Fréttablaðið - 24.09.2009, Blaðsíða 18

18 24. september 2009 FIMMTUDAGUR
Olli Rehn, stækkunarstjóri
Evrópusambandsins (ESB),
vakti máls á því í erindi
í Háskóla Íslands hinn 9.
september að Íslendingum
stæði til boða efnahagsað-
stoð frá Evrópusamband-
inu. Þar hreyfði hann máli,
sem verið hefur til með-
ferðar frá því skömmu eftir
bankahrunið síðasta haust,
en hefur legið í láginni frá
því í nóvember. Íslendingar
sóttu um aðstoð fljótlega
eftir hrun en var sagt að
þeir fengju ekkert nema
samningar lægju fyrir
um Icesave og þá aðeins í
tengslum við áætlun Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins
(AGS).
Fréttablaðið sagði hinn 17. septemb-
er síðastliðinn frá yfirlýsingum Olli
Rehn um að Íslendingum stæði til
boða svokölluð „þjóðhagsleg aðstoð“
(Macro financial assistance) frá
ESB sem tengdist lánveitingu og
efnahagsáætlun Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins. Lánveitingar af þessu
tagi þurfa samþykki ráðherraráðs
ESB og Evrópuþingsins.
Í fréttinni kom fram hjá upplýs-
ingafulltrúa utanríkisráðuneytis-
ins að ESB ætti frumkvæði að við-
ræðunum. Þannig horfir málið hins
vegar ekki við ESB.
Amelia Torres, talsmaður Joaqu-
íns Almunia, sem fer með efnahags-
mál innan framkvæmdastjórnar
ESB, segir í tölvupósti til Frétta-
blaðsins að Íslendingar hafi sótt
formlega um aðstoð. Torres hefur
hins vegar ekki getað upplýst hvar
og hvenær það hafi verið gert.
Eftir að staðhæfingar Torres
bárust hefur Fréttablaðið kann-
að málið innan íslensku stjórn-
sýslunnar og fengið staðfest að
umsókn hafi verið lögð fram af
Íslands hálfu á fyrstu dögunum
eftir bankahrunið í byrjun okt-
óber. Hvorki í forsætisráðuneyti,
utanríkisráðuneyti, fjármálaráðu-
neyti né Seðlabanka hafa fengist
nákvæmar upplýsingar um þá
umsókn.
Þó virðist ljóst að Geir H. Haar-
de hafi sóst eftir margfalt hærri
lánveitingu en þeirri sem stendur
til boða. Heimildir herma að sóst
hafi verið eftir um milljarði evra,
um 180 milljörðum króna, en að
sú fjárhæð sem Rehn vísi til sé
um það bil 100 milljónir evra, um
átján milljarðar króna.
Opinber yfirlýsing stjórnvalda
um umsókn til ESB hefur aldrei
verið gefin út en í baksýnisspegl-
inum má sjá að ýjað er að málinu í
yfirlýsingu sem José Manuel Barr-
oso, forseti framkvæmdastjórar
ESB, gaf út 15. október eftir sam-
tal við Geir H. Haarde. Þar segir
Barroso að ESB muni styðja við
viðræður milli íslenskra stjórn-
valda og alþjóðlegra stofnana.
Nokkru síðar, hinn 24. október,
óskaði ríkisstjórn Íslands form-
lega eftir aðstoð frá Alþjóðagjald-
eyrissjóðnum. Eins og kunnugt er
gekk seint að fá niðurstöðu í málið
frá AGS og er Icesave kennt um en
það mál olli því einnig að umsókn-
in um lán frá Brussel fékk dræmar
undirtektir. Þetta sést af yfirlýs-
ingu sem Johannes Laitenberger,
talsmaður Barrosos, gaf á blaða-
mannafundi hinn 10. nóvember.
Þar kom skýrt fram að Evrópu-
sambandið útilokaði fyrirgreiðslu
til Íslands meðan deila ríkisstjórn-
arinnar við Breta og Hollendinga
væri óútkljáð.
Laitenberger sagði: „Fram-
kvæmdastjórnin hefur í hyggju að
leggja til við aðildarríkin og Evr-
ópuþingið að Íslendingum verði
veitt efnahagsaðstoð í formi lána,
sem komi til viðbótar við áætlun
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins. Þetta
getur hins vegar ekki orðið fyrr
en eftir að Íslendingar og nokk-
ur aðildarríki ná samkomulagi í
tvíhliða deilum sem varða inni-
stæðutryggingar og þá vernd sem
veitt er erlendum innistæðueig-
endum … Aðildarríkin óska eftir
því að virt séu ákvæði EES-samn-
ingsins; framkvæmdastjórnin er
sannfærð um að lausn á því máli
[Icesave-deilunni] sé möguleg …
Framkvæmdastjórnin gæti hafið
viðræður við Ísland skömmu síðar,
en til þess að viðræður leiði til far-
sællar niðurstöðu er þörf á náinni
samvinnu milli Íslands, fram-
kvæmdastjórnarinnar, Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins og annarra
stuðningsríkja.“
Talsmaðurinn gaf til kynna að
Íslendingar gætu hins vegar ekki
vænst mikillar aðstoðar og sagði:
„Sú aðstoð sem framkvæmda-
stjórnin gæti veitt Íslandi verður
lítil, það væri rétt að líta frekar á
hana sem pólitískan stuðning, sem
viðbót (complement), og henni mun
verða að fylgja jafnhliða annar
stuðningur, hugsanlega frá öðrum
aðildarríkjum.“
Reuters skrifaði frétt um þessa
yfirlýsingu en hún fór fyrir ofan
garð og neðan í umræðum hérlend-
is, rétt eins og upphaflega umsókn-
in. Íslenska stjórnsýslan fékk hins
vegar þessi skilaboð og málið virð-
ist þar með hafa verið lagt til hlið-
ar. Skömmu síðar skuldbundu
Íslendingar sig gagnvart Bretum
og Hollendingum og féllust á að
„ábyrgjast lágmarkstryggingu þá
sem EES-reglur mæla fyrir um til
innstæðueigenda í útibúum bank-
anna erlendis,“ eins og sagði í yfir-
lýsingu á vef forsætisráðuneytisins
frá 16. nóvember. Það samkomulag
var gert fyrir milligöngu ESB og í
yfirlýsingunni sagði að ESB mundi
áfram taka þátt í að finna lausnir
til að „gera Íslandi kleift að endur-
reisa fjármálakerfi og efnahag“.
Eins og kunnugt er hefur ýmis-
legt gengið á í samskiptum Íslend-
inga og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins.
Seint gekk að fá afgreiðslu upphaf-
legrar umsóknar og enn er beðið
eftir endurskoðun áætlunar AGS
fyrir Ísland, sem á að vera löngu
lokið. Enn kemur Icesave við sögu
– sú deila hefur mótað samskiptin
við AGS. Auk lánsins frá AGS hafa
stjórnvöld fengið lán frá Norður-
löndunum og Póllandi, að ógleymd-
um Færeyjum. Viðræður við Rússa
standa yfir en komið hefur fram að
nú sé rætt um fjárhæðir sem séu
mun lægri en rætt hafi verið um
í fyrstu.
Umsóknin hjá ESB virðist hins
vegar hafa verið að mestu gleymd
í stjórnsýslunni, ef marka má þær
upplýsingar sem Fréttablaðið afl-
aði í stjórnarráðinu og Seðlabank-
anum. Málið er í embættismanna-
farvegi og virðist ekki ofarlega á
blaði yfir aðkallandi úrlausnarefni
enda ekki um að tefla fjárhæð-
ir sem talið er að skipti sköpum
fyrir endurreisn efnahagslífsins
eða styrkingu krónunnar.
Viðmælendur í stjórnsýslunni
segja að yfirlýsing Olli Rehn hafi
komið hálfflatt upp á íslensku
stjórnsýsluna. Hún var búin að
taka málið af dagskrá og við eft-
irgrennslan Fréttablaðsins hefur
reynst fremur djúpt á upplýsing-
um um málið. Embættismenn í
ráðuneytum og Seðlabanka eru þó
enn með það til vinnslu og skoð-
unar. Heimildir herma að verði
samið við ESB um þessa lánveit-
ingu sé líklegt að upphæðin verði
í námunda við 100 milljónir evra,
sem eru um átján milljarðar króna
á núverandi gengi.
FRÉTTASKÝRING: Evrópusambandið og Icesave
ESB hafnaði aðstoð vegna Icesave
Efnahagsleg aðstoð
Efnahagsleg aðstoð (MFA; macro-
financial assistance) byggist á
stefnu ESB um stuðning við ríki
utan sambandsins sem eru í nánu
samstarfi við ESB. Þetta er sú
tegund aðstoðar sem Ísland sótti
um skömmu eftir hrun og er ótengd
umsókninni um aðild að ESB, sem
Alþingi samþykkti í sumar að leggja
fram. Þessi aðstoð er veitt í formi
lána og/eða styrkja til meðallangs
eða langs tíma og er venjulega
tengd þeirri aðstoð sem viðkom-
andi ríki fær hjá Alþjóðagjaldeyris-
sjóðnum. Þessi aðstoð getur tengst
öðrum stuðningsaðgerðum ESB ef
um slíkt er að ræða. Greiðslur eru
inntar af hendi til seðlabanka við-
komandi ríkis en ríkisstjórnir hvers
lands ákveða hvort þær verja láninu
til þess að byggja upp gjaldeyris-
varasjóð eða til þess að styðja við
gjaldmiðil sinn eða fjárhag ríkissjóðs
með öðrum hætti.
Aðstoð við umsóknarríki
Þar sem Ísland sótti í sumar um
aðild að Evrópusambandinu mun
því bjóðast sérstök aðstoð við
umsóknarríki (IPA; Instrument for
pre-accession assistance) sem
er hluti af regluverki ESB. Meðal
helstu markmiða IPA er að greiða
fyrir nauðsynlegri uppbyggingu
innviða og stjórnsýslu ríkis til þess
að auðvelda aðlögun að ESB;
styðja við þátttöku umsóknarríkis í
milliríkjasamstarfi; styðja svæðis-
bundna uppbyggingu, til dæmis á
sviði samgangna, umhverfismála
og efnahagsþróunar; stuðningur
við uppbyggingu í dreifbýli og
stuðningur við eflingu mannauðs
í umsóknarríki. Öllum stuðningi
ESB við umsóknarríki og væntanleg
aðildarríki er beint í þennan farveg.
Það mun skýrast á næsta ári, í
tengslum við aðildarviðræðurnar,
hvaða stuðning Íslendingar geta
sótt á þessum forsendum.
HUGSANLEG AÐSTOÐ FRÁ ESB
KAUPUM GEGN
STAÐGREIÐSLU
BMW X5 dísel, Mercedes Benz ML 320 Cdi,
Toyota LandCruiser 200 (bensín & dísel).
Árgerð 2007 og yngra.
Upplýsingar
í síma 821 9980
deutsche.auto@gmail.com
FRÉTTASKÝRING
PÉTUR GUNNARSSON
peturg@frettabladid.is
GEIR HAARDE OG JOSÉ MANUEL BARROSO Ríkisstjórn Íslands sóttist eftir allt að eins milljarðs evra láni frá ESB eftir hrun en var tjáð að ræða mætti um 50-100 milljónir,
þegar og ef samningar lægju fyrir við AGS annars vegar og við Breta og Hollendinga um Icesave hins vegar. Olli Rehn vakti málið til lífsins með yfirlýsingu á fyrirlestri í
Háskóla Íslands fyrr í þessum mánuði.