Samvinnan - 01.12.1973, Page 15

/---------------\
Sá
mest
seldi
ár
eftir
ár
manna í gott verð. Það er líka
býsna skoplegt, sem búið er til
út af öðru eins nafni, t. d. að
leggja inn ull i „pöntunina" og
annað enn verra.
Enn er þess að gæta, að ef
orðið „kaupfjelög" er haft um
hin erlendu fjelög, þá eiga hin
íslenzku það engu að síður;
því allt, sem gjörir kaupfjelags-
skapinn á Engl., í Danmörku
og víðar sjerstaklega frábrugð-
inn kaupmennskunni, er al-
gjörlega sameiginlegt með hin-
um islenzku fjelögum. En því
miður bindur nafnið einmitt
ekki þetta í sjer, heldur er nú
búið að binda hugmyndina,
sem liggur í enska orðinu
Cooperation, við orðið kaupfje-
lagsskapur, án þess að það
svari til.
Jeg vil þess vegna mælast
til þess við þá Torfa í Ólafs-
dal og Guðjón Guðlaugsson, að
gjöra ekki höfundum orðsins
„kaupfjelög" það til „ergelsis"
að svipta kaupfjelög vor þessu
nafni, til þess að troða upp á
þau öðru eins og orðinu „pönt-
unarfjelag" í staðinn. Jeg vil
einmitt, að öll fjelögin taki upp
nafnið og noti, allt þangað
til annað betra fæst í staðinn.
Pjetur Jónsson.
3. Rödd frá Sviss.
í ritgjörð um kaupfjelög, ept-
ir dr. J. F. Schár, formann fyr-
ir sambandi kaupfjelaganna í
Sviss, eru mjög ljóslega dregn-
ar fram skoðanir þær, sem í
Sviss, og víðar eru ríkjandi á-
hrærandi þýðingu þá, sem
kaupfjelögin hafa fyrir hið al-
menna mannfjelagslega skipu-
lag. Þar eru og skýrt tekin fram
meginatriði kaupfjelagsskapar-
ins. Eptirfylgjandi smágreinir
eru þýddar úr þessari ritgjörð:
1. Það eru einkum tvær
spumingar, sem hið nú-
verandi fjelagslega ástand
krefst úrlausnar á, nefni-
lega:
a. Hvað ber vinnandinn
(framleiðandinn) úr
býtum fyrir framleiðslu
sína? (launamálið).
b. Hvað fær neytandinn
fyrir gjaldeyri sinn?
(kaupskaparmálið).
2. Hinar fjelagslegu umbóta-
tilraunir, sem miða að því
að bæta kjör hinna lægstu
stjetta og hjálpa eignaleys-
ingjunum, eru þess vegna
fólgnar í tveim meginatrið-
um:
a. að vinnandinn fái full-
an og óskertan ávöxtinn
af vinnu sinni.
b. að neytandinn fái fullt
og óskert gildi gjaldeyris
síns í góðum vörum.
3. Vanalega fær neytandinn
gegn 100 aurum í gjaldeyri
sínum vörur, er að eins
jafn-gilda 70-80 aurum.
Með öðrum orðum, hann
verður að borga 20-30% í
óþarfa verðhækkun, er
gengur til milliliðanna, og
flýtur af úthlutuninni, van-
skilunum, tímaeyðslunni,
fjár og vinnueyðslu við
hinar mörgu smáverzlanir.
Þetta sýnir, að kaupskap-
aratriðið er engu minna
vert en launaatriðið.
4. Það virðist vera ranglátt að
neytandinn — þegar hann
kaupir lífsnauðsynjar sín-
ar — sje neyddur til að
borga 20—30% af þeim til
milliliðanna, fyrir þau
verk, sem hann sjálfur
getur framkvæmt með
minni tilkostnaði í vel
skipuðu kaupfjelagi.
5. Þessir 20-30%, sem neyt-
andinn er rændur, koma
smákaupmanninum að litl-
um eða engum notum.
Mestur hlutinn rennur í
vasa stóreiganda, nefnilega
„grossera“og bankaeiganda
(fjárrentur) húseiganda
(húsaleiga) o. s. frv. Hinn
hlutinn eyðist til óþarfrar
Framhald á bls. 71.
stm&ar
örygyi
fyrir þig og þina
Frægur sigur vannst
í baráttunni við berklana.
Nú gefst hvers konar öryrkjum
kostur á að endurheimta
heilsu og orku með þjálfun og
störfum við hæfi á Reykjalundi og
Múlalundi. Enn þurfa margir
að bíða eftir vist og vinnu.
En uppbyggingin heldur áfram.
Með þinni aðstoð — þátttöku í
happdrætti SÍBS.
Irafw Happdrætti SÍBS
§ vinningur margra, ávinningur allra.
15