Fréttablaðið - 08.12.2009, Blaðsíða 22

22 8. desember 2009 ÞRIÐJUDAGUR
UMRÆÐAN
Dofri Hermannsson
skrifar um atvinnu-
mál
Undanfarinn áratug stóriðjunnar var
stuðningur við nýsköp-
un í atvinnulífinu lít-
ill sem enginn. Á sama
tíma og íslensk stjórn-
völd, undir torsýnilegri verndar-
hendi Adams Smith, lögðu rúmlega
100 ríkistryggða milljarða í Kára-
hnjúkavirkjun fékk Nýsköpunar-
sjóður atvinnulífsins ekkert nýtt fé.
Öll áhersla var lögð á mannvirkja-
framkvæmdir sem sköpuðu mikla
veltu en heildarfjárfesting í hverju
varanlegu starfi í Fjarðaáli nálg-
ast 500 milljónir króna. Sorgarsaga
ofþenslu og ruðningsáhrifa verður
ekki rakin hér en skýringar á því
vali stjórnvalda að svelta þann geira
atvinnulífsins sem skapar flest störf
og leggja alla áherslu á þann geira
sem skapar fæst störf á
hvern milljarð má e.t.v.
finna í síðustu grein
„Atvinnulífið I – vélin
sem knýr stóriðjustefn-
una“ í Fréttablaðinu 1.
desember sl.
Í aðdraganda kosn-
inga 2007 kvað við nýjan
tón þegar Samfylkingin
lagði fram heildstæða
áætlun um eflingu
sprotafyrirtækja undir
fyrirsögninni „Nýja atvinnulífið“. Á
vordögum 2007 voru tillögur Sam-
fylkingarinnar, ásamt tillögum ann-
arra þingflokka, lagðar í dóm frum-
kvöðla á Hátækni- og sprotaþingi og
hlutu þar 1., 2. og 3. verðlaun. Vinna
við að hrinda þeim í framkvæmd
hófst um leið og Samfylkingin tók
við lyklum í iðnaðarráðuneytinu
og hefur miðað vel áfram. Dag-
inn fyrir hrunið í fyrra var skrif-
að undir samning um Hátækni- og
sprotavettvang – samstarf fjögurra
ráðuneyta og nokkurra samtaka í
sprotageiranum um að straumlínu-
laga umhverfi sprotafyrirtækja
og flýta vexti þeirra. Margt hefur
áunnist á stuttum tíma en sem dæmi
má nefna stofnun Frumtaks, öflugs
sjóðs sem fjárfestir í sprotafyrir-
tækjum, og að frumvarp um stuðn-
ing við nýsköpunarfyrirtæki hefur
loks verið lagt fram.
Frumvarpið byggir á áralöng-
um óskum og ábendingum nýsköp-
unarfyrirtækja um snjallar leið-
ir til að efla vöxt atvinnulífsins
og fjölga störfum. Á meðan Sjálf-
stæðisflokkurinn leiddi ríkisstjórn
og réð í fjármálaráðuneytinu voru
þessar tillögur algerlega hundsað-
ar. Þegar skipt var um stjórnanda
þar breyttist afstaða ráðuneytisins
svo um munaði og málið var sett í
forgang.
Frumvarpið gengur annars
vegar út á endurgreiðslu á hluta
af rannsóknar- og þróunarkostn-
aði og hins vegar út á skattaafslátt
til þeirra einstaklinga og fagfjár-
festa sem kaupa hlutabréf í nýsköp-
unarfyrirtækjum. Í hvorugu tilviki
þarf ríkissjóður að leggja neitt út
heldur aðeins að endurgreiða hluta
af þeim tekjum sem annars hefðu
ekki komið í kassann. Hér er því
um svokallað jákvætt tekjustreymi
fyrir ríkissjóð að ræða.
Í greinargerð með frumvarpinu
er reiknað með að áhrif þess verði
strax talsverð en nái hámarki eftir
þrjú ár. Þá megi gera ráð fyrir að
fjárfesting í nýsköpun tengdri þess-
um aðgerðum nemi um 10 millj-
örðum á ári. Algengur fjárfest-
ingarkostnaður við hvert starf í
sprotafyrirtæki er á bilinu hálf til
ein milljón króna. Ef við gerum ráð
fyrir hærri mörkunum til að vera
ekki sökuð um óraunsæi og reikn-
um með að aðeins helmingurinn af
fullum áhrifum skili sér á fyrsta
árinu má samt sem áður gera ráð
fyrir því að um 5.000 ný störf verði
til á næsta ári fyrir tilstuðlan þessa
mikilvæga frumvarps. Á næstu
árum mun þeim enn fjölga.
Það er ástæða til að undirstrika
að hér er ekki um þröngan hóp
fyrirtækja að ræða heldur styður
frumvarpið við nýsköpun í öllum
geirum atvinnulífsins. Auk tækni-
greinanna eru miklar vonir bundn-
ar við nýsköpun í ferðaþjónustu,
landbúnaði, sjávarútvegi, mat-
vælageiranum og hinum svokölluðu
skapandi greinum. Hér er því um að
ræða þúsundir nýrra starfa í öllum
greinum atvinnulífsins, hringinn í
kringum landið, fyrir fólk með alls
konar menntun og reynslu.
Þrátt fyrir kreppuna vinnur
margt með framleiðslu- og útflutn-
ingsgreinum þessi misserin. Nú
þarf að draga fram það fjármagn
sem til er í landinu og leggja það
í arðbær verkefni sem búa til eins
mikil verðmæti og eins mörg ný
störf og hægt er. Okkur er ekkert
að vanbúnaði.
Í næstu grein verður fjallað um
nokkra geira „nýja atvinnulífsins“
sem ástæða er til að binda miklar
vonir við.
Höfundur er 1. varaborgar-
fulltrúi Samfylkingarinnar og
verkefnisstjóri í Hátækni- og
sprotavettvangi.
Fimm þúsund ný störf með nýsköpun
UMRÆÐAN
Fanný Gunnarsdóttir
skrifar um dagfor-
eldra
Da g for eld r a r í Reykjavík bjóða
foreldrum yngstu borg-
aranna upp á raunhæf-
an valkost, daggæslu
í öruggu umhverfi.
M a rg i r foreld ra r
sjá dvöl hjá dagfor-
eldri sem heimilislega og mjúka
aðlögun ungbarna að dagvistar-
kerfi borgarinnar. Það er yfirlýst
stefna leikskólaráðs að styrkja og
efla dagforeldra í starfi og standa
vörð um dagforeldra sem raun-
hæfan valkost þegar kemur að því
að velja dagvistun fyrir yngstu
börnin í borginni. Tæplega 170
dagforeldrar starfa í borginni og
sinna sínu starfi af kostgæfni,
og hjá þeim dvelja tæplega 600
börn. Þeir hafa sótt sérstök nám-
skeið, starfa eftir útgefinni reglu-
gerð frá félagsmálaráðuneyti og
hafa viðurkennt starfsleyfi. Sér-
stakt eftirlit er með störfum dag-
foreldra í Reykjavík og á það að
tryggja sem besta þjónustu og
öryggi barnanna. Einnig starfa
á þjónustumiðstöðvum borgar-
innar daggæsluráðgjafar sem
eru bæði dagforeldrum og for-
eldrum til aðstoðar og ráðgjaf-
ar. Skráning barna hjá dagfor-
eldrum fer jöfnum höndum fram
í gegnum daggæsluráðgjafana og
beint án milliliða hjá dagforeldr-
um. Upplýsingar um dagforeldra
í Reykjavík er því bæði hægt að
nálgast á heimasíðu Leikskóla-
sviðs og á síðu félags dagfor-
eldra sem vistuð er á barnaland.
is en margir dagforeldrar halda
úti eigin heimasíðu. Stefnt er að
því að í framtíðinni verði hægt að
skrá og velja dagforeldra í gegn-
um rafræna Reykjavík á svipað-
an hátt og þegar börn eru skráð
á leikskóla.
Mikil ánægja foreldra
Dagforeldrar búa yfir mikilli
dýrmætri reynslu af umönnun
ungra barna. Foreldrar og ung
börn hér í Reykjavík eru heppin
að hafa val um mjög færa dagfor-
eldra með langa starfsreynslu. Í
reglulegum könnunum sem Leik-
skólasvið leggur fyrir foreldra
barna hjá dagforeldrum kemur
fram mikil ánægja með þjónust-
una og eru þá sérstaklega nefnd
persónuleg tengsl og heimilislegt
umhverfi. Í síðustu könnun, sem
framkvæmd var haustið 2008,
svöruðu yfir 90% foreldranna því
til að þau væru mjög eða frekar
ánægð með þjónustuna sem dag-
foreldrarnir veita. Einnig kom
fram í könnuninni að flestir
foreldrar fengu upplýsingar um
dagforeldrið hjá vinum
eða fjölskyldu. Gott
orðspor dagforeldris
gengur því mann frá
manni. Í könnun sem
lögð var fyrir dagfor-
eldra sumarið 2008
sést að þeir eru ánægð-
ir með þá þjónustu sem
leikskólasvið veitir og
með það eftirlitskerfi
sem er við lýði.
Breyttar aðstæður
Nú um stundir er
ekki hægt að horfa framhjá því
að atvinnuástand hefur breyst í
borgininni, leikskólar eru nú full-
mannaðir og fullnýttir og geta
því tekið inn aukinn fjölda yngri
barna. Auk þess hafa foreldrar
kosið að nýta sér þjónustutrygg-
ingu sem foreldrum ungra barna
hefur staðið til boða. Breytt
ástand hefur óneitanlega haft
þau áhrif að þeim börnum hefur
fækkað sem njóta þjónustu dag-
foreldra og fækkað hefur í hópi
dagforeldra. Því verða dagfor-
eldrar að skerpa ásýnd sína og
sérstöðu.
Allt frá upphafi þessa kjör-
tímabils hefur verið starfandi
sérstakur stýrihópur um starfs-
umhverfi dagforeldra en málefni
þeirra falla undir verksvið leik-
skólaráðs. Í vinnuhópnum eiga
m.a. sæti pólitískir fulltrúar til-
nefndir af leikskólaráði og full-
trúar dagforeldra, auk starfs-
fólks frá Leikskólasviði. Unnið
hefur verið að gerð samnings
eða ramma um störf dagforeldra
í borginni sem á bæði að skýra
og skerpa starfshætti þeirra og
styðja við faglegt starf. Jafn-
framt er komið til móts við ýmsar
óskir dagforeldra hvað varðar
starfsumhverfi þeirra. Það er
eðlilegt verklag að utan um eins
stórt og kostnaðarsamt kerfi og
dagforeldrakerfið í Reykjavík er
séu formlegar verklagsreglur, en
á síðasta ári greiddi borgin rúm-
lega 400 milljónir í niðurgreiðsl-
ur. Nú er borgarlögmaður að yfir-
fara fyrirliggjandi samning en
þegar þeirri vinnu er lokið sér
fyrir endann á vinnu hópsins og
er það vel. Við gerð væntanlegrar
fjárhagsáætlunar og starfsáætl-
unar fyrir næsta ár er kappkost-
að að verja störf dagforeldra og
það er trú okkar og von að vænt-
anlegur samningur á milli dag-
foreldra og borgarinnar verði
eitt lóð á þá vogarskál. Reynum
að tryggja að þrátt fyrir tíma-
bundnar þrengingar og atvinnu-
leysi geti dagforeldrar boðið upp
á örugga og öfluga þjónustu.
Höfundur er varaformaður leik-
skólaráðs og formaður stýrihóps
um málefni dagforeldra.
Mikilvægur hlekkur
í keðjunni
FANNÝ
GUNNARSDÓTTIR
DOFRI HERMANNSSON
UMRÆÐAN
Guðmundur Magnússon,
Helga Guðjónsdóttir og Ólaf-
ur Rafnsson skrifa um Lottó
Íslensk getspá hefur verið starf-rækt í 23 ár eða frá árinu 1986.
Byggir starfsemin á lögum frá
Alþingi um rekstur happdrætta.
Íslenska þjóðin og Íslensk getspá
hafa átt ánægjulega samferð í allan
þennan tíma. Eiður Guðnason fyrr-
verandi alþingismaður ritar grein í
Fréttablaðið 2. desember sl. undir
heitinu „Lítið eitt um Lottó“. Það er
ekki lítið sem fram kemur í grein
Eiðs. Greinin ber þess merki að höf-
undur gengur erinda þeirra sem
hafa nokkrum sinnum á undanförn-
um árum á vettvangi fjölmiðlanna
ritað greinar þar sem krafist hefur
verið aðgangs að ágóða Íslenskrar
getspár. Í grein Eiðs er mikið um
eyður og fullyrðingar sem byggð-
ar eru á misskilningi. Í grein sinni
rifjar Eiður upp, greinilega ósátt-
ur, tilurð lottósins með lagasetning-
unni á Alþingi. Þá fullyrðir Eiður að
Íslensk getspá sé ein afkastamesta
peningamaskína sem gangsett hafi
verið á Íslandi. Eiður telur að hagn-
aðurinn af Lottóinu eigi ekki að fara
í að greiða ofurlaun íþróttamanna og
byggja mannvirki í miðbæ Reykja-
víkur. Í lokin hnykkir greinarhöf-
undur á áherslu þess að nú þurfi að
hugsa málin upp á nýtt. Væntanlega
fyrir önnur samtök og hópa. Í til-
efni þessara skrifa vilja undirrit-
aðir taka eftirfarandi fram: Eign-
araðilar Íslenskrar getspár hafa
staðið fyrir og standa fyrir gríð-
arlega mikilvægri samfélagslegri
starfsemi. Öryrkjabandalag Íslands
er óumdeildur málsvari öryrkja í
landinu en kjör þess hóps eru afar
viðkvæm, sérstaklega nú um stund-
ir, og hlutskipti þeirra ekki eftir-
sóknarvert. Íþrótta- og ungmenna-
félagshreyfingin er langstærsta
fjöldahreyfing á Íslandi með um
200.000 félagsmenn, stærstu
barna- og unglingahreyfingu lands-
ins. Fjármagn frá Íslenskri getspá
hefur verið kjölfestan í starfi þess-
ara hreyfinga, starfi fjöldans. Alveg
eins og arður af starfsemi Happ-
drættis Háskólans rennur til upp-
byggingar HÍ. Arður af starfsemi
Íslandsspila stendur undir starfi
Rauða kross Íslands, Landsbjargar
og SÁÁ. Arður Happdrættis DAS til
Hrafnistu og sjómannasamtaka og
arður SÍBS er hornsteinn að starfi
Reykjalundar. Allt eru þetta sam-
tök sjálfboðaliða, menningar, gras-
rótarstarfs og menntunar. Stoðir
íslensks samfélags.
Íslenska þjóðin hefur svo sann-
arlega stutt við bakið á Íslenskri
getspá og þar með stutt íþrótta-
hreyfinguna og Öryrkjabandalag-
ið. Tugþúsundir íslendinga hafa
fengið vinninga í Lottóinu. Dylgjur
Eiðs um ofurlaun íþróttamanna og
byggingamál eru ekki svara verð-
ar og dæma sig sjálfar. Íslensk get-
spá sendir árlega upplýsingar um
starfsemi sína til dóms- og mann-
réttindaráðuneytisins, svo og til
Hagstofu Íslands.
Nú þegar árar illa í íslensku þjóð-
félagi eftir fáheyrðar efnahagsleg-
ar hamfarir og vantraust er mikið
í samfélaginu verður okkur tíðrætt
um nauðsyn uppgjörs, uppstokkun-
ar og endurreisnar í íslensku sam-
félagi. Sú uppstokkun og endurreisn
má þó aldrei skerða þá mikilvægu
og viðkvæmu samfélagslegu starf-
semi og tilvist sem fyrir er í fjölda-
samtökum á Íslandi.
Guðmundur Magnússon er
formaður Öryrkjabandalags
Íslands. Helga Guðjónsdótt-
ir er formaður Ungmennafélags
Íslands. Ólafur Rafnsson er for-
seti Íþrótta- og Ólympíusam-
bands Íslands.
Mikið um eyður
3.590kr.Verð frá
Nike
jólagjöfin í ár
Bolir
7.290kr.Verð frá
Buxur
10.990kr.Verð frá
Peysur
HOLTAGÖRÐUM GLÆSIBÆ KRINGLUNNI SMÁRALIND SÍMI 545 1500