Samvinnan - 01.02.1972, Síða 59

Herra Sigurbjörn Einarsson, biskup:
^irkjan og sntntínuim
þörf á íslandi og reyndar umheiminum
öllum. Flestar félagslegar kröfur samtim-
ans fara líka saman við hugsjón hennar.
Samvinnumenn þurfa því ekki að vera
feimnir við að glæða hugsjónaeldinn á
arni sínum, taka undir og tileinka sér
strauma samtíðarinnar.
Hinni félagslegu kviku, sem upp hefur
komið síðustu árin, ekki sízt meðal ungs
fólks, og birzt hefur í ýmsum myndum,
þarf að veita inn í samvinnuhreyfinguna
með vekjandi umræðu. Sú umræða þarf
bæði að beinast að samvinnuhreyfing-
unni sjálfri, eðli hennar og tilgangi, hlut-
verki í breyttu þjóðfélagi, og finna þarf
nýja farvegi fyrir framtíðarstarfið. En
samvinnuhreyfingin þarf einnig að vera
uppspretta umræðna um önnur mál, svo
sem nýtt verðmætamat, jöfnuð þegnanna,
frelsi þeirra til að ráða sér og umhverfi
sínu, aðstöðu til sífræðslu og menningar-
legrar sköpunar, aðgang allra að landinu
og verndun þess.
Öll eru þessi mál, ásamt mörgum fleiri
í brennidepli samtímans, þess eðlis, að
þau samrýmast samvinnustefnunni. Sam-
vinnumenn verða að beita samtökum sín-
um til að berjast fyrir umbótum á þess-
um sviðum. Slík umræða og baráttustarf
er nauðsynlegt hreyfingunni, til að ala
upp innan vébanda hennar forystulið,
sem heldur merki samvinnuhugsjónar-
innar hátt á loft og færir hana út í veru-
leikann í þeim búningi sem hæfir nýjum
tíma, svo hún fái til liðs við sig nýja
skapandi krafta. Án slíkrar endurnýjunar
verður samvinnuhreyfingin steinrunnið
nátttröll.
Svo dæmi sé nefnt, eru fólki fá mál eins
erfið og að eignast eigið húsnæði. Sam-
vinnufélögin hafa alla aðstöðu til að
standa fyrir ódýrum og hentugum sam-
vinnubyggingum á skipulegan hátt. Fátt
yrði betur þegið af ungu fólki.
Oft hefur verið á það minnzt, hversu
nauðsynlegt sé að auka samstarf verka-
lýðshreyfingar og samvinnuhreyfingar.
Heilshugar samskipti þeirra gætu orðið
til margháttaðra úrbóta fyrir fólkið í
landinu. Launafólk í þéttbýlinu hefði
margvíslegt gagn af viðskiptum sínum við
kaupfélögin og eflingu þeir-a. Á sama
hátt geta þessar hreyfingar í rameiningu
haft forystu um framkvæmd n.tvinnulýð-
ræðis, öryggismál vinnustaða, orlofsferð-
ir, og síðast en ekki sizt haft náið sam-
starf á sviði fræðslu- og menningarmála.
VI.
Á þessum tímamótum samvinnuhreyf-
ingarinnar vil ég undirstrika sérstaklega,
að þótt samvinnumenn byggi upp fjöl-
þætt fyrirtæki og viðamiklar greinar við-
skipta- og atvinnulífs, má ekki láta undir
höfuð leggjast að glæða samvinnueldinn
eggjandi umræðu og nýjum straumum
samtímans. Hreyfingin þarf að eignast
fjölmarga félagslega forystumenn, unga
og eldri, sem marka stefnu hennar og
móta viðhorf. Hún þarf að tengjast öðr-
um alþýðuhreyfingum traustum trúnað-
arböndum.
Samvinnumenn. Látum afmæli fyrir-
tækja okkar verða til eflingar stefnu okk-
ar og hugsjón. 4
Ég þakka ritstjóra Samvinnunnar það
ágæta framtak hans að gangast fyrir
hringborðsumræðu um kirkjuna og sam-
tímann og kynna það, sem þar var talað,
svo rækilega, sem gert er í síðasta hefti.
Mér þykir líklegt, að margir hafi lesið
þessi orðaskipti af áhuga, og ég vona, að
þau hafi vakið umhugsun og umræður
manna í milli. Ýmsir vildu sjálfsagt
spyrja nánar út í þau efni, sem tekin eru
á dagskrá, en þau eru hvorki fá né smá.
Ég þigg með þökkum vinsamlegt boð
ritstjórans að segja hér eitthvað í þessu
sambandi. Ég eyk ekki við né umbæti
að svo búnu þau svör, sem fyrir liggja
og fara í sömu átt í meginatriðum.
Hvað er kirkjan?
Á þeirri spurningu byrjar umræðan.
Það er eðlilegt. En líka mætti spyrja:
Hvað er samtíminn? Það er kannski ekki
auðvelt fyrir kirkjuna að segja svo til
sín, að aðkomandi, rýninn spyrjandi telji
sig mikils vísari. En hvernig svarar sam-
tíminn, ef hann á að segja til sín?
Þetta er kirkjunni mikil spurning. Hún
vill hlusta eftir röddum samtímans; hún
veit, að hún á að gera það. En þeim ber
ekki saman. Og þegar gerðar eru kröfur
til kirkjunnar, ber þeim heldur ekki sam-
an. Samtíminn hefur mörg andlit og talar
ýmsum tungum.
En kirkjan og samtíminn eru samt ekki
eins og ókunnar persónur, sem ganga
hvor sínum megin á götu í öfugar áttir án
þess að sjást eða yrðast á. Þau eru sam-
ferða handan úr sömu fortíð og áleiðis til
sömu jarðnesku framtíðar, með vanda
þeirra dægra, sem nú eru að líða, fyrir
augum og brjósti. Kirkjan er ekki á
sunnudagsgöngu um strætið þar sem
aðrir mæðast i rúmhelgum verkefnum.
Hún lifir í tímanum, eins og hann er.
Hennar menn eru samábyrgir öðrum,
deila kjörum og kostum með þeim. Hún
á alla hlutdeild í uggsemi og vonum, ógn-
um og fyrirheitum þess söguskeiðs, sem
nú er verið að fara. Og því fer fjarri, að
hún hafi allsherjar formúlur á takteinum,
sem hún geti teflt fram með eða móti
hverju hrópi og hverri kröfu til viðbragða
í ryskingum og fálmi götunnar. Hún reyn-
ir að meta málavexti, reynir að stilla til
friðar, reynir að hjálpa. En henni er full-
komlega ljóst, að hennar menn hafa tak-
markaða yfirsýn, eins og aðrir i þvögu
götunnar. Því hvað sem kirkjan er að
öðru leyti, þá er hún mannlegt fyrirbæri,
menn, misjafnlega kostum búnir.
Er hún annað jafnframt?
Hún er „likami Krists“, var svarað við
hringborðið. Svo svarar trúin með Nýja
testamentinu. Það má líka orða þetta
svo: Kirkjan er menn, sem vita, að Jesús
er í nútímanum, á götunni sem við göng-
um. Hann gengur þar „með þyrnikórónu
um konungsenni", risinn upp frá dauðum,
og segir: Komið til mín, fylgið mér. Kirkj-
an er menn, sem heyra og hlýða, vilja
vera í nánd hans, læra hjá honum, sjá
Guð og heim með hans augum, hafa ör-
uggt hugboð um eða ótviræða reynslu af
því, að allt sjúklegt og sárt getur fengið
bót hjá honum, að snerting hans handar
og blær anda hans breytir öllu viðhorfi
svo, að lífið verður nýtt.
Þetta er á bak við allt ytra líf kirkjunn-
ar. Það tengir einstaklinga saman í söfn-
uði, söfnuðina saman í almenna kirkju,
sem vitnar á öllum tungum heims, að
hann sé frelsari heimsins og að ríkið hans
sé allra manna mark og mið. Það riki er
ekki af þessum heimi, en í þessum heimi,
hljóðlátt, eins og það lif vorsins, sem
dauðans klakaklær sporna við, verjast og
vildu deyða en geta ekki slökkt.
Kirkjan er m. ö. o. ákveðið föruneyti
á vegum tímans. Samfylgd með Kristi.
Þeir, sem sjá hann fyrir sér, finna það
vel, að þeir eru ekki annað en haltrandi
krypplingar í fylgd hans. Kirkjan er ekki
líkami Krists í þeim skilningi, að jarðnesk
ásýnd hennar sé trú og raunsönn mynd
af himneskri veru hans. Páll postuli
sagði: Ekki er svo, að ég hafi þegar náð
því eða sé þegar fullkominn, en ég keppi
eftir því, ef ég skyldi geta höndlað það,
með því að ég er höndlaður af Kristi Jesú
(Fil. 3, 12—13). Hann talar fyrir hönd
allra kristinna manna, kirkjunnar í heild
fyrr og síðar. Ég keppi eftir því. Af
því að Kristur hefur lokið upp augum
mínum svo, að ég veit, að eitt er eftir-
sóknarvert, eitt er það mark, sem mér
er sett: Að ég geti þekkt hann og kraft
upprisu hans — svo aftur sé vitnað í
bréfið, sem Páll skrifaði í fangelsi með
dauðadóm yfir höfði sér.
Líkami Krists er kirkjan samkvæmt eðli
sínu og hugsjón, af því að Kristur kann-
ast við hvern þann, sem kemur til hans
og vill vera hans, og hver sá, sem lýkur
sér upp fyrir anda hans, verður „limur“
á líkama hins upprisna, eða „grein“ á
stofni hans, eins og Nýja testamentið
kemst að orði. Þetta er merking skírnar-
innar. Hún er gjöf og köllun í senn:
Kristur er þinn, vertu hans.
Flestir þekkja orð Jesú: Hvar sem
tveir eða þrír eru saman komnir í mínu
nafni, þar er ég mitt á meðal þeirra.
Vér köllum það guðsþjónustu, þegar
55