Fálkinn - 26.04.1965, Side 20

JÓN GÍSLASON:
GRSMM ÖRLÖG
AF
OG HATRI
3. ÞATTIiR
SCHWARTZKOPFS-
MÁLA
7.
Annað sumar Apolloníu
Schwartzkopfs á Bessastöðum
varð henni öllu harðara til vist-
ar, því að atlæti allt versnaði
stórum eftir að Karen Hólm
kom til landsins og settist þar
að. Schwartzkopf varð það
bráðléga ljóst, að ástir voru
milli þeirra Karenar og amt-
manns, og jafnframt gat hún
ráðið, að þau höfðu átt ástar-
far saman, meðan þau voru
í Kaupmannahöfn. Jafnframt
grunaði hana, að það væri af
ástum amtmanns við Karenu
Hólm, að hann rauf heit sitt
við hana. Eftir að haustskip
höfðu látið frá landi, hætti
amtmaður að hafa Schwartz-
kopf við matborð sitt. Eftir það
varð hún langtum meir ein-
mana en nokkurn tíma áður.
t biturð einmanaleikans fylltist
hún gremju og beizkju í garð
Hólmsmæðgna, er brátt varð
að bitru hatri.
Samkomulagið við Katrínu
Hólm stórversnaði sumarið
1723, og lenti þeim eitt sinn
saman í illindum, eins og eftir-
farandi saga sýnir. Svo varð
einhverju sinni að þeim lenti
saman í orðasennu og skiptust
á nokkrum örfáum orðum, er
ekki er getið. En að lokum
hrækti Katrín á eftir Schwartz-
kopf og kallaði: „Svei þér,
skepnan þín.“ En Schwartz-
kopf svaraði fullum hálsi og
hrækti á móti: „Svei þér, gamla
20 FÁLKINN
mellumóðir.“ Ætlaði Katrín þá
að ráðast á Schwartzkopf og
berja hana með trélurk, en
hún flýði í hýbýli sín og komst
þannig undan. Schwartzkopf
sagði frá þessari viðureign síðar
eins og mörgu öðru, er hér
verður greint.
En þrátt fyrir allt átti
Schwartzkopf enn eina von
eftir til þess að ná ætlun sinni
og ná ráðahag við Fuhrmann
amtmann. Að vísu var það
furðu veikt hálmstrá. En til
hvers grípur fólk ekki, þegar
allt virðist vera komið í óefni?
Hún ritaði konungi með haust-
skipunum og baðst liðsinnis
hans til þess, að hæstaréttar-
dómnum yrði fullnægt, og
Fuhrmanni amtmanni yrði
skipað að giftast sér. í raun
réttri var þetta eðlileg ráðstöf-
un af hennar hendi og í fullu
samræmi við hugsunarhátt
samtíðarinnar, því að fólk trúði
á fulltingi hins einvalda kon-
ungs, réttlæti hans og óskeikul-
leik.
8.
Árið 1717 var nýr maður
skipaður í landfógetaembætti
á íslandi. Var hann danskur
og hét Cornelíus Wulf. Hann
sigldi þegar út til íslands og
settist að á Bessastöðum. Hann
gegndi að nokkru amtmanns-
störfum á alþingi sumarið 1718,
því að Fuhrmann amtmaður
náði ekki í tæka tíð til lands-
ins. Wulf landfógeti sá um all-
miklar framkvæmdir á Bessa-
stöðum, meðan Schwartzkopf
dvaldi þar. Honum var falið
af dönsku fjármálastjórninni að
endurbyggja Bessastaðakirkju
og reisa allstórt hús þar fyrir
þjónustufólk staðarins og til
geymslu á smjöri og fleiri vör-
um. Fékk hann danskan timb-
urmann til verksins, og hét
hann Sveinn Larsen.
Eftir að Fuhrmann amtmað-
ur settist að í tvíbýli á Bessa-
stöðum, varð þess brátt vart,
að þeir landfógeti og amtmað-
ur urðu engir vinir. Ég hef
ekki fullkomlega getað ráðið
af heimildum, hvað olli sundur-
þykkju þeirra, en sennilegt er,
að það hafi fyrst í stað orðið
út af fyrrgreindum fram-
kvæmdum, og jafnframt af af-
skiptum Wulfs af Schwartzkopf
og högum hennar, er enn verð-
ur skýrt frá. Sama var að segja
um Svein Larsen timburmann.
Hann varð ekki vinur Fuhr-
manns. Larsen kærði amtmann
fyrir f jármálastjórninni í Kaup-
mannahöfn fyrir of litlar
greiðslur sér til handa fyrir
unnin störf í þágu amtmanns.
Svo virðist sem Cornelíus Wulf
hafi ekki verið mikill atkvæða-
maður eða skörungur, hvorki
í embættisverkum eða öðru.
En þrátt fyrir það reyndi hann
ýmislegt nýtt, sérstaklega hvað
áhrærði fjárreiður í næsta ná-
grenni.
Cornelíus Wulf kemur tals-
vert við mál Schwartzkopfs og
skal nú rakið, hvernig hann
lýsir heimilishögum á Bessa-
stöðum, hvað viðvíkur atlæti í
hennar garð.
í nóvember 1727 kom
Schwartzkopf á fund Wulfs
landfógeta og tjáði honum
vandræði sín í sambúðinni við
Hólmsmæðgur og Fuhrmann
amtmann. Hún bar þeim held-
ur illa sögu. Skömmu áður
hafði þjónustustúlkan, er ann-
aðist hana, fært henni graut
til matar. Þegar Schwartzkopf
bragðaði á grautnum, fannst
henni eins og hann lyktaði af
ammoníaki. Sagðist hún þá
hafa sagt við stúlkuna: „Hvað
hefur verið látið í grautinn,
kom þú og bragða á honum.“
En stúlkan neitaði að gera það
og hvarf á braut. En í því
kom Maren Jespersdóttir inn
til hennar, og bað Schwartz-
kopf hana að bragða á grautn-
um, og gerði Maren það fús-
lega. En er hún hafði gert það,
kvað hún vera að honum ó-
bragð. Schwartzkopf hafði þá
orð á því, að hún myndi sýna
amtmanni grautinn daginn eft-
ir og setti hann upp á ofninn
inni hjá sér. En morguninn eftir
var hann horfinn, því Maren
hafði komið árla inn til hennar
og haft grautinn á braut með
sér.
Schwartzkopf hélt því fram
við landfógeta, að í grautinn
hefði verið blandað eitri, og
réði það aðallega af því, að