Andvari - 01.01.1991, Blaðsíða 74

72
AÐALGEIR KRISTJÁNSSON
ANDVARI
kemur skýrt fram hvern hlut Konráð ætlaði íslenskri tungu og hvernig hann
taldi að hún væri á vegi stödd og hvað mætti gera henni til viðreisnar. í sama
árgangi birtist einnig grein sem bar heitið Fjölnir þar sem gerð var grein fyrir
stefnu og boðskap ritsins og vikið að þeirri gagnrýni sem Fjölnir hefði sætt.
Ýmis ný viðhorf skutu þarna upp kollinum, t. a. m. um íslenskar þjóðsögur
og menningarlegt gildi þeirra. Líklegast er að þetta sé frá Konráði komið
sakir þekkingar hans á þýskri bókmenningu og kynna hans af starfi
Grimmsbræðra í þjóðsagnasöfnun og málvísindum.
Fjórði árgangurinn var jafnframt sá síðasti sem stofnendurnir fjórir stóðu
að. Þeir báru ekki gæfu til samþykkis og örugglega hefir Konráð átt sína sök
á að í sundur gekk, en bréf hans til Tómasar eru glötuð. Tómas gaf einn út
fimmta árgang og eftir það lá útgáfan niðri um skeið, en félag var stofnað í
Kaupmannahöfn til að halda henni áfram. Stafsetningin á Fjölni, sem við
hann er kennd og Konráð var höfundur að, bakaði ritinu óvinsældir, enda
var snúið aftur til fyrra horfs í þeim efnum. Varla hefir það verið að vilja
Konráðs þó að þess verði ekki vart í fundabókum félagsins. Það leikur tæp-
ast á tveimur tungum að frumsamið efni sem Konráð lagði Fjölni til hefir átt
fæsta lesendur og notið minnstra vinsælda. Hins vegar gaf Björn M. Ólsen
stafsetningarþáttum Konráðs þá einkunn að þeir væru fyrstu vísindalegu
greinarnar frá hendi hans og hann kallaði ritdómana gullnámu fyrir þá sem
vildu vanda mál sitt.2y Fátt er vitað um hvað Konráð vann fyrir Hið konung-
lega norræna fornritafélag á þessum árum, en hugur hans var alltaf bundinn
þeim fræðum og hann hafði aflað sér traustrar þekkingar í íslensku máli
fornu og nýju á háskólaárum sínum. Því var það að hann sótti um styrkþega-
stöðu við Árnasafn árið 1835 sem losnaði þegar Halldór Einarsson
sýslumaður hvarf heim til íslands.
Umsóknin er ein rækilegasta heimildin um hvað Konráð hafði nurnið í ís-
lenskum fræðum fram til þess dags sem hann skrifaði hana. Orðabókarstarfs
hjá Hallgrími Scheving er áður getið, en jafnframt getur Konráð þess að hann
hafi ekki síður lagt rækt við málfræðirannsóknir og þar hafi að hluta til verið
um sjálfsnám að ræða, en jafnframt hafi hann notið handleiðslu Hallgríms
Schevings og aflað sér þekkingar af ritum R. Chr. Rasks. Þá getur hann þess
að hann hafi snemma öðlast færni í að lesa gömul og torlesin pappírshandrit
sem voru morandi í styttingum. Skinnbókum hafi hann hins vegar fyrst
kynnst hjá Hallgrími Scheving og haldið áfram að vinna fyrir hann að orða-
söfnun úr skinnbókum í bókasafni háskólans. Einnig nefnir hann að hann
hafi lagt stund á indógermönsk mál með tilliti til skyldleika þeirra við ís-
lensku. Umsókninni fylgdu vitnisburðir og meðmæli. Konráð nafngreinir
prófessor Engelstoft, N. M. Petersen, síðar prófessor, og Þórð Jónasson.
Engu að síður lyktaði málum á þá leið að Jón Sigurðsson var tekinn fram yfir
hann og þar kann að hafa fallið fyrsta fræið sem óvild Konráðs á Jóni óx af.