Samvinnan - 01.12.1966, Blaðsíða 15

— Vertu ekki að tefja telpu-
skinnið, Jói. Ætlarðu að kaupa
eitthvað af henni? En Jói lét
ekki stöðva sig þegar hér var
komið. Það gerir hann aldrei
þegar hann segir vinum og
kunningjum furðusögu þessa
eina vinnings, sem öll lands-
ins happdrætti hafa fært hon-
um. Sízt þegar lokið er bölvi
og fordæmingu yfir líkamshræi
hins furðulega hunds, sem
slysinu olli. Og ótrúlegri líkingu
hans við Kol sálunga, eftirlæti
fjölskyldunnar í fimmtán ár.
Skyggn maður fram í Dölum
hefir margsinnis séð mókol-
óttan hund á hælum Jóa. Og
liggjandi við fætur hans, teygj-
andi öðru hvoru trýnið uppá
hné Jóa, þar sem hann situr.
Og kona í Reykjavík, sem Maja
leitaði til, — þegar hún fékk
innan um sig hérna um árið,
og enginn læknirinn vissi hvað
það var, — þessi kona, sem
læknaði hana á þremur dög-
um, eða nánar tiltekið, einni
nóttu, hún sá hundinn líka.
Og Jóa hefir dreymt.---------
Gamla konan kunni þetta ut-
anað, svo hún notaði tímann
til að bjóða telpukorninu köku.
En telpan afþakkaði það. Hún
horfði stöðugt á Jóa, og eftir-
væntingin smádofnaði í svip
hennar því lengur sem Jói
sagði frá. Jói tók ekkert eftir
því. Hann fletti miðunum,
skoðaði númerin og sagði frá
með allan hugann við hundinn.
— Og var það ekki einkenni-
legt að enginn skyldi sjá þenn-
an hund nema við? En hann
hefir ekki gert það viljandi,
hafi það verið hann. Þetta
hafa verið fagnaðarlæti. Grey-
kvikindið. Telpan tók upp eina
blokkina og spurði: — Ætlarðu
að kaupa eitthvað?
— Jói hrökk við. — Kaupa?
Svo óttaði hann sig og varð
dálítið kindarlegur á svipinn.
— Ja, ég keypti nú eina í gær-
kvöldi af honum Rósa, þú veizt.
Ég hefði keypt aðra af þér,
greyið mitt, en ég er ekki með
svo mikið á mér. Þó þetta sé
skítablað, — nú þau eru það
öll. Mér er fjandans sama
hvaðan gott kemur. Annars lízt
mér heldur illa á þessi númer.
Ertu ekki með fleiri blokkir?
Nei, telpan var ekki með fleiri
blokkir, sagði hún, fjarska lág-
rödduð.
— Hefir enginn keypt af þér?
spurði Jói og sá nú telpuna
loksins. Hann þuklaði vasa
sína svo lítið bar á, en þar var
ekki neitt. Maja var vön að
sjá fyrir því.
— Þrjá miða, sagði telpan.
— Lítið er það. Nú, komdu
eftir helgina, þá skal ég kaupa
af þeir heila blokk.
— Það á að draga á laugar-
daginn, sagði telpan.
— Nú, komdu þá á laugar-
daginn.
— Það er of seint, pabbi ætl-
ar að póstleggja allt á föstu-
daginn.
— Jæja, þá á morgun. Þú
veizt hvar ég á heima. Maður
má ekki eiga á hættu að missa
af íbúð. Telpan vissi hvar Jói
átti heima, en samt fékk hún
vatn í augun og dálitlar munn-
herkjur meðan hún safnaði
blokkunum saman. Þetta var
ósköp beygjuleg telpa, af nú-
tímatelpu að vera, fannst
Rönku. Líklega var hún búin
að fara víða með þetta. Og trú-
lega ekki efni í sölukonu. Jæja,
Ranka var ekki vön að fara
gálauslega með aurana sína.
Ekki núorðið, að minnsta kosti.
Og henni var meinilla við þessi
happdrætti og allar þessar
merkjasölur, sem börn læra
verzlun á. Nú, stundum var
þetta náttúrlega til nauðsynja-
mála, því var ekki að neita. En
börn verða svo frek á þessari
sölumennsku. Þegar telpan var
að stinga drasli sínu í vasann
sagði Ranka lágt. — Ég ætla
að kaupa af þér einn miða,
skinnið mitt. Af því ég er orð-
in svo gömul. En það sagði hún
ekki satt. Hún gerði það af
eigingirni, til að sjá augun í
telpunni ljóma gegnum vatn-
ið, þegar hún kippti blokkun-
um aftur upp úr vasa sínum.
— Veldu einn miðann, mér er
alveg sama, hver er, sagði
gamla konan og opnaði komm-
óðuskúffuna sína. Svona at-
vikaðist það-------.
OG þegar telpan var farin
fékk Jói svolítið út í bollann,
eins og hann átti von á, þar
sem þetta var sjötíu og fimm
ára afmæli gömlu konunnar.
Kannski hafði hún búizt við
einhverjum fleirum, því flask-
an var full, og ekki bragðaði
hún sjálf. En Jói var nú sá eini.
Maja ætlaði að koma seinna í
kvöld, þegar gamla konan væri
búin að þvo skrifstofurnar. En
það var eins gott að hann fengi
bragð af þessu strax. Það var
alltaf upplyfting að því þeg-
ar hann kom, ekki sízt einn.
Nei, hún bjóst ekki við neinum.
En henni hafði dottið í hug að
hún fengi kannski skeyti. En
það kom ekkert skeyti. — Nei,
það var ekki annað en tapið,
ég tapaði tugum þúsunda á
vinningnum. En samt vildi ég
ekki hafa misst af þessari lífs-
reynslu. Og það sem ég er bú-
inn að leggja heilann í bleyti
út af þessum hundskratta.
Hugsaðu þér, hann var bara
allt að einu eins og hann Kol-
ur sálugi, liturinn, upplitið, til-
burðirnir, tifið með rófunni,
geltið, allt svo nákvæmlega
eins. Því hann gelti þann djöf-
uldóm áður en hann stökk
undir bílinn. Þegar hann kom
auga á okkur Bía. Hvað held-
ur þú, Ranka?--------
Um það atriði hafði Ranka
aldrei myndað sér neina skoð-
un. En hún var viss um að
þau væru vænstu manneskjur,
bæði tvö. Og þetta varð
skemmtilegt kvöld, þó enginn
kæmi, nema þau tvö og Stína,
starfssystir gömlu konunnar,
nokkru yngri. Konurnar sátu
saman á dívaninum, allar
þrjár, en Jói breiddi úr sér á
stólnum andspænis þeim við
borðið, sagði sögur, fór með
vísur, sprellaði og hló. Hann
fékk gömlu konuna til að skála
við sig og fullyrti að hún hefði
yngst um tíu ár. Því til sönn-
unar sagði hann þeim frá
happdrættismiðanum, sem
hún hafði keypt af telpunni.
Og gamla konan mátti stul-
ast eftir miðanum, völt á fót-
um, þótt ekki hefði hún bragð-
að meir en rúma matskeið af
víninu. Jói marglas númerið,
spekingslegur á svip.
— Tíuþúsund eitthundrað
sjötíu og fimm, já, sjötíu og
fimm, og þú ert sjötíu og fimm.
Þú vinnur á þetta, Rönkutet-
ur, það fer ekki hjá því. Já, ég
fæ stundum hugboð, — þú
kannast við það, Maja.-----
Það sem þær hlógu! Fyrst
hló Maja svo við lá að þakið
fyki af skúrnum. Síðan tóku
hinar undir. Þær veltust um
og grétu af hlátri að hugboð-
unum hans Jóa. En þakið fauk
samt ekki. Og Jói notaði tæki-
færið til að bragðbæta í boll-
anum sínum. Það gerði ekkert
til þó Ranka sæi, Maja sá ekk-
ert fyrir hlátri. Það kom sem
sagt ekkert skeyti. En gamla
konan mundi ekkert eftir því
þegar þau kvöddust. Hún var
svo innilega sæl yfir þessu
skemmtilega kvöldi og þessum
vænu manneskjum, sem voru
henni svo góðar. Auðvitað var
ekki langt að fara, því skúrinn
var áfastur húsinu, sem þau
leigðu í. En þau áttu nér nóga
vini og kunningja, meir að
segja gift og uppkomin börn,
þó gamla konan ætti bágt með
að átta sig á því. Henni fannst
þau vera svo ung, ekki orðin
fimmtug. Eini gallinn á Jóa
hvað hann er þungur til vinnu.
Og svolítið upp á flöskuna.
Maja kannski dálítið ströng við
hann. En þetta hefir nú stund-
um verið erfitt fyrir Maju, hró-
ið, meðan börnin voru að kom-
ast á legg. Gamla konan horfði
lengi á eftir þeim. Og hún
sofnaði brosandi. Já, hann Jói,
hann átti ekki allt skilið, sem
um hann var sagt. — —
HÚN var óvenju lengi að þvo
skrifstofurnar um kvöldið. Það
var kalsaveður og hún var
lengi heim. Eitthvað svo
skrítin í höfðinu og óstyrk.
Annars var hún hraust eftir
aldri. Undarlegt að kaupfélags-
stjórinn skyldi einmitt í dag
fara að tala við hana og inna
eftir heilsufari hennar. Og
hvort ekki væri orðið of erfitt
fyrir hana að þvo skrifstof-
urnar! Eins og hún gæti feng-
ið eitthvað betra. Nú, hún gat
náttúrlega hætt, þegar þar að
kæmi. Skyldi hann vera eitt-
hvað óánægður með þvottinn?
Til þess mátti hún ekki hugsa.
Auðvitað var hún eitthvað far-
in að gefa sig, en ekki mikið
meira en fyrir tveimur ára-
tugum. Seinustu tuttugu árin
hafði hún svo lítið unnið ann-
að en að þvo þessar skrifstof-
ur og dútla fyrir sjálfa sig. En
í kvöld var hún eitthvað svo
undarlega þreytt. Hún flýtti
sér að skerpa á smálögg, sem
hún átti á könnunni og drekka
úr einum bolla sér til hress-
ingar. Þá ruddist Jói inn. Hann
drap ekki að dyrum, bauð ekki
gott kvöld, heldur æddi inn,
eins og hann væri að flýja
undan dauðanum. Hann Jói,
sem alltaf fór sér svo hægt og
rólega, jafnvel hreyfði munn-
inn á svo skemmtilega letileg-
an hátt þegar hann talaði, að
frásögnin rann fram eins og
lygn straumur, eða golugára á
stóru, djúpu vatni. Og röddin,
sem venjulega gerði manni svo
gott í geði, lumandi á ótrúlega
spaugilegum blæbrigðum, var
nú óþekkjanlega æst.
— Hefurðu séð það, Ranka?
Var furða þó henni yrði
hverft við.
— Séð hvað? Er kviknað í?
— Kviknað í? Þú vannst,
manneskja, þú vannst!
— Vann hvað?
SAMVINNAN 1S