Andvari - 01.01.1991, Blaðsíða 132

130
BOLLI GÚSTAVSSON
ANDVARI
sýnist einkenna skoðanir og lífshætti Sigurjóns, að ögun skapgerðar skipti
meginmáli fyrir eilífðarheill mannsins. Og únítarar telja að mannkynið sé á
sífelldu framfaraskeiði og nálgist meir og meir fullkomnunartakmarkið. Þeir
hafna lærdómi kirkjunnar um syndina, um þrenninguna, um fórnardauða
Krists og um hjálpræðið fyrir tilverknað hans. Þessu til viðbótar má geta þess,
að samband fólks í Þingeyjarsýslum var mikið vestur um haf, þar sem menn
kynntust snemma þessum frjálslyndu skoðunum, sem nefndu sig kristnar, en
voru raunar úr tengslum við grundvallaratriði trúfræði evangelisk-lúterskrar
kristni.
Hér hef ég hætt mér út á þann hála ís að impra á máli, sem er næsta for-
vitnilegt, viðamikið og krefst nákvæmra sögulegra rannsókna. En óneitanlega
sýnist mér, að áhrif þessarar trúarstefnu hafi verið miklu meiri, a.m.k. í
ákveðnum héruðum hér á landi, en menn almennt ætla.
Þegar Sigurjón Friðjónsson kemur í Einarsstaði til þess að kenna veturinn
1890-91, þá er séra Matthías Eggertsson nýfluttur þaðan að Helgastöðum,
eftir að hafa setið þar í sambýli við Harald bónda og Ásrúnu frá haustinu
1888. Þarna þjónaði hann áfram til ársins 1895, að hann fluttist til Grímseyjar,
og var ekki löng leiðin milli Helgastaða og Einarsstaða. Sennilegt er, að prest-
ur hafi átt bókakost, sem unga fólkið fékk að njóta, og jafnframt hafi þá ýms-
ar nýstárlegar bækur og ekki síður tímarit borist sr. Matthíasi af borði frænda
hans og nafna á Akureyri. Hitt er ljóst, að erfitt mun reynast að hafa upp á
því, hvaðan Sigurjóni Friðjónssyni kom sá fróðleikur, sem hann kynnti í
Aðaldælingi á einmánuði 1891. Sérstaklega á það við um kynningu á Bókinni
um veginn eftir Lao-Tse.
Sú bók kom fyrst út í Reykjavík 1921 (útg. Bókaverslun Guðmundar
Gamalíelssonar) í þýðingu Jakobs Jóh. Smára og Yngva Jóhannessonar. Þýð-
ing þeirra bræðra var aðallega gerð eftir tveim útlendum þýðingum, segir í
eftirmála þýð.: „Önnur þeirra er gerð af dönskum manni að nafni Ernst
Möller. Nefnir hann hana „Oldmester og hans Bog. En Redegörelse og en
Gengivelse“ (Kh. 1909). Hefir hann haft fyrir sér 7 enskar og þýskar þýðingar
og borið þær vandlega saman. - Hin þýðingin er ensk, eftir J. Legge. Er hún
í Sacred Books of the East, XXXIX. bindi, og er gerð eftir kínverska frum-
textanum. Legge hefur margar mjög fróðlegar athugasemdir, og tekur hann
einnig eldri þýðingar til samanburðar“.
Fróðlegt er að komast að því, að danska þýðingin, og að líkindum sú fyrsta
á því tungumáli, kemur út 1909 eða 18 árum eftir að Sigurjón fjallar um Lao-
Tse og kenningar hans.