Vaka - 01.04.1927, Blaðsíða 95

[vaka]
RITFREGNIR.
205
En ekki er það ómerkari tilraun að loí'a eldri nem-
öndum að fara hverjum sína götu og læra eitthvað sér-
stakt, í stað þess að i'ást við allt og ekkert, svo sem venja
er til í skóluin fyrir æskumenn. Hér eru háskólar teknir
til fyrirmyndar, og munu sumir kalla slíkt fordild. En
fyrirmyndin er þó framar öllu frá fræðimönnum íslenzkr-
ar alþýðu. „Frá því sérstaka liggja í allar áttir leiðir til
hins almenna, en það er miklu erfiðara að rata frá því
almenna til hins sérstaka. Allir menn, sem kunna eitt-
hvað, kunna eitthvað sérstakt“, segir Georg Brandes i
grein sinni Um lestur. Flestir hezt menntuðu alþýðu-
menn vorir hafa verið „sérfræðingar" í einhverri grein.
Það er sú ánægja ein, sem fylgir því að grafa einhvers-
staðar niður úr yfirborði þekkingarinnar, sem hefur gefið
þeim áhuga og þol til þess að sinna fræðum sínum innan
um strit og annríki. Engum æskumanni verður annað
hetra gert í bóklegri menntun en að fá hann til þess að
gera sér grein fyrir, hvað hann hefur mest gaman af að
fást við, og koma honum á rekspöl með það efni.
Fræðimenn alþýðu hafa stundum fengizt við óinerk
efni og ófrjó. Slíkir skólar sem þessir ætti að getá komið
því i hetra horf. Nemandasambandið stefnir að því að
halda uppi félagsskap fyrverandi nemanda og sambandi
þeirra við skólann. Með því inóti má styðja viðleitni
þeirra framvegis. Utan um Laugaskólann getur með
tímanum skapazt heill flokkur manna, sem má vinna
íslenzkum vísindum mikið gagn (safna til lýsinga lands
og þjóðar, þjóðsögum, örnefnum, orðum úr alþýðuináli,
jurtum o. s. frv.), um leið og hann starfar sjálfum sér til
gleði og þroska.
Það er engin tilviljun, að þessi skóli hefur einmitt
risið upp í Þingeyjarsýslu. Þar hefur heimilismenntun
Verið í föstustu horfi siðasta mannsaldurinn og þaðan
má eiga von á nemöndum, sem vel eru við námi búnir.
Merkilegur vottur um þetta er ritgjörð ein í Ársritinu,
eftir 19 ára gamla stúlku, Sigrúnu Ingólfsdóttur frá
Fjósatungu. Þar er gerð grein fyrir skapferli Skarphéð-
ins Njálssonar, með svo réttum og glöggum skilningi i
aðalatriðum, að furðu gegnir og aðdáun. Að vísu myndi
eg vilja auka sumsstaðar dálitlu við og draga annað frá.
Sigrún hefur litið Skarphéðin ástaraugum, en ástin gerir
augun ýmist skyggn eða blind. En inér liggur við að
segja, að ef jafnung stúlka skildi Skarphéðin betur en