Samvinnan - 01.12.1966, Blaðsíða 17

Styrjöld geisaði, landið var hernumið, heimur-
inn stóð á öndinni, friður var saminn, Ranka bjó
í skúrnum og þvoði skrifstofur Kaupfélagsins. Um-
hverfis hana var gott fólk, dálítið hávært á stund-
um, en annars beztu manneskjur, þó menn séu
auðvitað menn. Hvað annað?
konu, nokkrar gangastúlkur,
reglulega snotrar og eftir því
kátar, og svo nauðsynlegt
starfslið í eldhúsi. Þetta
sjúkrahús var aðallega setið
gömlu fólki, sem orðið var las-
burða eða elliært, og því fyrir
ættingjum sínum, og svo sæng-
urkonum og botnlangatilfell-
um. Meiri háttar veikindi voru
látin fljúga suður með fyrstu
vél, sem til náðist. Gangastúlk-
urnar sáu að mestu leyti um
það sem gera þurfti. Og þær
gerðu sjúkrahúsið að lifandi
húsi með hlátrum og hvíi og
dansandi fótataki, svo tann-
lausir og skorpnir öldungar
lifnuðu allir við, en gömlu kon-
urnar fengu hneykslunar-
glampa í sljóvguð augun.
Hjúkrunarkonan var trúlofuð
og því stundum syfjuð á
morgnana, og læknirinn hafði
heilt hérað utan sjúkrahússins
á sinni könnu. Var auk þess
farinn að reskjast og áleit því
sjálfsagt að fólk fengi að hafa
frið til að deyja, ef ekki var
hægt neitt í það að tjasla,
hvort eð var. Skurðlæknar litu
ekki við þessu sjúkrahúsi. Og
þarna lá hún nú, gamla kon-
an. Þær voru aðeins tvær á
stofunni. Hin var nokkru yngri,
en þó gengin gersamlega í
barndóm. Öðruhvoru skoðaði
hún sig í spegli og geiflaði
tannlausan munninn af
ánægju. Stundum söng hún.
Hún hélt sig vera sextán ára
og piltarnir voru vitlausir í
henni. Ragnhildur gamla vissi
deili á henni. Og vissulega
hafði hún verið piltagull á
sínu blómaskeiði. Nú lá hún
þarna og geiflaði sig framan
í spegilgrýtuna, þó hún hefði
ekki grun til þarfa sinna.
Stúlkurnar pössuðu upp á hana
eins o gkornabarn. Það var ekki
hægt að tala við hana orð af
viti. Ranka setti það ekki fyrir
sig. Hún var vön einveru.
Henni þótti þögnin góð, nú-
orðið. Og hún gat ekki láð
stelpunum, þó þær skemmtu
sér dálítið á kostnað piltagulls-
ins. Flissið er æskunnar, ellinn-
ar þögnin. Já, hún lá þarna,
fékk ekki að fara á fætur og
önnur var farin að þvo skrif-
stofurnar. Þvílíkt! Hún fann
ekki að neitt væri að sér, nema
þróttleysi af að liggja og láta
stjana við sig. En læknirinn
fullyrti að hún yrði að fá langa
hvíld, meðul til að lækka blóð-
þrýstinginn, vítamín, hitt og
þetta.
Stúlkurnar vildu gera miklu
meira fyrir hana en henni gat
dottið í hug að mælast til af
þeim. Hún var alveg hissa á því
hvað þetta voru góðar stúlkur,
eins og æskan var þó orðin
spillt. Sannarlega leið henni
vel, nema hvað hún skamm-
aðist sín fyrir iðjuleysið. Hún
hefði viljað prjóna, en fingur
vinstri handarinnar vildu ekki
láta að stjórn. Og læknirinn
bannaði henni að snerta prjón-
ana. En hann fullyrti að hún
mundi koma til. Og henni datt
ekki í hug að rengja hann,
ekki einu sinni að væna hann
um ýkjur. Jói kom stundum í
heimsókn til hennar. Og Maja
og Stína. Það voru góðar
stundir. Stína var tekin við
ski-ifstofunum. Og gamla kon-
an fór aftur að reyna að skilja
þetta um vinninginn. Hún átti
nokkrar krónur í sparisjóði hjá
Kaupfélaginu. Einu sinni hefði
það reyndar þótt álitleg upp-
hæð. En verkamenn voru alltaf
að knýja fram gengisfellingar,
svo að þó hún bætti alltaf dá-
litlu við á hverju ári voru þetta
ekki orðin nema eins og fjögur
kýrverð, sem hún átti inni.
Ekki svo að skilja að hún
ætlaði að kaupa kýr. En hún
hafði einu sinni keypt fjórar
kýr, og þess vegna miðaði hún
inneignina við kýrverð. Það var
þegar hann Siggi litli, sonur
hans Manga sáluga bróður,
byrjaði búskapinn, að hún
keypti kýrnar, fyrir svo til allt,
sem hún hafði aurað saman
fram að þeim tíma. Hún hafði
alltaf átt nokkrar skepnur,
svona örfáar ær, meðan hún
var hjá móður sinni og Manga
sáluga. Um annað kaup var
ekki að tala. En hún var aldrei
þurftarfrek. Samt var ekki
hægt að segja að hún hugsaði
mikið um að leggja fyrir, fram-
an af ævinni. Ekki nema þá til
að geta stungið upp í krakka,
sem manni þótti vænt um, eða
þá gefið einhverjum flík á
kroppinn, sem ekki átti of mik-
ið. Siggi, tötrið, hafði aldrei
verið þungur á fóðrum hjá
Manga sáluga. Svo það var ekki
nema eðlilegt að hún fylgdi
honum þegar hann byrjaði að
búa. Eina kúna ætlaði hún að
gefa honum í brúðargjöf, hin-
ar voru lán, sem hún ætlaði
að leggja á borð með sér þegar
hún væri orðinn ónytjungur í
horninu hjá honum. En það
var Lína. Fyrst gekk þetta svo
vel. Nema hvað börnin komu
ört, fjögur á fimm árum. Og
þá fór að verða svo þröngt.
Og þrekið bilaði og hún fann
að hún var allstaðar fyrir Línu.
Svo hún fór. Það er svo þreyt-
andi að vera fyrir. Þau vildu
reyndar að hún yrði, þegar þau
sáu hvað hún var lasburða.
Siggi tók það nærri sér, bless-
aður drengurinn, það var hún
viss um. En það rýmkaðist
samt. Hún fann að þau voru
fegin, þegar þetta var afstaðið
og búið að kveðja, þau voru svo
góð við hana. Og alltaf koma
þau til hennar, þegar þau eru
á ferð. Og enn talar Siggi um
að borga þetta, sem hann
skuldar. En það er svo margt,
sem þarf að borga. Og þetta er
ekki orðin stór upphæð núna,
enda færi hún líklega ekki að
taka rentur af þessu. Nú, og
eftir á var hún fegin að hafa
drifið sig frá þessu strax. Brátt
voru börnin orðin sex. Og hún
var einmitt farin að þola svo
illa grát og hávaða í gang-
miklum börnum, og orðið stirt
um að sinna þeim, ef þau
þurftu hjálpar. Og gamli kaup-
félagsstjórinn útvegaði henni
þennan skúr til að búa í og
atvinnu við að þvo skrifstof-
urnar. Styrjöld geisaði, landið
var hernumið, heimurinn stóð
á öndinni, friður var saminn,
Ranka bjó í skúrnum og þvoði
skrifstofur Kaupfélagsins. Um-
hverfis hana var gott fólk, dá-
lítið hávært á stundum, en
annars beztu manneskjur, þó
menn séu auðvitað menn. Hvað
annað?
Ranka hélt stöðu sinni, þó
nýr kaupfélagsstjóri kæmi.
Annað var óhugsandi.
Svo lá hún nú hér og gat
ekki, nei, fékk ekki lengur að
þvo gólf. Og búin að vinna
íbúð fyrir sunnan í happdrætti.
Hún hafði nægan tíma til að
hugsa. Og hún hugsaði mikið
um þessa furðulegu staðreynd.
Hvað átti hún að gera við íbúð
fyrir sunnan? íbúðir eru til að
búa í þeim. En hún vildi ekki
búa í íbúð fyrir sunnan. Hafði
einu sinni komið suður þegar
hún var ung. Fólkið talaði
dönsku, eða eitthvað í þá átt.
Fjöllin voru ekki falleg. Henni
fannst loftið ekki heldur gott
og ísland hvergi nema heima.
Jói sagði að hún ætti að selja
íbúðina.
En íbúðir eru til að búa í
þeim, ekki til að selja þær.
Reyndar var víst ekki hægt að
búa í þessari, það vantaði í
hana innréttinguna, sagði Jói.
Og Jói sagði að hún væri orðin
rík. Hún hafði alltaf hugsað að
það væri gott. En það var ekki
gott. Það var hið eina, sem
stóð henni fyrir svefni og ró á
sjúkrahúsinu. Stundum sá hún
eftir að hafa keypt þennan
miða, einkum þegar hún gat
ekki sofið. En á daginn var það
öðruvísi. Á daginn hugsaði hún
um það á allt annan hátt. Og
það fór um hana óróleika-
fiðringur, sem hún hafði ekki
fundið til, síðan hún var ung
stúlka. Svo kom Lína.---------
HÚN KOM rétt eftir hádeg-
ið, löngu áður en heimsóknar-
tími byrjaði, en á þessu nota-
lega sjúkrahúsi var ekki alltaf
verið að rýna í reglugerðir og
þessháttar hundakúnstir, sem
rígskorða tilveruna á stærri
stöðum. Lína var á aldur við
Maju, lagleg kona, sléttleit og
hörundsbjört og fór vel að
grána í vöngum. Hún var vel
klædd og það var engin fjósa-
lykt af henni, þegar hún laut
yfir gömlu konuna og heilsaði
henni með mörgum lcossum.
Rönku hlýnaði um hjartaræt-
ur. — Því reyndirðu ekki að
koma boðum til okkar um að
þú hefðir veikzt, sagði Lína.
— Við fréttum þetta bara af
tilviljun hjá mjólkurbílstjóran-
um. — Ég er nú ekkert mikið
veik, svaraði gamla konan
dræmt. — Það er sama, sagði
Lína. — Þú ert orðin það göm-
ul, að það er aldrei að vita
hvað upp á kann að koma..
Hún hagræddi koddanum og
ætlaði að hrista upp í sæng-
inni. En það var bara teppi.
SAMVINNAN 17