Samvinnan - 01.12.1973, Qupperneq 29

Gísli: En nú eru þessi hús allt
öðruvísi en hann teiknaði þau.
Hlutföllum teikninga hans hef-
ur verið breytt, útlitsbreyting-
ar gerðar o. s. frv.
Jón: Ef þið litið á hvað hann
gerir, þegar hann fer að reyna
að endurvekja islenzka sveita-
bæi í steinsteypu með burstum
og öðru dóti eða þegar hann fer
útí stuðlarómantíkina sína, þá
kemur i ljós að hann virðist
hafa verið gersneyddur sjálfs-
gagnrýni. Einsog við vitum öll,
hversu óvægin sem við erum í
gagnrýni á aðra og hversu
kerfisbundin sem við erum í
allri okkar gagnrýni, þá er for-
senda allra góðra verka sjálfs-
gagnrýni.
Gylfi: Það er eitt sem við meg-
um ekki gleyma í sambandi við
Guðjón Samúelsson, og það er
að hann kemur í kjölfar ákveð-
inna þjóðfélagsbreytinga. Þjóð-
félagsbreytingarnar, sem verða
á þessum tíma, eru meðal ann-
ars þær, að allt íslenzka flokka-
kerfið stokkast upp eftir 1918,
og það er Jónas Jónsson sem er
driffjöðurin í þeim breytingum.
Hann nær ákveðnum pólitísk-
um völdum, sem síðan tengj-
ast listinni á þessum vettvangi
með Guðjóni Samúelssyni.
Hann fær tækifæri til að gera
eitthvað með fjármagn handa
á milli. Hann er fyrsti íslenzki
arkítektinn sem fær þessa að-
stöðu í landinu.
Þáttaskil í seinni
heimsstyrjöld
SAM: Eigum við þá að snúa
okkur að ballinu, sem Hörður
minntist á. Hann segir að
tengslin við Kaupmannahöfn
hafi rofnað í seinni heimsstyrj -
öld, og þá hafi ballið byrjað.
Þá fáum við semsé það sem við
búum við nú að meira eða
minna leyti. Hvað var það í
rauninni sem gerðist?
Hörður: í byggingarlist gerist
meðal annars það, að í stað
tengslanna við Kaupmanna-
höfn koma tengsl við Noreg,
Svíþjóð, England, Þýzkaland,
Frakkland, Ítalíu og Bandarík-
in. Það sama gerist í myndlist-
inni. Menn fóru yfirleitt til
Kaupmannahafnar og lærðu
málaralist þar, en mín kyn-
slóð, þ. e. a. s. stríðskynslóðin,
við förum til margra landa.
Kristján Davíðsson, Jóhannes
Jóhannesson, Valtýr Pétursson
og Kjartan Guðjónsson fara til
Chicago, New York og Boston.
Við hinir förum til Kaup-
mannahafnar, Parísar og Eng-
lands. Gerður Helgadóttir f er til
Ítalíu. Sú samtenging, sem var
í því fólgin að íslendingar
námu á einum stað, þar sem
prófessorarnir vissu þó hvar
ísland var á jarðkringlunni,
hún skapaði ákveðið samhengi.
En þegar íslenzk list losnar úr
þessum föstu menntastofnana-
tengslum og listafólkið fer á
tvist og bast, þá má segja, eins-
og raunar hefur verið sagt í
gamni, að íslenzk list verði al-
þjóðasýning á listaskólum ver-
aldarinnar.
Jón: Þetta tel ég alls ekki vera
neikvætt, svo lengi sem góð-
ir hlutir eru skapaðir. Ég álit
það ekki afsakanlegt, heldur
beinlínis æskilegt, að menn eigi
sér fyrirmyndir. Siðan sker
reynsla, manndómur og hæfi-
leikar úr um það, hvað úr verð-
ur.
SAM: Er það þá svo, að góðir
hlutir séu skapaðir hér?
Gísli: Það er góð spurning, sem
vert væri að ræða.
Er innlend
listastofnun æskileg?
Hörður: Afþví við ætlum að
ræða hér nútið og framtíð, þá
finnst mér skipta meginmáli,
hvort sem menn vilja kenna
það við þjóðernisstefnu eða eitt-
hvað annað, að íslendingar
myndi þessar stofnanir í land-
inu, sem þeir hafa sótt til um
allar jarðir, ekki endilega til að
skapa „íslenzkan arkítektúr"
eða „islenzka list“, heldur til að
skilja sjálfa sig, i hvaða landi
Torfstafn á baðstofu norðanlands.
þeir búa og við hvaða efna-
hagsaðstæður. Þetta er að
minu viti framtíðarverkefnið,
og ég er ekki að prédika ein-
angrun eða neitt i þá áttina.
Höfuðatriðið er, að mennta-
stofnanirnar verðum við að fá
inní landið til þess að við skilj-
um sjálfa okkur, samanber það
að í landi einsog Danmörku eða
Noregi miðla kennararnir á-
kveðinni reynslu, sem er bæði
þeirra eigin persónulega
reynsla og reynsla kynslóðanna
í landinu. Hér kemst ekki á
jafnvægi fyrr en við, sem fá-
umst við hinar ýmsu listgrein-
ar, getum farið að miðla á-
kveðinni reynslu sem við höf-
um hlotið hér, en ekki í Þýzka-
landi eða Kaupmannahöfn eða
Paris. Ég er ekki að tala um
það, að við lokum landinu, alls
ekki. Þetta er samskonar
grundvallaratriði einsog að fá
Alþingi inní landið, einsog að
fá stjórnarráð inní landið og
háskóla inní landið. Afhverju
má ekki fá listaskóla inni land-
ið eða arkítektaskóla?
Jón: Vissulega mundi ég styðja
innlendan listaskóla eða arki-
tektaskóla, en á ákveðnum for-
sendum. Ef horft er til ófyrir-
sjáanlegrar framtiðar, þá
munu geta skapazt forsendur
fyrir slíkum skólum í landinu,
en þessar forsendur eru kenn-
araliðið. Milljónaþjóðir einsog
á Norðurlöndum, sem eru þó
dvergþjóðir í samanburði við
stærri þjóðir, eiga í erfiðleik-
um við að fá góða kennara.
Arkítektaskóli krefst til dæmis
þvílíks mannafla, að væru til
það góðir arkitektar á íslandi,
að þeir gætu starfað við slíkan
skóla, þá mundu þeir ekki gera
neitt annað. Kennslustörf í
arkítektaskóla eru full vinna.
Hörður: Afhverju höfum við
auglýsingadeild við Myndlista-
og handíðaskólann, og hvers-
vegna hefur á síðustu tíu ár-
um orðið bylting hér í auglýs-
ingateiknun og bókahönnun?
Hvaða fólk er það sem vinnur
að því? Það er fólk sem hefur
verið alið upp hjá okkur. Af-
hverju getur Jón Haraldsson
ekki alveg eins kennt arkítekt-
úr einsog Gísli Björnsson aug-
lýsingateiknun ?
Jón: Ég gerði bara ekki annað
á meðan.
29