Vikan - 23.06.1966, Blaðsíða 10

Hann er dökkur á hár og sam-
anrekinn, með hauksandlit
og í munndráttunum rennur
sérkennilega saman harka og
viðkvæmni. Hann er snöggur
í hreyfingum, skýzt áfram
eins og panþer eða tundurskeyti.
Meðan við ræðumst við á skrifstofu
hans á efstu hæð K|örgarðs, erum
við nokkrum sinnum truflaðir af
mönnum, sem koma til hans í áríð-
andi viðskiptaerindum; þá bregður
hann sér út til að tala við þá, en
kemur aldrei inn aftur um sömu
dyrnar.
Þetta er Kristián Friðriksson, iðn-
rekandi, eða Kristján í Ultímu, eins
og almenningur kallar hann í dag-
legu tali. Þótt hann hafi varið mest-
um hluta starfsævi sinnar hér sunn-
anlands og jafnvel utanlands, þá
er hann Norðlendingur og meira
að segia Þingeyingur, fæddur árið
1912 á Efri-Hólum nálægt Kópa-
skeri. Foreldrar hans voru Friðrik
Sæmundsson, bóndi þar og kona
hans Guðrún Halldórsdóttir frá
Syðri-Brekkum á Langanesi. Hann
er einn af 10 systkinum. Hann er
gagnfræðingur frá Akureyri, var
síðan um eins árs skeið á lýðhá-
skólum í Danmörku, tók kennara-
próf eftir aðeins eins vetrar nám
í Kennaraskólanum, stundaði barna-
kennslu og útgáfustarfsemi um
nokkur ár og sneri sér síðan að iðn-
rekstri. Nú rekur hann klæðaverzl-
un, saumastofu og vefstofu, þar
sem nálægt fimmtíu manns vinna;
í frístundum er hann listmálari og
stúderar þjóðhagsfræði. Niður-
staða: fjölhæfur atorkumaður með
mörg áhugamál að því skapi, leti-
laus maður, sem myndar sér sjálf-
ur skoðanir í stað þess að taka
við þeim eins og rjómaköku af ein-
hverjum pólitískum bakka. Hefur
líka gert miklar tilraunir í þá átt
að móta skoðanir annarra með er-
indaflutningi og blaðaskrifum, og
ég minnist þess, að eitt sinn kom
út eftir hann bæklingur um það,
hver undirstöðuatriði í stefnu Fram-
sóknarflokksins ættu að vera.
Kvæntur er Kristján Oddnýju
Olafsdóttur frá Burstafelli í Vopna-
firði, og börn á hann mörg og
barnabörn einnig.
— Hvernig stóð á því að þú
skýrðir fyrirtæki þitt Ultímu, Krist-
ján?
— Eg lagði fram nokkur nöfn til
athugunar fyrir hluthafana, sem
stofnuðu fyrirtækið með mér. Þeir
völdu Ultíma. Eg hef ekki verið
allskostar ánægður með það heiti,
þv[ það er ekki norrænt, en það
bætir úr skák, að það er úr elzta
nafni sem vitað er til að landinu
kunni að hafa verið gefið. Auk
þess getur það vel gengið sem
tákn um tilgang okkar, sem trúum
á íslenzkan iðnað; við viljum að
framþróun hans nái út á yztu enda-
mörk, fari það sem lengst verður
komist í því að framleiða góðar og
ódýrar vörur.
— Það léynir sér ekki að þú trú-
ir á iðnaðinn. En málaralistin virð-
ist ekki síður vera þitt áhugamál.
— Málaralistin, segir þú. Mér fell-
ur ekki meir en svo þetta orðalag.
Það er ætíð vafasamt hvað á að
kalla list. Listin er mikill furðufugl
— sem sumir ná aldrei þrátt fyrir
mikið strit og mikið nám. Undir-
stöðuatriði má læra bæði í mál-
aralist og skáldskap, en það er
hvorki hægt að læra að verða skáld
né raunverulegur listmálari — og
auk þess orkar ætíð mjög tvímælis
hvort árangri er náð. En ég fór
fljótlega að hafa áhuga á að búa
til myndir. Eg teiknaði ósköpin öll,
þegar ég var krakki, einkum
andlit, og hef haldið því á-
fram síðan. Eg fór líka snemma að
mála, dundaði mikið við það á
sumrin, þegar ég var í Vestmanna-
eyjum, en þar var ég kennari i
fimm ár. A þessum árum var ég
oft á vorin og sumrin hér í Reykja-
vík og fékk kennslu í að mála hjá
Jóni Þorleifssyni, listmálara. Ég
hafði uppáhald á honum sem kenn-
ara
— Datt þér ekki í hug að leggja
málaralistina fyrir þig eingöngu,
þegar þú varst ungur?
— Mér datt ýmislegt í hug þá,
til dæmis stórbúskapur. Jú, ég vildi
verða málari, en var lattur þess af
aðstandendum mínum, ég segi ekki
að mér hafi verið bannað það, en
þetta var talið gersamlega óbjörgu-
legt. En eitt var það, sem ég hafði
líklega mestan áhuga á í æsku;
það er að verða arkitekt. Ég leit-
aði ráða varðandi það hjá manni
einum norðanlands, sem talinn var
hafa gott vit á því sem flestu öðru
þar í sveitum. Hann taldi að námið
yrði mér of dýrt; þetta var á kreppu-
árunum.
— Og svo varðstu kennari.
— Já. Það var skemmtilegt starf
að mörgu leyti og vakti hjá mér
áhuga á ýmsu. Það var útfrá
kennslunni, að ég fór að skrifa og
gefa út barnabækur, til dæmis
Mona, negrastúlka í New York. Hún
sat fyrir hjá Kristjáni meðan hann
starfaði vestra.
i^Hiintnit...' ■
■ . ■