áhyggjuefni,
enda ekki vitað hve langur tími líður frá
því að ánamaðkastofn hefur orðið fyrir
miklu áfalli þangað til áhrifin koma fram í
jarðvegsbyggingu og hringrás næringar-
efna. í mörgum löndum hefur verið brugð-
ið á það ráð að flytja ánamaðka í graslendi
og ýmiss konar ræktunarland.
Nýsjálendingar urðu einna fyrstir til að
flytja ánamaðka í svæði þar sem lítið eða
ekkert var fyrir af þeim. Er bændur höfðu
rutt svæði fyrir beitilönd sín komust þeir
fljótt að raun um að þau gáfu ekki eins
mikið af sér og graslendi í Evrópu. Einnig
lentu þeir í vandræðum með búQáráburð-
inn því hann brotnaði seint niður og safn-
aðist fyrir á yfirborði jarðvegs. Eftir siðari
heimsstyrjöldina voru hafnar tilraunir með
að flytja evrópskar ánamaðkategundir í
þessi svæði og árangurinn lét ekki á sér
standa. Framleiðslugeta landsins jókst um
30-70% (Stockdill 1982). Hollendingar
hafa einnig flutt ánamaðka í svæði neðan
sjávannáls sem þeir hafa þurrkað upp og
sömu sögu er að segja frá svæðum í
Uzbekístan og námasvæðum í Wales.
146