Fréttablaðið - 19.12.2009, Blaðsíða 30

30 19. desember 2009 LAUGARDAGUR
Þ
egar þetta er skrifað
er loftslagsráðstefn-
unni ekki lokið og ekki
liggur fyrir niðurstaða.
Svandís Svavarsdóttir
segir að fyrir ráðstefn-
una í Kaupmannahöfn hafi vonir
manna staðið til að það næðist að
samþykkja lagalega bindandi samn-
ing um samdrátt útblásturs gróður-
húsalofttegunda. Vonir höfðu reynd-
ar dvínað um hríð, en vöknuðu aftur
þegar fyrir lá hve margir þjóðarleið-
togar ætluðu að sækja ráðstefnuna.
Svandís Svavarsdóttir umhverfisráð-
herra sat seinni viku ráðstefnunnar.
Hún segir að menn hafi gert sér mikl-
ar vonir í aðdraganda hennar. Niður-
staða liggi ekki fyrir en hvernig sem
fari sé það mikilvægur áfangi að allir
helstu þjóðarleiðtogar heims komi til
Kaupmannahafnar til að ræða lofts-
lagsbreytingarnar og aðgerðir til að
snúa þróuninni við. Þar með sé stað-
fest í pólitískri umræðu á heimsvísu
að um gríðarlega aðkallandi viðfangs-
efni sé að ræða sem þjóðir heimsins
verði að horfast í augu við.
Áherslur Íslands
Svandís segir íslensku samninga-
nefndina hafa staðið sig gríðarlega
vel í öllum viðræðum. Vel hafi gengið
að halda sjónarmiði Íslands á lofti og
landið hafi sett mark sitt á lokatext-
ann. Áherslur landsins liggja einkum
í fjórum atriðum.
Í fyrsta lagi náðist samkomulag
við Evrópusambandið um að Ísland
fengi aðild að losunarhömlum þess.
Sambandið hefur boðist til að draga
útblástur saman um tuttugu prósent
árið 2020, miðað við árið 1990, og leggi
önnur ríki meira af mörkum er sam-
bandið til í að hækka þessa tölu í þrjá-
tíu prósent. Allt er þetta háð því að
samningar náist.
Þetta er nokkur viðsnúningur fyrir
Ísland, sem hingað til hefur samkvæmt
íslenska undanþáguákvæðinu mátt
auka útblástur sinn um tíu prósent
miðað við 1990. Svandís segir atvinnu-
lífið hins vegar ekki þurfa á íslenska
ákvæðinu lengur að halda, þar sem
árið 2013 taki ákvæði um losunarheim-
ildir gildi. Nú muni fyrirtækin sitja við
sama borð og evrópsk fyrirtæki og
kaupa þær heimildir á markaði.
Íslenska samninganefndin hefur í
öðru lagi lagt áherslu á kynjajafnrétti.
„Nú er hugtakið kynjajafnrétti, gender
equality, komið inn í samningstextann
á þremur stöðum og það fer ekki svo
glatt þaðan. Það er mjög mikilvægt
að það sé viðurkennt að við slíkum
vanda sem að heiminum steðjar, líkt
og nú, komi konur til jafns við karla
að úrlausnum og úrbótum á öllum stig-
um,“ segir Svandís. Hún tók einmitt á
móti viðurkenningu á ráðstefnunni
fyrir Íslands hönd, fyrir áhersluna á
kynjajafnrétti.
Í þriðja lagi hefur nefndin lagt
áherslu á að viðurkennt sé að endur-
nýjanlegir orkugjafar séu leið til að
draga úr losun. Ákvæði þar um er
nú komið inn í tæknikafla samnings-
ins. Svandís segir þetta opna á tæki-
færi fyrir íslenska tækni í endurnýj-
anlegum orkugjöfum. „Það er viðbúið
að þróunarríkin, til dæmis, sæki í að
koma sér upp slíkri tækni, enda er
kveðið á um styrki til þess. Þannig
gætu opnast atvinnutækifæri fyrir
íslensk fyrirtæki.“
Fjórða atriðið sem Íslendingar lögðu
áherslu á er endurheimt votlendis.
Þannig er nú ákvæði um það í text-
anum að endurheimt votlendis sé leið
til að draga úr losun gróðurhúsaloft-
tegunda og teljist því til samdráttar.
Framræst votlendi losar gróðurhúsa-
lofttegundir og endurheimt íslenskra
mýra yrði því væntanlega hluti af
íslensku loftslagsbókhaldi. Að auki má
nefna að endurheimt votlendis mikil-
væg fyrir íslenska náttúru og líffræði-
legan fjölbreytileika.
Ógnin raunveruleg
Svandís segir mikla breytingu hafa
orðið í viðhorfi til loftslagsmála og
þau komi vel fram á ráðstefnunni.
Samfélag þjóðanna sé því komið betur
áleiðis á leið sinni að lausn og geri sér
grein fyrir alvarleika málsins. Fjöldi
þjóðaleiðtoga á loftslagsráðstefnuna
sýnir að öllum er ljós alvarleiki máls-
ins og að grípa verið til ráðstafanna til
að snúa þeirri þróun við.
„Umræðan um hvort ógnin sé til
staðar er liðin tíð. Hún er til staðar,
það er bara spurning hvernig við
mætum henni. Eins er það með þró-
unarríkin; það átta sig allir á ábyrgð
ríkari þjóðanna sem hafa óáreittar
dælt gróðurhúsalofttegundum öldum
saman út í andrúmsloftið. Ríku þjóð-
irnar bera mesta ábyrgð, en þróunar-
ríkin, sérstaklega þau stærri, verða
einnig að taka þátt í samdráttarferlinu
af fullum krafti.“
Allir þjóðarleiðtogar sem til máls
tóku viðurkenndu ógnina og hvöttu
til aðgerða. Barack Obama Banda-
ríkjaforseti sagði ógnina til dæmis
vera staðreynd, ekki hugarburð. Nú
þyrfti mannkynið að finna lausnina í
sameiningu.
Íslensku fiskimiðin
Fjöldi áfalla hefur dunið á íslensku
atvinnulífu undanfarið, sem kallar
ekki allt ömmu sína í þeim efnum.
Undarlega hljótt hefur þó verið um
niðurstöður vísindamanna sem nýlega
voru birtar. Þær sýna bein tengsl á
milli hlýnandi loftslags og súrnunar
hafsins. Svandís segir þetta slæmar
fréttir sem gætu haft veruleg áhrif á
lífsskilyrði á Íslandi.
„Gögnin sýna að mun meiri meng-
un sest í sjóinn en nokkurn óraði fyrir.
Koldíoxíð sem losað hefur verið í and-
rúmsloftið sest í sjóinn og hefur áhrif
á efnasamsetningu hans. Ég sat mál-
stofu um sjávarmál hér og á henni
voru vísindamenn, bæði frá norðlæg-
um löndum og einnig frá Filippseyj-
um og víðar, sammála um að ef ekk-
ert yrði að gert yrðu höfin súrari árið
2050 en þau hafa verið í tugmilljón-
ir ára. Þá gæti verið erfitt að snúa
þróuninni við.“
En hvað þýðir súrari sjór? „Súrn-
un sjávar hefur áhrif á lífríkið. Sýni-
legasta birtingarmynd þess er eyð-
ing kóralrifjanna, en þau eru hluti af
vistkerfi sem sér um hálfum milljarði
fólks fyrir fæðu. Staðreyndin er sú að
súrnunin í kringum Ísland er tvöfalt
hraðari en víðast annars staðar.
Vísindamenn telja að þetta geti haft
áhrif á kaldsjávarkóralla, skeldýr og
ýmsar tegundir þörunga á komandi
áratugum. Fyrir aldarlok getur hún
haft veruleg áhrif á vistkerfi hafsins
Enginn efast lengur um ógnina
Svandís Svavarsdóttir umhverfisráðherra sat loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna. Hún segir menn kannski hafa verið óþarf-
lega bjartsýna fyrir hana. Mikilvægt sé að missa ekki hreyfiaflið. Hún settist með Kolbeini Óttarssyni Proppé í ráðstefnuhöllinni.
HVERT RÝMI NÝTT Erfitt var að finna rými til viðtals og umhverfisráðherra lét sig ekki muna um
að tylla sér á ganginn með blaðamanni. MYND/HAFDÍS GÍSLADÓTTIR
ÞINGHEIMUR ÁVARPAÐUR Umhverfisráðherra ávarpaði aðalsalinn aðfaranótt föstudagsins. Fyrr í vikunni hafði Svandís tekið við viðurkenningu fyrir Íslands hönd vegna
jafnréttismála. MYND/HAFDÍS GÍSLADÓTTIR
Svandís hélt ræðu á norrænu/afrísku málþingi um konur sem afl breytinga, sem haldið var á ráðstefnunni.
Hér er brot úr ræðunni, í þýðingu Fréttablaðsins.
„Það er okkar vissa að við verðum að samþætta kynjajafnrétti í allt okkar starf, ætli okkur að takast að
bregðast við loftslagsbreytingum. Ísland telur nauðsynlegt að tryggt sé að konur komi að allri stefnumótun
og ákvarðanatöku á öllum stigum. Virk þátttaka kvenna á öllum stigum er lykill að árangursríkum aðgerðum
gegn loftslagbreytingum.
Þó að loftslagsbreytingar snerti alla snerta þær ekki alla jafnt. Konur og karlar verða fyrir mismunandi
áhrifum af breytingunum – þau búa við mismunandi félags-, efnahags- og umhverfislegan veruleika. Þau
taka líka þátt á ólíkan máta. Loftslagsbreytingar koma verst niður á fátækum og illa settum konum. Breyting-
arnar hafa áhrif á svið, sem eru venjulega tengd konum; heimilishald, landbúnað, að tryggja vatn og eldivið
og svo framvegis. Þær þýða því aukið erfiði fyrir konur. Því verður að taka tillit til þarfa kvenna og áhyggja
þegar bregðast á við loftslagsbreytingum – og hver er betur til þess fallinn en þær sjálfar?“
KYNJAJAFNRÉTTI
í heild og þar með talin íslensk fiski-
mið. Við höfum því engan tíma til að
bíða, það þarf aðgerðir strax.“
Svandís nefnir annað dæmi um
áhrif hlýnunar jarðar á Íslandi,
jöklana. Þeir hafi bráðnað mun meira
en menn héldu og verði ekkert að
gert hverfi þeir að mestu á næstu 150
árum. Bráðnunin hefur áhrif á vist-
kerfi, vatnafar og strandlínuna, svo
dæmi sé tekið.
Bjartsýn
Þrátt fyrir að ráðstefnan í Kaup-
mannahöfn hafi valdið vonbrigðum er
Svandís engu að síður bjartsýn. Hún
segir ráðstefnuna sýna að loftslagsmál
séu tekin alvarlega. Enn sé tími til að
ná alþjóðlegum samningi.
„Kyoto-bókunin rennur ekki út fyrr
en í árslok 2012 og við höfum svig-
rúm til að komast að nýrri niðurstöðu.
Mögulega var markið sett of hátt
fyrir þessa ráðstefnu. Pólitísk yfirlýs-
ing og ákvörðun um áframhaldandi
vinnu er ekki eins bitastæð og laga-
lega bindandi samningur. Hún gefur
hins vegar tilefni til bjartsýni, sé ekk-
ert slakað á og rétt haldið á málum.“
Rétt er að ítreka að niðurstaðan var
ekki ljós fyrir þegar Fréttablaðið hitti
ráðherrann.
Vissulega
eru von-
brigði að hér
náðist ekki
lagalega
bindandi
samningur.
En hér náð-
ist ýmislegt
fram.