Samvinnan - 01.12.1966, Blaðsíða 3

Líður að jólum,
Ijújust gleði!
Kveikt eru á borði
kertaljós!
Og þó rajljósin
rjúfi myrkur
Leillar heimsálju
á helgri nóttu,
eru mér kærust
kertaljósin
góðra minninga.
— Gleðileg jól!
Hugljúja mynd dregur skáldkonan Jakobína Johnson
hér upp af kertaljósum jólanna, sem henni eru, eins og
svo mörgum öðrum, jajnvel kærari heldur en hin björt-
ustu rafljós nútímans.
Vel vitum vér það að vísu og skiljum, sem þekkjum
hvort tveggja af eigin raun, hvílíka yjirburði rafljósin
haja að öllum jafnaði yfir kerti og olíulampa. Vér vild-
um ekki skipta. Þó held ég að sjaldan þurji langur tími
að líða jrá innlögn rafmagnsins, áður en margir eru
jarnir að taka undir þessi orð skáldkonunnar. A þessu
eina sviði verður rafmagnið að lúta í lægra haldi. Það
getur aldrei jafnazt á við dýrð hins litla jólakertis.
Hvað er það, sem gefur jólaljósunum þessa óviðjafnan-
legu, fegurð í augum okkar?
Þegar ég legg þessa spurningu fyrir sjálfan mig, verður
mér hugsað til 4. apríl 1946. Eg var þá staddur í Kaup-
mannahöfn, þegar Danir minntust þess, að eitt ár var
liðið frá uppgjöf Þjóðverja í Danmörku. Mikið var um
hátíðahöld, og gleði fóiksins var sterk og inniteg.
Sjálfur naut ég þess í ríkum mæli að taka sem gestur
þátt í hátíðahöldunum. Um miðnætti fór t. d. fram
einhver mesta flugeldasýning í sögu landsins. Um langan
tíma logaði himinninn allur af hinum dýrðlegustu Ijósa-
fyrirbrigðum. Þar var sannarlega gaman að vera.
Þó var eitt, sem mig vantaði, en hitt fólkið hafði
flest, sem þarna var statt. Það var tilfinningin fyrir
táknrænni merkíngu þessara Ijósa. Eg sá hér Ijósadýrð,
sem gladdi augað og hreif fegurðarskynjunina. En fyrir
þá, sem með mér voru, heimamennina, voru þessi Ijós
tákn frelsisins, t'ákn þess, að hin löngu og þungu ár
erlendrar kúgunar voru liðin. Eg sá björt Ijósin við
bakgrunn hinnar dimmu nætur, en í augum vina minna
öðluðust þau margfaldan dýrðarljóma við myrkan bak-
grunn hinna löngu ófrelsisára.
Mér var að vísu kunnugt um þjáningar dönsku þjóð-
arinnar á stríðsárunum, skortinn, kuldann og öryggis-
leysið. Víða um borgina báru brunarústir þöglan vitnis-
burð um ógnir þessa tímabils. Eg hafði líka heyrt margar
sögur um grimmd nazistanna, fangabúðir, pyntingar,
gyðingaofsóknir o. s. frv. Sumt fólk, sem ég þekkti hafði
verið í stöðugri lífshættu vegna þátttöku sinnar t and-
spyrnuhreyfingunni.
Já allt< þetta vissi ég og miklu meira. En sjálfur hafði
ég staðið utan við allt slíkt heima á Islandi. Eg gat að
vissu marki skilið þetta fólk og glaðst yfir fögnuði þess.
En þetta var ekki minn fögnuður. Eg var bara utan-
aðkomandi gestur.
Þessi stund kemur mér oft í huga, er ég hugleiði
fegurð jólaljósanna og rúm það, sem þau skipa í hjörtum
Islendinga.
Ekki fer milli mála, að jólin eru mikill viðburður
í lífi þessarar þjóðar. I marga mánuði hlakka börnin til
jólanna, og stór er hann að verða hópur þess fullorðna
fólks, sem árlega eyðir vikurn og jafnvel mánuðum í
undirbúning jólahátíðarinnar.
Stundum er að vísu talað um óhófseyðslu tíma og
fjármuna. En það er erfitt að stöðva strauminn. Fólkið
vill ekki missa jóladýrðina úr lífi sínu. — Hvaða sann-
ur Dani gat t'alið eftir fé það, sem fór í skrauteldana
á frelsishátíðinni? Og hver er sá Islendingur, sem ekki
vill mikið á sig leggja til þess að varðveita jólahátíðina?
Mjög hlýtur þetta reyndar að fara efbir því, hvað
jólaljósin merkja í hugum vorum — hvort vér tökum
þátt t jólahátíðinni sem heimilisfólk eða sem gestir.
Er þetta vor eigin hátíð, sem táknar dýrðlegan æðri
veruleika t Itfi voru, eða er jólagleði vor bara gleði augans
og hinnar ytri fegurðarskynjunar?
Já, hvað fákna jólaljósin eiginlega? Hvert er hið raun-
verulega innihald þessarar Ijósahátíðar, sem vér höldum
á myrkasta tíma ársins? Hvað er á bak við hinar
hugljúfu sögur um jólabarnið í jötunni, jólastjörn-
una, englana o. s. frv.? Njótum vér þessara sagna
sem fagurra ævintýra, eða tákna þau eitthvað meira
t Itfi voru?
Undir því er í raun og veru komin afstaða vor til
jólanna.
Ar eftir ár fögnum vér jólunum með dýrðlegu háttða-
haldi. Hvort höfum vér þá lært að skilja sem skyldi,
að það er við hinn dökka bakgrunn syndar, þjáning-
ar og dauða, sem jólagleðin nær sinni mestu fegurð og
birtu.
Aðeins þeir, sem sjálfir höfðu íifað ógnarmyrkutr
nazistahernámsins, gátu Ul ftdls skynjað fegurð skraut-
eldanna á fyrrnefndri frelsishátíð. Og aðeins þeir, sem
af eigin raun þekkja sorg og mótlæti jarðlífsins, geta
fundið hinn dýpsta fögnuð jólanna.
Því að jólin eru fæðingarhátíð frelsara vors, Jesú
Krists, og aðeins þeir, sem finna til þess, að þeir þurfÍ
á frelsara að halda, geta til fulls skilið hið eiginlega
gleðiefni jólanna.
JólaljósÍn eru björt. Bjartari og fegurri en nokkur
rafmagnsljós. Því betur sem ég kynnist lífi og örlögum
mannanna, því meira sem ég hugleiði vandamál til-
verunnar, vandamál lífs og dauða, þeim mun þakklát-
ari er ég fyrir það að hafa fengið að vaxa upp í kristnu
landi og á kristnu heimÍli. Eg hef sannfærzt um það,
að enginn maður geti fengið aðra gjöf betri um ævina
heldur en þá trú, sem gefur jólaljósunum þeirra fegurstu
birtu.
Vonandi halda íslenzkir foreldrar áfram að gefa börn-
um sínum þá gjöf.
A hverjum jótum erum vér vön að syngja:
„Jesú, þú ert vort jólaljós.“
Megi þau orð verða að veruleika t lífi allra manna.
Guð gefi oss öllum gleðileg jól.
Orn Friðriksson
3óia*
bikv
leiðing
SAMVINNAN 3