Náttúrufræðingurinn - 1994, Blaðsíða 74

3. mynd. Þversnið gegnum Mjölni. Ómmyndin (neðri myndin) og túlkun hennar (efri
myndin) sýna mikið jarðrask. Mest raskaði hluti jarðlagastaflans, þar sem elcki er hægt að
henda reiður á upphaflegri jarðlagaskipan, myndar breiða skál undir endurkastsfletinum
frá mörkum júra og krítar. Lega þversniðsins er sýnd á 2. mynd (Steinar Þór Guðlaugsson
1993).
munstrinu, óreiðumunstur og tvístrað
endurkast, auk svæða án endurkasts, benda
til mikillar aflögunar (4. mynd). Utan við
skálina virðast jarðlögin hins vegar ekki
hafa orðið fyrir alvarlegu hnjaski. Þau
einkennast af reglulegri lagskiptingu og
hallar eilítið til suðurs eins og ótrufluðu
jarðlögin sem einkenna Bjarmalandsslétt-
una. Athyglisvert er að endurkasflötur frá
lokum permtímabilsins liggur nánast
óhreyfður undir allri jarðmynduninni.
■ ER MjÖLNIR
SALTSTÖPULL?
Þegar leitað er skýringa á Mjölni liggur
beint við, lögunarinnar vegna, að kanna
hvort um sé að ræða saltstöpul, leirstöpul
eða eldstöð. Þykk saltlög féllu út í
Barentshafi á miklu hita- og þurrkaskeiði á
kol og perm (Gérard og Buhrig 1990). Upp
úr þessum saltlögum hafa risið margir
saltstöplar (Faleide o.fl. 1984) sem við
fyrstu sýn virðast ekki ósvipaðir Mjölni,
því umhverfis saltstöplana eru hringlaga
sigdældir. Hins vegar eru engin merki um
yngri saltlög (Dalland o.fl. 1988). Sú
staðreynd að endurkastsflöturinn frá lokum
perm er óraskaður með öllu kollvarpar í
raun saltstöplakenningunni, því ef mikið
magn af salti hefði stigið upp úr jarð-
lögunum frá kol og perm hefði endur-
kastsflöturinn raskast og sigið að sama
skapi (sbr. 5. mynd). Engin merki eru um
slíkt. Þar að auki sýnir samanburður á óm-
myndum af Mjölni og saltstöplum í
Barentshafi að margt er þar talsvert ólikt,
t.d. er setfyllan í sigdældunum umhverfís
saltstöplana mjög reglulega lagskipt, en
ekki í hringtroginu við Mjölni. Þá benda
þyngdarsviðsmælingar yfír Mjölni til þess
að bergið sé eðlisþyngra en svo að það geti
verið salt (Steinar Þór Guðlaugsson 1993).
152