Neisti - 01.06.1968, Qupperneq 56

HALLDÓR GUÐMUNDSSON
Verkfallið
Aðdragandi verkfallanna 1 marz verður rakinn aftur til 1967 f nóv. og
þeirra atburða er þá áttu sér stað, f stuttu máli afnám logboðinnar
vísitölu f des. 1967 er ríkisstjórnarflokkarnir á alþingi stóðu að. Er
aukaþing ASfkom saman í byrjun þessa árs, til þess að ræða skipu-
lagsmál samtakanna, lá ljóst fyrir að nauðsynlegt var að marka heild-
arstefnu samtakanna f kjaramálum, þetta gerði þingið, það setti fram
einhuga kröfu um fullar vísitölubætur á laun og miðaði kröfugerð sína
við 1. marz, þingið lagði til við aðildarfélögin að þau boðuðu til verk-
falla frá og með 1. marz til þess að knýja fram kröfuna.
Það sem síðan gerðist er mönnum enn f fersku minni, og ekki ástæða
til þess að rekja náið hér. Verkföll hófust þann 1. marz hjá flestum
verkalýðsfélögunum f Reykjavík og fjölmörgum úti á landsbyggðinni,
eftir þvf sem á leið verkfallið bættust æ fleiri f hópinn og er yfir lauk
munu um 60 verkalýðsfélög hafa verið þátttakendur f átökunum. Skemmst
frá að segja lauk verkföllunum um miðjan mánuð með samkomulagi við
atvinnurkendur, samkomulagi sem er vægast sagt umdeilt.
Það virðist f fljótu bragði augljóst að um það bil 20 þúsund manns f
verkfalli sameinuð um eina kröfu, kröfuna um vfsitölugreiðslu á laun,
sé slíkt vopn og afl að ekkert fái staðið gegn, ef rétt er á málunum
haldið. Það er þvf, einnig auðskilið, að árangur baráttunar 3/4 hlutar
þess er farið var fram á, sýni að ekki var rétt að málum staðið af hálfu
verkalýðsforystunnar. Það fer ekki milli mála að með samkomulaginu
fæst þýðingarmikil viðurkenning á nauðsyn vfsitölubindingarinnar á
laun, það atriði er út af fyrir sig óumdeilanlegt, hinsvegar valda þreng-
ingarákvæði samkomulagsins og þá einkum og sér f lagi viðmiðunar-
upphæðir kaupgjalds, ágreiningi, og jafnvel sundrungu innan verkalýðs-
hreyfingarinnar.
Til þess að glöggva sig betur á framkvæmd verkfallsins og árangri af
þvf skulu tekin nokkur atriði lið fyrir lið
I. Sú spuming er nærtæk, " hvort ekki hefði verið árangursríkara
að standa fast gegn afnámi vfsitölubindingar launa, er vegið var að
verkalýðshreyfingunni fyrir sfðustu jól, f stað þess að leggja til atlögu
við ríkisvaldið, og sækja f hendur þess aftur, þvf er rænt hafði verið
af launþegum. " Um þetta atriði eru mjög skiptar skoðanir, vegna
þess að aðstaða margra félaga til verkfalls var mjög slæm þótt önnur
hefðu betri aðstöðu þá, en þau höfðu f marz, til dæmis Dagsbrún. Um
þetta má að sjálfsögðu deila endalaust, án nokkurrar niðurstöðu, þar
sem þetta er algjört matsatriði.
II. Þegar tveir deiluaðilar ganga til samninga með gjörólík sjónar-
mið, liggur það f hlutarins eðli, að til þess að samkomulag náist verða
báðir aðilar að gefa eitthvað eftir af kröfum sfnum, nema annar aðil-
56