Fálkinn - 19.12.1936, Qupperneq 46

44
FÁLKINN
- .. — , , „ i i iii I, n - »
Frá Reykjavík Jþeirri sem jhverfiir
Fólk þarf ekki að dvelja mörg ár
í Reykjavík til þess að veita því eft-
irtekt hve hraðfara breytingarnar eru
á útliti höfuðstaðarins og bæjar-
brag öllum. Nær árlega liverfa göinul
og sjerkennileg hús og önnur koma
i þeirra stað. Borgin þenst út á alla
vegu og þar sem byggingalaus tún
voru fyrir nokkrum árum eru nú
komnar götur og heil húsahverfi.
Hin allra síðustu árin hefir mest
kveðið að breytingunum i Vestur-
bænum, þar sem nú eru risin upp
hin miklu hverfi verkamannabústað-
anna og Byggingarfjelagsins. Og
margt fleira mætti nefna.
Eitt af einkennum bæjarins er það,
sem sjá mátti þegar gengið var hjer
inn með/sjó í gamla daga: hrogn-
kelsahjallarnir, sem þar voru ó sjáv-
arbakkanum, hjallur við hjall. Þessir
hjallar eru nú flestir horfnir eða
hafa verið fluttir. Þeir urðu að rýma
þegar Skúlagata var breikkuð og end-
urbygð og nú er þetta sjerkennilega
hverfi horfið. Að það hafi verið bæj-
arprýði skal ekki beinlinis fullyrt,
en hitt er það, að hjailarnir voru
lákn merkilegs atvinnuvegar, sem
margir gamlir og góðir Reykvíkingar
stunduðu. Nú cru verbúðirnar komn-
ar í staðinn steinsteyptar og stæði-
legar og frá þeiin , róa“ menn til
fiskjar á stórum vjelbátum.
Og l)ó að rauðmagavagnar sjáist
enn á götunni í höfuðstaðnum ó vor-
in, og reyktur rauðmagi í búðar-
gluggunum þá verður það æ sjald-
sjeðara að sjá grásleppuna, sem í
gamla daga var uppáhaldsmatur
ýmsra bæjarbúa og ekki síst bænda-
fólks í landsveitunum lijer austan
fjalls. Þau voru stundum mörg grá-
sleppuklvfin, sem vegfarendur mættu
lijer ó leiðinni austur yfir fjall. Og
sumpart voru þau sótt 'liingað, en
sumpart suður með sjó, bæði hert og
sóltuð. Bændur versluðu við sömu
mennina ár eftir ár með grásleppu
og annað fiskmeti liert eða blautt.
Það voru Reykvíkingarnir sem áttu
hjallana, sem nú eru að hverfa er
höfðu þessi vöruskifti — seldu fisk-
metið og fengu í staðinn smjör og
tólg eða kindur til frálags á haust-
in. En nú er grósleppan orðin svo
sjaldgæf í austursveitunum, að segja
má að hún heyri fortíðinni til.-----
Fálkanum hafa borist þrjár mynd-
ir af gömlu hjöllunum, sem áður
settu sjerkenni á bæinn, og birtir þær
hjermeð. Þessir hjallar sem á inynd-
inni sjást eru nú horfnir og þar er
komið rennsljett stræti sem þeir voru
forðum við vörina hjá Nýborg við
Skúlagötu.
Maðurinn, sem sjest á öllum mynd-
unum lifir enn i hárri elli. Heitir
/
liann Ebeneser Helgason og á nú
heima í litlu snotru húsi við Lindar-
götu 2, ásamt konu sinni og ungri
sonardóttur. Fálkinn hafði fyrir
skömmu tal af gamla manninum og
spurðist fyrst fyrir um hvort hann
væri barnfæddur Reykvíkingur.
—Ónei ekki er jeg nú það, svar-
aði Ebeneser. Jeg er ættaður úr ól-
afsvík. Þar er jeg fæddur fyrir bráð-
um 84 árum, 15. mars. Og konan mín
er úr Lundareykjadalnum. — En það
eru nú liðín meira en 54 ár síðan við
fluttumst búferlum hingað, svo að
jeg er farinn að kannast við mig í
Reykjavik.
— En Reykjavík mun vera óþekkj-
anleg frá því sem var þá?
— Minnist ekki á það. Flest er nú
horfið af því, sem einkendi bæinn í
þá daga. Túnin eru horfin flestir
gómlu bæirnir farnir líka, höfnin' ó-
þekkjanleg og göturnar. Þá voru hjer
stígar á víð og dreif milli bæjanna
hjerna inn með sjónum, en engar göt-
ur nema rjett í miðbænum. Og Mið-
bærinn er óþekkjanlegur frá því
sem nú er. Það var nýbyrjað að
grafa fyrir grunni Alþingishússins
þegar jeg fluttist í bæinn.
— Og hvaða atvinnu stunduðuð
þjer helst lijer framan af?
— Eyrarvinnan var stopulli og
minni í þá diaga en síðar varð. En
jeg var vanur sjóinensku frá barn-
æsku og snemma fór jeg að. róa
hjeðan. Það var helsta athvarf svo
margra i þá daga. Og hrognkelsa-
vertíðin var fastur Iiður í atvinnu-
lífinu á hverju vori. Fyrst að afla og
síðan að liugsa um aflann verka hann
og koma honum i peninga.
— Hvert var róið eftir hrognkels-
um hjeðan úr Reykjavík?
— Við rjerum hjerna vestur undir
Akurey. Þar voru aðalmiðin. í róðr-
ana voru notuð ýmist sex manna eða
þriggja manna för. Stundlim var eft-
irtekjan litil, ekki nema nokkrir fisk-
ar í hlut. En stundum komu 50—60
í hlut og það þótti nú gott. Hrogn-
kelsaveiðin var atvinna, sem að jafn-
aði draup drjúgum af og gaf góðan
forða í búið, bæði beint og óbeint.
Þó verðið væri ekki hátt á rauðmag-
anum þá, í samanburði við það sem
nú er, þá munaði um eftirtekjuna.
Það var líka ódýrara að lifa þá en
nú er, enda minni kröfur gerðar til
lífsins.
En nú er þetta að liverfa. Fyrir 6
—7 árum urðum við að verða á burt
með skúrana okkar. Þeir lieyrðu for-
tíðinni til, eins og við gerum sjálfir,
gömlu karlarnir. Reykjavík stækkar.
Þegar jeg kom hingað mun hafa átt
hjer heima rúmlega 2500 manns. Það
er ekki að furða, þó að bærinn hafi
breytt um útlit.
Á 1. mundinni sjest Ebeneser
gamli aö gera að afla sínum eftir
róður. A annari myndinni: Fisk-
hjallar við Skúlagötu. fíamti mað-
urinn að fara upp að trönunum. S.
myndin: Kona sem er að kaupa grá-
sieppuband. — Allar myndirnar
teknar af II. Johcmnessen.
ROBERT DONAT
enski kvikmyndaleikarinn, sem leik-
ur aðalhlutverkið á móti Marlene
Dietrich í myndinni „Kniglit without
armour“ sjest hjer vera að tala við
eina leikkonuna, i hvildartímanum.