Stúdentablaðið - 01.12.1968, Blaðsíða 33

ingu í einstökum löndum Evrópu svo og
Austurlöndum nær.
Rússar virðast halda jafnfast í heimsveld-
isdrauma sína og áður, og útþenslustefnan
er eins ríkur þáttur í pólitík Jieirra nú og
fyrir rúmum tuttugu árum. Varnar- og
kj arnorkumáttur Norður-Atlantshafsbanda-
lagsins er það eina, sem getur haldið þeim
í skefjum og tryggt um leið valdajafnvægi
milli hinna frjálsu ríkja Vestur-Evrópu
annars vegar og járntjaldsins hins vegar. í
6. grein Atlantshafssamningsins er varnar-
svæði bandalagsins nákvæmlega tilgreint og
í 5. grein segir, að vopnuð árás á eina að-
ildarþjóð teljist sem árás á þær allar, og
geri þær sameiginlegar ráðstafanir til að
hrinda árásinni til að tryggja aftur öryggi
sitt.
Varnarstöðvarnar á íslandi eru hluti heil-
steypts og umfangsmikils varnarkerfis, sem
teygir arma sína frá meginlandi Evrópu
yfir Atlantshafið til Norður-Ameríku.
Hlutverk Jiessara varnarstöðva er hér á
landi sem annars staðar, að fylgjast með
hugsanlegum árásaraðilum og grípa til
nauðsynlegra ráðstafana, ef árás er í vænd-
um. Til þessara hluta eru hér radarstöðvar,
könnunarflugvélar, fjarskiptastöðvar og
ýmiss konar önnur nauðsynleg tæki í þessu
sambandi.
En til Jjcss að starfrækja þessar stöðvar
þarf mikið og vel þjálfað starfslið. Heyrzt
hafa þær raddir hér á landi, að við íslend-
ingar ættum að taka við starfrækslu stöðv-
anna, en eins og málin standa nú, finnst
mér tómt mál að tala um Jrað. Það er ekki
gerlegt fyrir okkur að starfrækja stöðvarnar
eins og þær eru starfræktar nú og nauðsyn-
legt þykir vegna hins ótrygga ástands í al-
þjóðamálum. Vonandi breytist ástandið til
batnaðar, því að óheppilegt er sérhverri
sjálfstæðri Jojóð að hafa erlendan her í
landi sínu til langdvalar og alls óþolandi,
ef af tilefnislausu er.
Það er skoðun mín, að þörfin á NATO
sé enn til staðar í engu minna mæli en áð-
ur, og því tryggi óbreytt aðild okkar að Jdví
bezt frelsi, menningu og tilveru þessa lands.
Ragnar Þ. Magnús, stud. oecon.
ÍSLAND OG E.F.T.A.
AÐDRAGANDI STOFNUNAR E.F.T.A.
Hugmyndir manna um alþjóða efnahags-
samvinnu eru tiltölulega nýjar. Heimsstyrj-
öldin síðari gerbreytti viðhorfum manna
til efnahagsmála og alþjóðasamstarfs, og
Jreim varð ljós nauðsyn nánara sam-
starfs á sviði efnahags- og viðskiptamála til
tryggingar jafnvægis í alJijóðaviðskiptum.
En þrátt fyrir viðurkenningu flestra Jijóða
á nauðsyn frekari samvinnu, veigruðu þær
sér fyrst í stað við að taka þau skref, sem
þurfti í átt til meira viðskiptafrelsis, þar
eð það gat haft í för með sér rneiri gjald-
eyrisútlát en þær þoldu og jafnvel leitt til
gengisfellingar. Þessi afstaða hlaut Jdó, eins
og flestir viðurkenndu, að takmarkast við
líðandi stund, en ekki vera til frambúðar.
Segja má, að Evrópa hafi gegnt forystu-
hlutverki í efnahagssamstarfi þjóða á milli
með stofnun sérstakra markaðsbandalaga.
Eins og kunnugt er, eru þessi bandalög nú
tvö, annars vegar Efnahagsbandalag Evrópu
(E.B.E.) með átta aðildarríkjum, Frakk-
landi, Þýzkalandi, Ítalíu og Benelux-lönd-
unum, aukaaðild hafa Grikkland og Tyrk-
land, og hins vegar Fríverzlunarbandalag
Evrópu (E.F.T.A.), einnig með átta aðildar-
ríkjum, Bretlandi, Danmörku, Noregi, Sví-
Jjjóð, Portúgal, Sviss, Austurríki og Finn-
landi sem aukaaðila.
Upphafið að auknu samstarfi í efnahags-
málum Evrópu var stofnun Efnahagssam-
vinnustofnunar Evrópu (O.E.E.C.) árið
1948, en 17 Evrópuríki voru aðilar að
Jjessari stofnun, þ. á m. ísland. Stofnun
hennar var alvarleg tilraun til lausnar efna-
hagsöngþveiti álfunnar með niðurfellingu
tolla og annarra hindrana á eðlilegum
milliríkjaviðskiptum og stofnun eins frí-
verzlunarsvæðis. Um afnám tolla ogannarra
viðskiptahafta var strax í upphafi nær alger
eining ríkjandi meðal meðlimaríkjanna,
hins vegar voru sex ríki (E.B.E.-ríkin) ekki
ánægð með það eitt, en vildu víðtækara
samstarf á stjórnmálalegum grundvelli,
hvað þau og hafa gert með Rómarsáttmál-
anum frá 1957.
Tilraunir O.E.E.C. til stofnunar eins
markaðsbandalags Evrópu fóru þannig út
um þúfur, og árið 1960 var undirritaður
stofnsamningur E.F.T.A. í Stokkhólmi og
kallast Stokkhólmssáttmálinn, og klofnaði
Vestur-Evrópa þannig í tvær viðskipta-
heildir.
En mismunur þessara tveggja bandalaga
er ekki aðeins hvað stjórnmálalegu sam-
starfi viðvíkur, heldur er einnig grundvall-
armunur á uppbyggingu markaðskerfanna.
Efnahagsbandalag Evrópu er tollabanda-
lag, sem miðar að niðurfellingu innbyrðis
tolla, ásamt Jrví, að reistur verði sam-
ræmdur „tollmúr“ gagnvart öðrum ríkjum.
E.F.T.A.-samningurinn inniheldur engin
slík ákvæði um samræmdan tollmúr, en
fjallar fyrst og fremst um fríverzlun, Jj. e.
niðurfellingu tolla og annarra viðskipta
innbyrðis.
MARKMIÐ OG FRAMKVÆMD
Markmið E.F.T.A. eru sett fram í ljór-
urn liðum í stofnsamningi samtakanna, en
þau skulu vera:
a) að örva framleiðsluna á svæði bandalags-
ins og í hverju einstöku aðildarríki,
stuðla að fullri atvinnu, aukinni fram-
leiðni og skynsamlegri hagnýtingu fram-
leiðsluþátta, jafnvægi í efnahagsmálum
og stöðugt betri lífskjörum.
b) að tryggja eðlilegar samkeppnisaðstæður
fyrir verzlun milli aðildarríkjanna.
c) að koma í veg fyrir ójafna aðstöðu aðild-
arríkjanna við öflun hráefna á svæði
bandalagsins.
d) að eiga þátt í samræmdri þróun og
aukningu heimsverzlunarinnar og af-
námi viðskiptahafta.
Þau meðul, sem E.F.T.A.-ríkin nota til
að ná þessum markmiðum eru samkvæmt
framansögðu niðurfelling innbyrðis tolla
og viðskiptahafta og einnig er nokkur
ákvæði að finna um gagnkvæm atvinnu-
rekstrarréttindi og flutnings fólks landa á
milli.
Þeir tollar, sem E.F.T.A.-samningurinn
þannig nær til eru einungis verndartollar,
33
STÚDENTABLAÐ