Samvinnan - 01.12.1966, Blaðsíða 19

peninga. Peningar eru þó ein-
hvers virði. Að minnsta kosti
sóttust allir eftir þeim. Og hún
gat gert erfðaskrá. Hún kærði
sig ekkert um að það sem hún
léti eftir sig skiptist milli allra
systkina sinna. Alls ekki allra.
Menn eru auðvitað menn. En
manni er ekki jafnhlýtt til
allra. Það var fallega gert af
Línu og Eyva bróður, að taka
sér ferð á hendur eingöngu til
að heimsækja hana veika,
bjóða henni aðstoð sína og
sinna og samgleðjast henni yfir
vinningnum. Samt gekk henni
illa að sofa. Hann Jói. — Hvort
hún treysti honum Jóa? Ekki
þar fyrir, menn eru nú aldrei
nema menn. — — — —
STÍNA SAGÐI að hún ætti
ekki að selja. Það væri miklu
meira upp úr því að hafa að
leigja íbúðir en selja þær.
— Þú átt að standsetja íbúð-
ina, eiga hana og leigja hana
út. Það segir Stjáni minn. Og
hann veit hvað hann segir.
Hann segir að þú getir fengið
milli þrjátíu — fjörutíu þús-
und á ári í húsaleigu fyrir
íbúðina. Gamla konan var
farin að sitja framan á tím-
unum saman og stúlkurnar að
styðja hana til gangs nokkr-
um sinnum á dag, en nú fannst
henni þyrma yfir sig.
— Er þetta satt?
— Hann Stjáni veit það
áreiðanlega. Og hann fullyrðir
að þú getir fengið þetta, og
jafnvel meira. Og íbúðin stend-
ur alltaf fyrir sínu. Hún hækk-
ar í verði með dýrtíðinni án
nokkurra samninga eða laga.
Það segir Stjáni.
— Hvernig?
— Hvernig. Það veit ég ekk-
ert. Hann Stjáni segir það, og
hann veit það áreiðanlega. Þú
veizt hitt, eins og ég, að hús
hækka alltaf í verði eins og
annað. Og hann segir að þú
eigir alls ekki að selja. Það sé
bara vitleysa. Og ekkert að
láta hann Jóa hringla í þér,
— þó hann sé ekki viljandi
slæmur.
— Hver segir að hann sé að
hringla í mér? spurði Ragn-
hildur gamla Jónsdóttir, ó-
venju fastmælt.
— Enginn, enginn, flýtti
Stína sér að leiðrétta. — Ég var
bara að segja svona, af því við
höfum nú verið kunningjakon-
ur svo lengi. Ég er ekkert að
hallmæla honum Jóa, en þú
veizt líklega, að fátt er það
sem fulltreysta má. Og það
þegar peningamálin eru ann-
ars vegar.
— Fjörutíu þúsund á ári.
Heldurðu að það séu nú ekki
ýkjur?
— Ekki hef ég reynt hann
Stjána minn að neinum ýkj-
um. —-------
HÚN VARÐ andvaka langt
fram á nótt og bað nætur-
vaktina um svefntöflur. Töfl-
urnar voru víst eitthvað svikn-
ar, því hún sofnaði ekki að
heldur. Piltagullið hraut hátt
í sínu rúmi og úr herbergi
innar í ganginum barst ómur
af hljóðum sængurkonu. Fjöru-
tíu þúsund á ári, jafnvel meira.
Og Jói hafði sagt að hún gæti
orðið níræð. Það yrði ekkert
smáræði, sem hún léti eftir
sig. Og fólk var farið að tala
um hana. Æ, hún var víst að
verða hégómleg. Og hann Jói.
Já, hann Jói? Hann hafði
alltaf verið henni góður. En
það voru fleiri til en hann. —
Hún varð að komast á fætur.
Hún hringdi aftur á nætur-
vaktina og fékk annan
skammt. Lá síðan og beið eft-
ir að sofna. En íbúðin og erfða-
skráin sóttu að henni með tví-
efldum krafti.
Skelfingu lostin tók hún að
rifja upp kvöldbænir sínar frá
bernskuárunum. En hún var
búin að gleyma svo mörgu og
ruglast í öðru, það rann allt
saman. Og hún mundi ekki til
að hún hefði lært neina bæn
gegn íbúð og erfðaskrá. — Ef
það er mögulegt, þá tak þenn-
an kaleik frá mér, stundi hún.
Og svo sofnaði hún.--------
JÁ, FÓLK VAR farið að tala
um hana! Meðan hún gat unn-
ið fyrir sér var hún ekki um-
talsverð. Nú lá hún hér, orðin
sjötíu og fimm ára, búin að
fá stóran vinning í happdrætti,
og fólk efaðist um að hún
kæmist aftur á fætur. Hún
hafði reyndar aldrei fyrr ver-
ið umtalsverð. Hún hafði alla
ævi verið á sínum rétta stað í
tilverunni, og svo samgróin
þeim stað að enginn tók eftir
henni. Ekki fyrr en hún var
orðin óþörf. Og það hafði gerzt
þrisvar á ævi hennar. Og svo
eðlilega að enginn, eða svo til
enginn, tók heldur eftir því að
hún hvarf af sviðinu. Það var
fyrst, þegar hún átti unnusta
og fann svo allt í einu að hún
var orðin fyrir honum. Næst,
þegar hún var fyrir Línu. Og
síðast, þegar kaupfélagsstjór-
inn minntist á að skúring-
arnar á skrifstofunum kynnu
að vera orðnar of erfiðar fyrir
hana.
í fyrri skiptin hvarf hún svo
þegjandi og hljóðlaust, að eng-
inn tók eftir þvi og engin saga
varð til um það. í seinasta
skiptið datt hún, en það hefði
hún ekki gert, ef hún hefði
ekki fengið vinning. Það var
einmitt þessi vinningur. Hans
vegna var hún ekki lengur á
réttum stað í tilverunni. Hans
vegna var hún orðin umtals-
verð. Og hans vegna gat hún
ekki sofnað á kvöldin. Hún,
sem aldrei hafði látið neitt
raska svefnró sinni, nema
hjálparþörf annarra. En á
daginn var það öðruvísi. Á
daginn lá hún í rúminu, eða
sat framan á og velti fyrir sér
furðulegum uppfhæðum, sem
gátu orðið hennar eign, ef hún
hagaði sér skynsamlega. Hún
gat vel orðið níræð, meir að
segja eldri.
Þess voru dæmi í hennar
ættum. Það fór um hana óró-
leika-fiðringur, eins og hún
væri orðin ung stúlka. Lækn-
irinn fullyrti að hún fengi
bráðum að fara heim. En henni
leiddist ekkert á daginn. Hafði
heldur aldrei á ævi sinni leiðst,
nema þessa fáu daga fyrir
sunnan. Og hún fékk bréf. Hún
fékk bréf frá stráknum hans
Eyva bróður, þessum fyrir
sunnan, honum Nonna. Og
hann bauðst til að sjá um ríki-
dæmið fyrir hana, ef hún
sendi honum löglegt umboð og
fyrirmæli um hvað hún vildi
láta gera. Og hún fékk heim-
sóknir fólks, sem var að flytj-
ast suður og á hrakhólum með
húsnæði.
Óneitanlega var oft gaman
á daginn. Piltagullið söng:
Fugl minn hinn litli, ó, hjart-
ans vin litli, kemur þú ei senn?
Og hinir léttfættu, hláturmildu
lífberar hússins þustu inn til að
hlusta á sönginn. Þegar söng-
urinn þagnaði svifu þær út aft-
ur, en hvíið lét í loftinu ut-
andyra lengi eftir að þær voru
hættar að flissa. Samt voru
þær géðar stúlkur, þær meintu
ekkert illt með þessu. Vissu
ekki það, sem Ranka vissi. Og
hún gat varla varizt hlátri,
fremur en þær. Að liðinni
hálfri öld yrði þessi söngur
þeirra og hvíið annarra, sem
enn voru hvorki getnir né
fæddir. Samt brosti hún með
þeim í laumi. Kannski að
hvorutveggja. Já, það var oft
gaman á daginn.
Stundum fannst henni jafn-
vel að einhver skekkja hefði
slæðst inn í tugatölu æviára
sinna. Að hún hefði einhvern-
tíma í hugsunarleysi bætt við
sig einum tug ára. En svo kom
Siggi. Og það var ekki um að
villast. Aldur hans sagði til
um aldur hennar. Því hann
fæddist einmitt um það leyti,
sem hún var orðin fyrir hon-
um Stebba, eins og hann var
þó búinn að sækjast eftir
henni.---------
JÁ, SIGGI kom. Reyndar.
Þegar búið var að halda
uppáhaldskúnni, þegar hinar
tvær voru bornar, búnar að
Ijúka af kaldadoða, magnesí-
umskorti, súrdoða og lenju, sem
nútímakýr eru farnar að tíðka
við burð, og komnar í fulla
nyt, þá kom Siggi. Hann stóð
við rúm gömlu konunnar,
þungbúinn, slitinn fyrir aldur
fram, órakaður, illa klipptur
og geispandi öðru hvoru vegna
svæfandi loftsins og hitans í
sjúkrastofunni. Rönku sýndist
að hann gæti þá og þegar
sofnað standandi eins og út-
taugaður dráttarklár. Hann
minntist ekkert á vinninginn.
— Vantar þig ekkert? spurði
hann hvað eftir annað, virtist
gleyma orðum sínum jafn-
harðan. Hún horfði á hann og
sá að það var ekki Siggi. Þessi
maður var ekkert líkur drengn-
um, sem svaf hjá henni allan
fyrsta áratug ævinnar og naut
einn allrar þeirrar ástúðar og
móðurhyggju hennar, sem aðr-
ir þörfnuðust ekki.
Ekki heldur bjartsýna ung-
mennið, sem setti Línu á kné
sér í allra augsýn, nýrakaður,
í hreinni skyrtu, opinni í háls-
málið, svo sá í kraftalega
bringuna.
Hún vissi ekkert hvað hún
átti að tala um við þennan
mann. Og hann vissi ekki held-
ur hvað hann átti að tala um
við hana. Hún spurði um bú-
skapinn og afkomuna. Siggi
sagði að allt færi til andskot-
ans. Hann sagði það gremju-
laust.
— Hvernig þá?
— Allavega.
Hann stóð kyrr við rúmið og
það voru langar þagnir á milli
þeirra. Áratuga þagnir. — Get
ég þá ekkert gert fyrir þig,
Ranka? spurði hann loks, og
langaði sýnilega til að fara. —
Ekki, nema ef þú getur ráðlagt
mér eitthvað í sambandi við
þennan vinning, sagði hún
hógvær. Hann tvísteig órólega
Frh. á bls. 40.
SAMVINNAN 19