Samvinnan - 01.06.1944, Síða 29

5.-6. HEFTI
SAMVINNAN
JÓN IrOFTSSON:
GLUGGASTEINN
Undir fyrirsögninni: „Steypið steina, byggið bæi,“
ritar Klemenz Kristjánsson, kornræktarfræðingur á
Sámsstöðum grein í Samvinnuna, 2. hefti þ. ár. Skýr-
ir hann þar ýtarlega frá töluverðri reynslu, sem hann
hefur fengið í að láta steypa 8,5 cm þykka veggja-
steina úr sementi, möl og sandi. Tilgreinir hann nokkr-
ar byggingar, sem hann hefur látið hlaða úr stein-
unum og lýsir því, hvernig hver um sig hefur reynzt.
íbúðarhús, er byggt var úr steini þessum, hefur reynzt
hlýtt og rakalaust, nema að því leyti, að nokkuð bar
á slaga fyrsta árið, sem hann segir að stafað hafi
af því, að ekki var búið að múrhúða útveggi utan
fyrir haustrigningar. Útveggir húss þessa voru hlaðn-
ir tvöfaldir með um 15 cm holi á milli, sem fyllt var
með þurri mómylsnu. Staðfestir þetta það, sem vitað
er, að þurrsteypusteinar eru venjulega langt frá því
að vera vatnsþéttir. Aðeins með sérstakri vandvirkni,
að steypuefnið sé vel hreint og sandurinn bæði
Steypusteinn - vikurholsteinn
grófur og fínn í sem réttustum hlutföllum, er hægt
að ná sæmilegum árangri, en þó varla til fulls, nema
með því, að blanda þéttiefni í hræruna. Ef þessa er
ekki gætt og lögunin auk þess illa hrærð og ekki vel
þjappað í mótin, draga steinarnir í sig vatn líkt og
svampur.
Venjulega gegnir það því sama máli um útveggi úr
steypusteinum og úr vikurholsteinum, að áríðandi
er, að vel sé vandað til utanhússhúðunar beggja.
Blanda ætti réttum hluta af góðu steypuþéttiefni, t.
d. „Medusa,“ sem teiknistofa landbúnaðarins hefur
víða látið nota og reynist vel, í alla lögun til múr-
húðunar á útveggi, bæði í fyrsta ákastið, „rappið,“ og
hin tvö áköstin. Ennfremur verður að gæta þess, sem
oft er ekki hirt um sem skyldi, að vökva vel yfirborð
veggjanna, ef þurrir eru, áður en byrjað er að múr-
húða þá, og síðan hvert múrlag fyrir sig, áður en
byrjað er á nýju. Sé það ekki gert, vilja lögin ofþorna
og springa. Áríðandi er ennfremur að úða múrhúðina
með vatni minnst einu sinni á dag 3—6 fyrstu dag-
ana eftir því, hve miklir þurrkar eru. Kalki, helzt
markaðslands fyrir íslenzkar framleiðsluvörur. Það
er alveg óvíst, hvaða tollapólitík Bandaríkin taka upp
í framtíðinni, en engin veruleg breyting er enn sjá-
anleg. Tollur á innfluttum, frosnum fiski er svo hár
þar, að á venjulegum tímum mun erfitt að selja hann
þangað. Tollurinn nemur 2 centum pr. lb. Hins vegar
er frystitækni hvergi eins fullkomin og í Bandaríkj-
unum, og því ákaflega auðvelt með dreifingu frosinna
matvæla þar í landi. Innflutningstollur á kjöti er 7
cent pr. lb., og hindrar það alveg innflutning á kjöti
þangað frá þeim londum, sem þessum tollkjörum verða
að sæta. Þá er og ullartollurinn það hár, að íslenzka
ull er ekki hægt að selja til Bandaríkjanna, nema til
teppagerðar, en til slíks iðnaðar er ullin tollfrjáls.
Hins vegar mundi fást hærra verð fyrir ullina, ef
hægt væri að selja hana til almenns iðnaðar.
Mörg og stór verkefni bíða samvinnufélaganna, sem
verða að komast í framkvæmd strax að lokinni
styrjöldinni. Fátt verður þó talið hér.
Fyrsta verkefnið verður að vinna aftur gamla
markaöi fyrir íslenzkar útflutningsvörur og afla
nýrra. Þá þarf jafnframt að hagræða útflutnings-
framleiðslunni í samræmi við nýjar kröfur á göml-
um mörkuðum.
Sambandið þarf, strax, þegar við verður komið, að
reisa nýtt frystihús í Reykjavík, þar sem hægt verði
að leggja stund á frystingu og geymslu alls konar
matvæla með nýjustu tækjum. — Þá þarf að koma
uyy litilli niðursuðuverksmiðju, pylsugerð o. fl., sem
nauðsynlegt er vegna sölu landbúnaðarvara innan-
lands. Sambandið þarf að reisa lýsishreinsunarstöð,
og S. í. S. eða kaupfélögin verða að koma wpp ullar-
þvottahúsum, ef heimaverkun á ull dregst saman, eða
legst niður. Hér er aðeins drepið á það helzta og
einungis það, sem viðkemur þeirri starfsgrein sam-
vinnufélaganna, sem ég vinn við. En margt annað
bíður úrlausnar, svo sem siglingamálin, sem sam-
vinnufélögin að sjálfsögðu munu láta til sín taka,
þegar um hægist.
Reykjavík, 31. maí 1944.
161