Vikan - 09.11.1961, Blaðsíða 5

f fnllri alvöris:
Að sætta sig
við hlutina
Þvi er á stundum haldið fram, að
„maðurinn sé ekkert nema vaninn“,
og gamalt máltæki segir, að svo megi
illu venjast að gott Þyki.
Víst er um það, að vaninn eignast
smám saman sterk og örlagarík itök
í hverjum manni, og eins víst er það,
að áhrifamætti hans getur brugðið
til beggja vona. Það er ekki að á-
stæðulausu, að talað er um góðan
vana og slæman vana.
Þegar þannig er að orði komizt,
er átt við vissar venjur, sem ein-
staklingurinn temur sér, og eru, að
áliti almennings honum og öðrum
til góðs — eða hið gagnstæða. Þá er
með öðrum orðum um „virkan“ vana
að ræða, sem birtist í siendurteknum
viðbrögðum einstaklingsins, fram-
komu, orðum eða athöfnum.
En þar með er ekki lýst nema
öðrum þræði Þess snara þáttar i
hverri manngerð. Hinn þráðurinn,
„óvirki" vaninn, er honum að
minnsta kosti jafnsterkur og örlaga-
ríkur, og honum getur ekki síður
brugðið til beggja vona. „Virkur“
vani er þegar menn venja sig, eða
venjast á eitthvað svo það verður
þeim að meira eða minna leyti ó-
sjálfrátt, eða nær jafnvel drottnunar-
valdi yfir þeim; „óvirkur" vani, þeg-
ar menn venjast einhverju, svo Það
verður þeim hversdagslegt og Þeir
taka það sem sjálfsagðan hlut, eða
hætta jafnvel að veita því athygli.
Þessi óvirki vani getur komið sér
vel, til dæmis þegar um það er að
ræða að sætta sig við eitthvað óhjá-
kvæmilegt og sem enginn mannlegur
máttur fær um þokað, svo öll barátta
gegn því og allt hugstríð af völdum
þesms yrði aðeins tilgangslaus orku-
eyðsla, sem smámsaman rændi mann-
inn þreki og kjarki og riði honum
loks að fullu án þess nokkuð hefði
á unnizt .En hann getur lika orðið
manninum skaðlegur bölvaldur —
þegar hann fær menn til að sætta
sig við það, sem ekki er óhjákvæmi-
legt og auðið mundi að sigrast á, ef
risið væri gegn því; það er að segja,
ef það væri ekki orðið manninum
svo hversdagslegt, að hann tekur það
sem sjálfsagðan hlut, og telur það
þýðingarlaust sérvizkunöldur, ef ein-
hver gerist til að efast um að allt
sé í lagi og eins og Það á að vera.
Við skulum taka eitt dæmi af ótal-
mörgum.
Allir eru á einu máli um það, að
áfengisdrykkja þeirra, sem nú eru
kallaðir unglingar, en eru í rauninni
ekki annað en börn samkvæmt við-
teknum skilningi og málvenju, sé
bæði hörmuleg og skaðleg og eitt hið
hættulegasta átumein í þjóðarlíkam-
anum. Allir eru líka sammála um að
það átumein grafi æ meir um sig.
En enginn hefst neitt að til að stöðva
útbreiðslu þess eða lækna það. Van-
inn hefur sljóvgað almenning svo,
að hann er farinn að sætta sig við
þetta mein og telja það hversdags-
legt og jafnvel eðlilegt fyrirbæri.
„Þetta er tiðarandinn og ekkert við
því að gera,“ segja menn, jafnvel að-
standendurnir, sem Þarna eiga um
sárt að binda. Hinna raunverulegu
orsaka er ekki leitað, fremur en það
væri vísindalega sannað mál, að sér-
hver unglingur sé fæddur með óvið-
ráðanlega ofdrykkjuhneigð. Því er
jafnvel tekið sem sjálfsögðum hlut,
að veitingamenn og bílstjórar 'selji
unglingunum áfengi og gerist þannig
óvefengjanlega brotlegir við landslög,
og annað fullorðið fólk geri sér þenn-
an vanþroska þeirra miskunnarlaust
að féþúfu. Það er líka „tíðarandi".
Þarna er hinn óvirki vani að verki.
Tiðarandinn er aldrei óumbreytan-
legur, því að ekki er til neinn annar
tíðarandi en sá, sem menn sjálfir
skapa, og því er þeim í lófa lagið að
bæta hann að vild sinni — einnig á
þessu sviði. En fyrsta skilyrðið til
þess er að almenningur brjóti af sér
viðjar vanans, hætti að lita á sjáif-
skapað böl sem sjálfsagðan hlut.
Drómundwr.
★ NÝJUNG:
Catarina-Teygju-
belti. Eins konar
„bilting“ í maga-
beltaframleiðslu.
með á nótunum
JóUvörur eru:
★ KVENPEYSUR 4 gerðir. Moorly.
★ HERRAPEYSUR 2 gerðir. Burley.
★ TELPU OG DRENGJAPEYSUR Vick.
★ GESTABÆKUR og MYNDAALMBUM
bundin inn í klippt gæruskinn.
Mottur úr klipptri gæru. Mörg mynstur.
★ Margs konar smávörur o. fl.
Hngsfœtt verd
Veríd velkomin
Q. Bergmnnn
umboðs — htildverxlun
Laufásvegi 16. •— Sími 18970.
Létt rennur
Fyrir utan einn af samkomustöðum bæjarins. Þar má oft
sjá drukkna unglinga um helgar.
VIKAN 5