Andvari - 01.01.1946, Page 33

andvari
Tvö skáld
29
Þetta andvarp frá brjósti bændanna í Breiðuvík fyrir um
350 árum síðan hefur efalaust kveðið við með ýmsum til-
bi'igðum bæði fvrr og síðar. Það er ótrúlegt, hvað lítil, af-
skekkt sveit, þótt fögur sé og kostagóð, getur rúinað mikið
af eymd og basli, er illa er að henni búið og framtak og
manndómur íbúanna hneppt í dróma ánauðar og fjárplógs
öldum saman. Við lok 19. aldar var búnaðurinn um þessar
slóðir með þeim eymdarbrag, að nær þótti einsdæmi. Vitni
um þetta eru frásagnir og lýsingar Þorvalds Thoroddsens í
Ferðabók hans og ritgerð Þórhalls Bjarnarsonar, síðar bisk-
llps, um ferð hans um Snæfellsnes sumarið 1902, er prentuð
er í Búnaðarritinu 1903 og vakti óhemjumikla athygli á
sinni tið. Sem dæmi má nefna, að þá var hið forna höfuð-
setur sveitarinnar, Knörr, í eyði. Og nú hefst svolítið ævintýr.
Pátæk hjón austur í Mýrdal fá með nokkrum hætti fregnir
af því, að vestur í Breiðuvík sé auðvelt að fá jarðnæði, en
heima fyrir var þröngt setinn belckurinn og fátt góðra kosta.
Álcváðu þau að freista gæfunnar, þótt misjafnlega væri fyrir
þeirri ráðbreytni spáð. Og svo hófust búferlin yfir sjö sýslur,
landveg. Búslóðin var víst ekki stór og kvikféð 2 kýr og eitl-
hvaíS af hestum. Ung börn voru með í förinni. Allt gekk þetta
slysalaust og vonum framar vel. Þegar vestur kom, leið ekki
á löngu að þau fengi til ábúðar jörðina Hamraenda, 24 hdr.
að fornu mati, þjóðjörð. Þetta var svo sem ekkert kot. Hér
höfðu menn búið í þúsund ár, oft meira að segja vel. En
ekki sáust þess mikil inerki mi, síður en svo, jörðin var
húsalaus að kalla, án teljandi mannvirkja, í órækt og ör-
tröð. Ég get ekki lýst hér búskap þeirra Hamraenda-
hjóna um rúm 40 ár. Um hitt get ég vitnað, sem fyrir mig
har þennan jfilímorgun, er ég dvaldi þarna gestkomandi.
Nú eru Hamraendar eitt af fegurstu bændabýlum á lancÞ
inu. Hér er mikið, rennislétt og ágætlega ræktað tún.
Mannvirki öll, er góðum búskap hæfa, með myndarlegum
snyrtibrag, bærinn stórt og vandað steinhús, raflýst. Áliöfn
mikil og góð, sem slíku býli sómir. Ég ætla elcki að reyna að
gizka á, hvað það hafi kostað Sigmund bónda, konu hans og