Náttúrufræðingurinn - 1994, Blaðsíða 79

9. mynd. Manicouagan-loftsteinsgígurinn í Quebec i Kanada er um 210 milljón ára
gamall og er upprunalega talinn hafa verið um 100 kílómetrar í þvermál. Þrátt fyrir að
gígurinn sé mjög rofinn kemur vel firam sammiðja beltaskiptingin sem einkennir stóra
loftsteinsgiga. Hvíti hringurinn á myndinni er isi lagt stöðuvatn, 75 kílómetrar í þvermál,
sem fyllir hringtrog umhverfis miðlœga hœð. Mynd Geimferðastofnun Bandaríkjanna.
árekstursstaðnum. Gífurlegt magn af ryki
og gasi þeytist út í andrúmsloftið. Sumt af
því fer eftir skotbrautum út fyrir lofthjúp
jarðar og dreifist um alla jörðina (Melosh
1989). Áhrifín eru síðan í samræmi við
stærð loftsteinsins. Rannsóknaniðurstöður
frá Yucatán benda til að árekstur 10 km
loftsteins hafí í för með sér alvarlega rösk-
un á lífríki jarðar og aldauða margra líf-
vera en óljóst er hvers eðlis röskunin er og
hvaða umhverfísþættir valda fellinum.
Stöðvun ljóstillífunar vegna ryks í andrúm-
sloftinu, snöggar hitabreytinagar og súrt
regn eru helstu þættir sem koma til greina
(Jablonski 1990). Á hinn bóginn má telja
líklegt að árekstur af stærðargráðu Mjölnis
sé heldur undir þeim mörkum þar sem
Qöldadauði verður merkjanlegur (Jansa
o.fl. 1990, Raup 1990).
■ LOKAORÐ
Fjölmargt er enn á huldu um myndun loft-
steinsgíga á borð við Mjölni. Það á ekki
síst við um það hvemig gígurinn fellur
saman eftir áreksturinn og áhrif af árekstr-
um stórra loftsteina á miklar setlagasyrpur
157