Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.05.1917, Blaðsíða 100

98
herrar, o. s. frv., tala, rita og framkvæma samkvæmt
þeim anda, sem þeir hefðu drukkið inn í sig með »móð-
urmjólk« visindanna. Aftur á móti væri andstæðing-
unum engin sigurvon, fyr en þeir hefðu sannfært þjóð-
ina um að framferði »hringsins« væri brot á siðferðis-
lögum, þótt óskráð væru. Sanuvirðið væri til — bak
við blæju framboðs og eftirspurnar — »þegar dýpra
væri grafið«.
Þessi »dæmi úr lífinu*, eins og kaupmennirnir
segja, sýna ástæðuna til þess skoðanamunar, sem svo-
greinilega kemur fram i kenningunum um verðmynd-
unina. Þar mætast andstæðir hagsmunir. Hvor um sig
fer sinu fram, verður sáluhólpinn upp á sína trú. Við
sem trúum á sannviröið, og siðferðislegu skylduna til
að virða sannvirðið í verki, getum fúslega játað, að það
sé eðlilegt, að auðvaldssinnar oti sínum tota. En það
er freisting til að óska þess, að þeir ekki færi hvern
stéttarsannleik í sakleysisbjúp visindanna.
Eg hafði talið það snöggan blett á framboðs og
eftirspurnarkenningunni, að samkvæmt henni mætti bú-
ast við, að þegar framboð og eftirspurn stæðist á, þá
yrðu hlutirnir verðlausir. Þetta kallar Þ. Þ. endemis-
ályktun. Neðar á sömu bls. (41) stóðu í grein minni
þessi orð: »Þegar framboð og eftirspurn standast á,
þá er jafnvægi á markaðinum. Þá eru hlutirnir seldir
við sannvirði, hvorki meira né minna en þeir kosta«.
Allir óhlutdrægir og sæmilega vandaðir lesendur,
sáu hver var mín skoðun í þessu efni. öll greinin svo að
segja stefndi að því takmarki, að sýna hve ófullnægj-
andi og grunnfær væri skýringin um verðskapandi mátt
framboðs og eftirspurnar, einmitt af því að sú skýring
næði ekki til jafnvægisins, sem markaðurinn er sifelt að
leita að, þar sem hann er ótruflaður af einokunar-
hringum.
Ut af þessu segir Þ. Þ.: »Og því á ekkert verð
að geta myndast. En ef framboðið lækkar verðið og