Samvinnan - 01.12.1973, Síða 46

Skarphéðinn Jóhannsson: Menntaskólinn við Hamrahlíð (ófullgerður).
kost á þessu, en þegar seinast
var vitað höfðu einungis 4 eða
5 skólanefndir sýnt málinu á-
huga. Það eru líka til lög um
það að Listasafn íslands skuli
láta gera kvikmyndir um ís-
lenzka myndlistarmenn. Ég
veit af eigin reynd hve mikill
hörgull er á gögnum um ýmsa
okkar beztu myndlistarmanna
sem eru smámsaman að hverfa
af vettvangi. Hugsið ykkur,
hversu hvetjandi það gæti ver-
ið fyrir bæði myndlistina og
kvikmyndagerðarlist á íslandi,
ef lögum um Listasafn íslands
væri framfylgt.
Hörður: Listasafninu er nátt-
úrlega haldið í fjárhagssvelti
einsog öðrum menningarstofn-
unum í landinu.
Stefán: Það virðist vera megin-
auðkenni á öllu kerfinu, að sett
séu lög og stofnunum ætlað að
gera hitt og þetta, en síðan
nægja fjárveitingar hins op-
inbera kannski rétt fyrir laun-
um starfsfólksins.
Gylfi: Eitt finnst mér vera á-
kaflega áriðandi í allri umræðu
um listþróun og listmenntun,
og það eru miðlarnir sem við
notum til að koma listinni til
fólksins. Erum við ekki með
alltof viðhafnarmiklar umbúð-
ir utanum það sem viljum
kynna og sýna? Það var örstutt
skeið, minnir mig, þegar Ragn-
ar í Smára gaf út litla einfalda
bæklinga um myndlistarmenn,
þeir urðu víst ekki nema tveir,
um Nínu Tryggvadóttur og Þor-
vald Skúlason. Þetta var þörf
kynning. Síðan hefur viðhafn-
arhugsunarhátturinn náð slík-
um tökum á þjóðinni, að við
getum til dæmis ekki gefið út
íslenzka myndlistarsögu, sem
er mjög nauðsynleg, nema í
óskaplega vandaðri og dýrri út-
gáfu. Við getum ekki reist okk-
ur sýningarskála fyrir myndlist
nema byggja hús uppá 110-
120 milljónir króna. Hugsið
ykkur, hvað íslenzkar sjón-
menntir hefðu grætt á því, ef
við hefðum látið okkur duga
30-40 milljón króna sýningar-
sal, en legðum afganginn af
upphæðinni í að rækta list-
menningu í landinu.
Hörður: Þetta er í rauninni
sama fyrirbæri og Guðrún var
að tala um í sambandi við arkí-
tektúrinn. Við viljum hafa
pomp og prakt, en þolum ekki
látleysi og einfaldleik.
Guðrún: Og svo er hitt, að við
þykjumst alltaf vera að byggja
fyrir framtiðina, sem kannski
er afdrífaríkasta villa okkar.
Hver haldið þið að þakki okk-
ur eftir 50 ár fyrir þetta drasl,
sem við erum að búa til nú?
Það er ekki nema einstaka verk
sem hefur framtíðargildi.
Jón: Erum við ekki i þessum
efnum háð byggingarefnum,
veðráttu og öðru sliku? Aukþess
verð ég að láta í ljós undrun
mína yfir afstöðu arkítekta,
sem ganga útfrá því sem gefnu
í upphafi, að æviverk þeirra
verði eitthvert „drasl“.
Guðrún: Við erum alls ekki
eins háð þessum hlutum og við
þykjumst vera. Hversvegna í ó-
sköpunum þurfum við að
byggja svona vönduð og öflug
hús?
SAM: Þarf ekki að taka tillit
til jarðskjálfta, vindhraða og
annarra ytri aðstæðna?
Jón: Vissulega eru ýmsar
tæknilegar forsendur fyrir
þessu. Annars verð ég að segja,
að ég skil ekki þessa neikvæðu
afstöðu til mónúmentalisma.
Mónúmental bygging er yfir-
leitt talin vera stór bygging,
sem hefur eitthvert opinbert
hlutverk.
SAM: Einsog til dæmis Hall-
grímskirkja.
Hörður: Hér á það sama við
og þegar talað er um tizkuna.
Það er tvennskonar merking í
orðinu. Annarsvegar eru það
stórar og veglegar byggingar
og hinsvegar skoplegar bygg-
ingar með allskonar prjáli og
útflúri.
SAM: Hvað þá um Borgar-
sjúkrahúsið?
Jón: Það er á takmörkum að
sú bygging sé mónúmental
nema þá í merkingu hins mikla
magns, en ekki frá sjónarmiði
gæða, og þar liggur hundurinn
grafinn. Okkar skilningur á
byggingum er fyrst og fremst
byggður á magni, stærð. í
þessu efni kom ruglingurinn á
stríðsárunum hjá fátækri
þjóð, ef hann var þá ekki kom-
inn fyrr: stór bygging hlýtur
sjálfkrafa að vera glæsileg. Við
lesum í blöðunum: „Glæsilegt
félagsheimili opnað. Glæsilegt
íþróttahús opnað.“ Glæsilegt
hitt-og-þetta, hvaða bölvaður
hundaskítur sem það er. Svo
er beininu hent í skapandi
listamenn og þeim leyft að
skreyta einn vegg, svo ekki sé
hægt að halda því fram að við
séum áhugalausir um listir.
Guðrún: Þú átt við Hótel Loft-
leiðir.
Jón: Þú átt kannski við rúss-
neska rjómatertuarkítektúr-
inn?
Hörður: Já, einmitt. Það er líka
mónúmentalismi.
Jón: Já, en mónúmentalismi
getur lika merkt bygging með
reisn yfir sér. Hversvegna
skyldi bygging endilega þurfa
að fela i sér lágkúru? Ég vil
halda því fram, að ekki sé til
mónúmental bygging í Árbæj-
ar- eða Breiðholtshverfi, og
ekki heldur í Fossvoginum. Er
þar fegurð fólgin?
Jón: Guð almáttugur, einsog
litunum er nú stillt saman þar.
Nú veit maður dánarorsök
Nínu Tryggvadóttur. Bezta
dæmið er nú samt, þegar ekið
er eftir Kleppsveginum. Eitt
allra mesta snilldarbragð sem
hér hefur átt sér stað var, þeg-
ar reistur var veggur fyrir
blessuð sundin. Það eru vöru-
skemmur fyrir heildsala, sem
auðvitaö þurfa vöruskemmur.
Þessar skemmur eru glugga-
lausar, svo þær gætu allt eins
verið neðanjarðar. Nei, við reis-
um einn helvíta mikinn vegg
meðfram endilöngum Klepps-
veginum, og svo er rifa á hon-
um á einum einasta stað. Ef
sjónvarpið þekkti sitt hlutverk
ætti það að senda kvikmynda-
tökumann og láta hann aka
með gönguhraða meðfram
veggnum og filma þessi ósköp,
og svo á einum stað gera stanz
og mynda glufuna þar sem sér
i Viðey og sundin. Og hvernig
er þessu svo bjargað við? Jú,
það er fenginn listamaður til
Veggskreytingar
46