Náttúrufræðingurinn - 1994, Blaðsíða 12

■ STORMAR SAMFARA
HELKULDA
JÖKULSKEIÐSINS
Magn ryks í Grænlandsís er mjög mis-
munandi og á síðasta jökulskeiði er greini-
legt samband milli rykmagns í ísnum og
samsætugilda hans. Mikið ryk er í jöklinum
þegar samsætugildin mælast lág og veður-
far hefur því verið kalt. Þetta hefur verið
skýrt með því að helkuldi jökulskeiðsins
hafi einkennst af miklum stormum. Einnig
kunna breytingar í hringrás andrúmslofts-
ins samfara veðrasveiflunum að hafa áhrif,
svo og stærð og staðsetning uppfoksstað-
anna. Þannig hefur síðasta jökulskeið á
norðurslóðum elcki aðeins einkennst af
fimbulkulda heldur einnig miklum
stormum og ryki í lofti.
■ SAMANBURÐUR VIÐ
ÖNNURGÖGN
Veðurfarssveiflur siðasta hlýskeiðs sjást vel
á 10. mynd þar sem niðurstöður fjögurra
rannsóknaferla um fornveðurfar eru sýndar.
J 0. mynd C sýnir efstu 2982 m af samsætu-
sniði GRlP-kjarnans teiknaða á línulegan
aldurskvarða með 200 ára meðaltölum. Til
viðmiðunar er dregin lína með meðal ð-
gildi síðustu 10.000 ára (-35 %o).Til hægri
við þá línu eru skráð nöfn hinna ýmsu
tímaskeiða samkvæmt evrópskri hefð.
VOSTOK- KJARNINN
Undanfarinn áratug hefur Sovétmönnum
tekist að bora u.þ.b. 2700 m langan ískjarna
á Vostok á austurhluta Suðurskautslands-
ins. Sá kjarni spannar um 250.000 ár, þ.e.
10. mynd. Niðurstöður Jjögurra rannsóknaferla um fornveðurfar. A) Breytingar á
súrefnissamsætum í kalsítfyllingu frá Devils Hole í Nevada. Aldurstölur eru byggðar á
aldursgreiningum með geislavirkum frumefnum (U/Th). B) Samsætukúrfa byggð á rann-
sóknum á úthafskjörnum
Vostok
Devils Hole SPECMAP Summit
100 -
150
200 -
250
(SPECMAP). Hin viður-
kenndu samsœtutimabil
sjávarkjarna eru númer-
uð, en aldurskvarði er
stjarnfræðilegur. C) Súr-
efnissamsætusnið efstu
2982 m GRlP-kjarnans.
Hver punktur lýsir 200
ára meðaltali. Aldurs-
greining í yngsta hlut-
anum (<14.500 ár) bygg-
ist á talningu árlaga en í
eldri hlutanum á ís-
flæðireikningum. Hœgra
megin við línu sem sýnir
meðalsamsætugildi jýrir
siðustu 10.000 ár eru
sýnd nöfn á tímabilum
samkvæmt evrópskri hefð.
D) Vetnissamsœtukúrfa
Vostok-kjarnans á Aust-
ur-A ntarktíku umreiknuð
samkvœmt formúlunni:
8D=88lsO+10%o. Aldurs-
greining er byggð á ís-
flœðireikningum.
90