Fréttablaðið - 19.12.2009, Blaðsíða 130

19. desember 2009 LAUGARDAGUR
Opið: Alla daga til jóla frá 11 til 22
Sími 578 9400
*Gildir ekki af DVD-diskum. Afslátturinn er alfarið á kostnað MerkjaOutlet.
KORPUTORGI
TAX-FREE
DAGAR
Vörum er hægt að skipta í aðrar vörur til 31. desember 2009.
ALLAR VÖRUR VE
RSLUNARINNAR
ÁN VSK!*
TIL JÓLA!
Outlet verð kr. 4.995
TAX-FREE
VERÐ kr. 4.012Outlet verð kr. 4.995TAX-FREE
VERÐ kr. 4.012
Outlet verð kr. 1.695
TAX-FREE
VERÐ kr. 1.361
Outlet verð kr. 1.695
TAX-FREE
VERÐ kr. 1.361
Outlet verð kr. 4.995
TAX-FREE
VERÐ kr. 4.012
Outlet verð kr. 4.995
TAX-FREE
VERÐ kr. 4.012
H
et
tu
pe
ys
a,
m
/á
le
tr
un
H
et
tu
pe
ys
a,
m
/á
le
tr
un
Æ
fi n
ga
bu
xu
r
fy
ri
r
dö
m
ur
M
yn
da
bo
lu
r,
M
oo
C
ow
M
yn
da
bo
lu
r,
Le
bo
w
sk
i
Fl
ís
pe
ys
a
fy
ri
r
dö
m
ur
MIKIÐ ÚRVAL AF

MYNDABOLUM O
G
HETTUPEYSUM
MYNDIR Á FACEBOO
K
Bókmenntir ★★★
Finnur finnur Rúsínu
Sigrún Eldjárn
Strákur í sveit
Upp um miðja öldina var tilhneigingin hjá íslensk-
um höfundum barnabóka að vísa skipulega til
dýranna í sveitinni, svona rétt í þann mund sem
hugsandi fólk tók að gera sér grein fyrir að upp
var að vaxa kynslóð í landinu sem hafði ekkert samband við skepnur. Ætli
þetta megi ekki fyrst greina í myndskreytingum Halldórs Péturssonar við
Vísnabókina, eitt áhrifamesta rit síðustu aldar. Í öðrum ritum rann þetta
saman við sveitasæluskáldskap, eftirsjá þeirra fullorðnu við heimi á hverf-
anda hveli. Síðan er mikið vatn runnið til sjávar: húsdýragarðar eru það
lengsta sem börn komast í viðkynningu við húsdýr nema hunda og ketti,
heimilishúsdýr, sem eru einhvers konar uppbót fyrir þann heim náttúrunnar
sem er annars horfinn og sést ekki nema út um bílrúðu.
Sigrún Eldjárn hefur verið að sem sögukona í áratugi. Hún hefur lagt
fyrir sig margar greinar sagnaskáldskapar fyrir börn og nýtt gáfur sínar bæði
á teikniborðinu og við textasmíðina. Hún er kyndugur höfundur, alltaf
persónuleg í húmor og sér veröldina sínum augum. Finnur finnur Rúsínu
ber þess merki. Einhvers konar kennslusaga um dýralíf, fuglar hafa hljóð,
húsdýr, sauðfé, nautgripir, hænsnfé og grísir koma við sögu þar sem Finnur,
sem er dökkur á hörund, dvelur hjá ömmu í sveit, en hún málar og er fjarri
staðalmyndinni líka, býr í burstabæ. Hann fer á rand í einstæðingsskap
sínum og lærir í sögunni bæði heiti dýra og hljóð og tölustafi í leiðinni. Svo
finnur hann sér Rúsínu, litla stelpu sem hann bregður á leik við. Þau fara
um hættulegustu staði í íslensku landslagi: fossa, gjár og hamra – hvergi
bangin.
Þessa sögu myndskreytir Sigrún í glæstum björtum litum. Tölustafir
hverfa stundum í litina sem er galli en að öðru leyti er grafísk úrvinnsla
skemmtilega fjölbreytt og lifandi. Anatómísk teikning var aldrei sterkasta
hlið Sigrúnar en hún vinnur þá ágalla upp með glettnislegu yfirbragði texta
og myndefnis. Þetta er skemmtileg og falleg saga til lesturs með ungum
börnum og ætti að skila erindinu: við erum ekki ein í heiminum.
Páll Baldvin Baldvinsson
Niðurstaða: Litrík bók og gagnleg í öllum skilningi.
Bókmenntir ★★★★★
Skrímsli í heimsókn
Kalle Guettler, Rakel Helmsdal og Áslaug
Jónsdóttir
Fjórða sagan um skrímsli
Fyrsta sagan eftir þetta þríeyki varð til í norrænu
samstarfsátaki og small: höfundar komust niður
á sáraeinfalda hugmynd, mörkuðu sér afmark-
aðan bás í lesendahópi; foreldra með ung börn.
Leturhugsun laut að vísu tísku þar sem leikið var
með fontastærð og inn í lesmálið skotið sérsmíð-
uðu letri, útklipptu(?), sem rímaði við grunnlínur í
persónusköpun teiknarans. Persónur og bakgrunnar
voru útklippt unnin á svartan pappír og litur lagður ofan á með vaxlitum(?)
Alla vega þá er myndáferðin afar nærri því sem börnin sem njóta sagnanna
gera sjálf. Þau þekkja vinnuna af eigin raun sem býr að baki tjáningaraðferð
teiknarans.
Þá voru söguefnin ekki síður vel heppnuð. Einfaldar sögur með skýrum
kjarna, tilfinningahlaðið söguefni sem stóð nærri njótandanum. Lesara – því
sögur í mynd og máli varð að lesa fyrir börnin – er jafnvel gefinn kostur
á að taka þátt í leiknum í lestrinum: tvær gerólíkar raddir litla og stóra
skrímslis kalla beinlínis á flutning með leik. Þannig sameina sögurnar margt:
samveruna, ánægju af stöðu í fléttunni, fögnuðinn yfir myndunum, jafnvel
ábendingu um stafagerð og stafastærð kjósi lesandi að nota söguna til að
leiða barnið í stafrófið. Línur eru líka stuttar og lifandi í umbroti á síðunni.
Þetta er allt fagmannlega unnið. Bækurnar fara vel í hendi eru í samstilltu
broti allar fjórar, ekki svo síðumargar að þær gefi sig í límingu en gott hefði
verið að sauma þær svo þær entust nokkrar kynslóðir. Sem þær hafa efni til.
Páll Baldvin Baldvinsson
Niðurstaða: Súpergott stöff.
Bókmenntir ★
Bakkabræður
Kristín Arngrímsdóttir mynd-
skreytir
Bræður frá
Bakka
Aulasögurnar af þeim Bakka-
bræðrum eru nú komnar á bók á
vegum Skruddu, ekki er getið um
hver hefur umritað þær, enda ekki
vel ljóst hverjum þær eru ætlaðar:
leturstærð bendir til að þær séu
ætlaðar börnum sem hafa nýlega
lært að lesa en þá eru línur of
langar þótt leturstærðin sé bærileg
ungum augum. Þá koma víða fyrir
í textanum setningar sem eru svo
snúnar að börnum mun veitast
erfitt að lesa þær og skilja. Svo má
reyndar efast um að margt efn-
isatriðið verði jafnvel fullorðnum
lesanda augljóst, svo langt er liðið
frá þeim efnisheimi sem sögurnar
lýsa: hvað er blöndukútur? Þeir
finna Brúnku berbakaða. Hvernig
skilja menn þetta nú?
Það er efast um erindi þessara
texta á markað, jafnvel fyrir
fullorðna. Myndir Kristínar eru
vatnslitaðar blýantsteikningar,
líflitlar og skila líkamsbyggingu á
mönnum en eru afleitar í dýrum.
Og eftir lestur spyr maður: til hvers
er verið að gefa þetta út?
Páll Baldvin Baldvinsson
Niðurstaða: Mislukkuð tilraun til
að flytja fornan menningararf.
Bókmenntir ★★★
Tröllagleði
Steinar Berg og Brian Pilkington
Vandamál tröllanna
Goðmögn eins og tröll eiga erfitt uppdráttar í okkar
heimi. Þau gátu lengi treyst á að þau væru lesin inn í
landið, klettar og hraunstrýtur gáfu okkur tækifæri til
að lesa í grjótið mannamyndir og þar voru þau lifandi
komin. Íslenski sagnaheimurinn er reyndar býsna
mótsagnakenndur með sínum álfum, sem lítið eru nýttir
þessi dægrin, dvergum sem eru heldur ekki mjög vinsælt
sagnaefni; það eru raunar tröllin sem hafa átt best fram-
haldslíf á blöðum bóka og á Brian Pilkington nokkra sök í því. Hann hefur
lýst sögur höfunda eins og Guðrúnar Helgadóttur og Steinars Berg.
Þeir Steinar og Brian senda nú frá sér nýja bók – fyrir börn á öllum aldri.
Hún er prýðis lesefni, hugkvæm og hugmyndarík saga og afar fallega unnin
í myndum. Steinar nýtir sér landkosti í Borgarfirði til að finna sögunni stað
og sögukjarninn er ágætis hugmynd. Textinn er settur í býsna langar línur og
hentar því helst fullorðnum lesendum, jafnvel snemmlæs börn munu eiga
í vandkvæðum með svo langar línur, smátt letur og langar setningar. Það er
galli á verkinu að höfundum og útgefanda er ekki fullljóst hverjum sagan er
ætluð í lesskilningi; helst fullorðnum sem vilja lesa fyrir ung börn.
Steinar er að vaxa sem höfundur texta þótt hann þurfi leiðsögn og lag-
færingu frá vönum ritstjóra, setningar eru stundum full stirðbusalegar, skortir
mýkt, en merkingin er skýr og tilgangurinn góður. Bókin fellur því svolítið
milli vita, hefur svolítinn fullorðinsblæ sem kann að vera fjarlægur börnum,
tilhugalíf trölla og gjaforð eru börnum fjarlæg þótt staðalímynd karlkyns og
kvenkyns séu enn bundin í pör.
Páll Baldvin Baldvinsson
Niðurstaða: Fallega lýst saga og ratar vonandi til sinna.
Bókmenntir ★★
Tíu vísur
Helga Egilsson myndskreytir
Vísast
Tíu vísur eftir nafnkunna höfunda
og óþekkta verða Helgu Egilsson
teiknara tækifæri til að mynd-
skeyta vísnaheiminn í harðspjalda
bók í stóru broti. Valið á vísunum
er margbreytilegt, margt er vel
kunnugt, annað óþekkt. Þjóðvísur
og barnagælur í meirihluta, en
sumt torkennilegt: Þér frjálst er
að sjá eftir Þorstein Erlingsson
er varla við hæfi ungra barna. En
það er ekki aðalatriðið, hér skipta
teikningarnar eða myndirnar
mestu. Þær eru að vísu flestar
settar í íslenskt landslag, kunnug-
legan heim en sverja sig í alþjóð-
lega skreytistíl á barnaefni. Ekki
falla þær að mínum smekk, heldur
ófrumlegar í hugsun og vinnslu
en kunna þó að vera dægilegar
þeim sem vanastir eru umgengni
við þróaða erlenda framleiðslu á
þessu sviði sem nóg er af.
Páll Baldvin Baldvinsson
Niðurstaða: Fáar vísur við stórar
myndir með alþjóðlegum blæ.