Vikan - 26.10.1961, Blaðsíða 5

f fnllri &lvörn
Bíll og bílstjóri
Þess eru mörg dæmi í íslenzkum
skáldskap, að orkt er um skip eins
og væru þau lifi gæddar verur. Þeg-
ar í fornöld eru þau kennd til dýra
í kveðskap, og höfundar rímnanna
á seinni öldum kölluðu skipin báru-
jói, súðahunda, siglugamma og öðr-
um áþekkum táknheitum. Algengt
var það, og er raunar til enn, að
eigendur báta og skipa gáfu þeim
mannsheiti — létu skip sitt heita í
höfuðið á konu sinni eða einhverju
barna sinna — og sannar það enn
að skipið er mönnum annað og
meira en líflaus hlutur, eins og
lika trúin á það, að misjafnt lán og
þó einkum misjöfn aflasæld fylgi
skipum. Þess eru líka mörg dæmi,
að svo nátengdir geta formenn orð-
ið hátum sínum, að þeir gera í fljótu
bragði lítinn greinarmun á þeim og
sjálfum sér, en tala fyrir munn
beggja í fyrstu persónu: — Ég var
að reka mig utan i bryggjuna, eða
ég var að mölva mig. . .
Slíkan virðingarsess hefur ekkert
atvinnutæki eða farartæki annað
skipað í huga þjóðarinnar. Bíllinn
hefur komist næst því. Að vísu hafa
skáld ekki kallað bílana hjólgamma,
barðajói eða hreyfilhunda í kvæð-
um, en það stafar fyrst og frernst af
því að nútíma skáld grípa ekki til
kenninga í yrkingum sínum. Ekki
hefur það heldur komizt i hefð að
bilstjórar létu bíla sina heita i höf-
uðið á eiginkonuin sinum — hins
vegar inunu fyrirfinnast þær eigin-
konur, sem efast um að manninum
þyki að ráði vænna um þær en bil-
inn, og hafa þær jafnvel nokkuð til
sins máls. Loks er það alkunna, að
bílstjórum veitis onn örðugra en
formönnum og skipstjórum að gera
greinarmun á sjálfum sér og bíln-
um i mæltu máli, og það svo að ekki
þykir neitt tiltökumál þótt þeim
yerði það að orði, að þeir hafi
beyglað á sér „húddið“, brætt úr
sér eða rekið skottið utan í. Frá
hversdagslegu sjónarmiði þeirra er
bíilinn annað og meira en dautt og
vitundarlaust læki; það mun meira
að segja til að biisijóri taki svipaða
tryggð við bíl sinn og liti á hann
sem vin sinn, á svipaðan hátt og
rnenn tóku áður tryggð við hesta
og bundust þeim vináttuböndum.
t íijótu bragði kann þetta að virð-
ast heimskulegt, en sé betur að gáð,
kemur i ljós að þetta á sér djúplæg-
ari orsakir en margur hyggur. Bát-
ur og bill eru gæddir vissum eigin-
leikum, sem þeir bera ekki utan á
sér, og enda þótt þessir eiginleikar
séu að sjálfsögðu eingöngu tækni-
legs og vélræns eðhs, þekkir maður-
inn þá ekki til hlítar fyrr en eftir
alllöng og náin kynni. Og um bilinn
má segja, að þessir eiginleikar séu
að sjálfsögðu eingöngu tæknillegs
og vélræns eðlis, þekkir maðurinn
þá ekki til hlítar fyrr en eftir all-
löng og náin kynni. Og um bilinn
má segja, að þessir eiginleikar hans
geta tekið nokkrum breytingum, að
minnsta kosti að vissu leyti eftir
þvi hvernig þeim er tekið, þannig
að bílstjórinn getur, í vissum og
að sjálfsögðu mjög takmörkuðum
skilningi, „alið hann upp“ eða „tam-
ið hann“; þetta nægir til þess að
hann mundi finna greinilegan mun
á sínum eigin bíl og bíl annars
manns, þótt bá(ðir bílarnir væru
sömu tegundar og meira að segja
af sömu árgerð. Fyrir bragðið
finnst honum bíllinn að nokkru
hluti af sjálfum sér, öldungis á sama
hátt og hestamanninum, sem sveigt
hefur persónugerð liestsins til sam-
ræmis við sína eigin með tamning-
unni.
Og loks er það traustið. Það er
ríkt i eðli hvers manns, að finnast
traust ekki tryggt nema það sé gagn-
kvæmt. Telji hann sig komast að
raun um, að hann megi treysta ein-
hverjum, finnst honum það skylda
Framliald á bls. 36.
ELDUNARPLATA með 3 eða 4 hellum.
Fullkomin viðgerðarþjónusta varahlutir jafnan fyrirliggjandi.
EINKAUMBOÐ:
Gunnar Ásgeirsson h.f.
Suðurlandsbraut 16. — Sími 35200.
Umboðsmenn víða um landið.
Akurfell
Umboðs- og heildverzlun
Hallveigarstíg 9. Rvík.
Sími 2 49 66.
VlkCAN S