Vikan - 23.06.1966, Blaðsíða 33

skilyrðum fyrir því að þjóðarbú-
skapurinn geti gengið vel eru ár-
vissar gjaldeyristekjur, en þær höf-
um við fengið svo til eingöngu af
sjávarafla á undanförnum árum.
Útfrá þessu fór ég að afla mér
fróðleiks um helztu fiskistofnana
okkar. Ég man að ég fór að hugsa
um þetta strax í kringum 1930,
en þá heyrði ég Arna Friðriksson,
fiskifræðing, flytja erindi um þetta
efni. Hann hélt því fram, að af
þrjátíu árgöngum þorskstofnsins
frá aldamótum hefðu aðeins sjö
komist nokkurnveginn upp, og á
þeim hefðu fiskveiðar landsmanna
byggst þessi þrjátíu ár, sem af
voru öldinni. Þetta erindi Arna
varð til þess, að á mig sótti sú
hugsun, að ef of langt yrði á milli
þess að fiskiárgangar kæmust upp,
gæti svo farið að fiskilaust yrði við
landið um nokkurt skeið. Ég tók þá
að afla mér eins mikils fróðleiks um
fiskirannsóknir og sögu fiskveiða
okkar og mér var unnt, las allar
heimildir, sem ég gat náð í, þar á
meðal annála aftur til ársins 1646.
Við þær athuganir komst ég að
raun um, að fiskveiðar okkar hafa
gengið mjög í bylgjum síðustu
þrjár aldirnar,- en engar skýrslur til
fyrir eldri tíma. Stundum hefur afl-
ast vel, stundum miður og stund-
um næstum ekkert, og hefur þá
hallæri og hungur siglt í kjölfarið.
Þetta virðist mér sanna kenningar
Arna og hans lærifeðra.
— Þér finnst sem sagt varasamt
að treysta á sjávarútveginn jafn-
mikið og við gerum nú?
— Já. Hann er aðal burðarásinn
I þjóðfélagsvél okkar eins og sak-
ir standa, og ef hann brestur, þá
stöðvast vélin. Við verðum að koma
okkur upp fleiri atvinnuvegum, sem
hægt er að treysta á til gjaldeyris-
öflunar. Mín skoðun er sú, að við
eigum að koma okkur upp útflutn-
ingsiðnaði, einkum smáiðnaði, ó-
háðum sjávaraflanum.
— Fyrst við erum farnir að tala
um þetta, væri ekki úr vegi að
heyra álit þitt á álsamningum.
— Ég er honum feginn, þótt sitt-
hvað kunni að vera út á samning-
inn sjálfan að setja. Til þess liggja
einkum tvær ástæður. I fyrsta lagi
mun álframleiðslan færa okkur
beinar og árlegar gjaldeyristekjur,
sem draga dálítið úr þeirri miklu
hættu, sem við nú erum í vegna
ótryggra gjaldeyristekjustofna. í
öðru lagi er ég þess fullviss, að
þess verður ekki langt að bíða, að
álið, sá ágæti málmur, verði und-
irstaða margskonar iðnaðar í land-
inu. Það er hentugt smíðaefni, og
það tel ég afar mikilvægt, því ég
hef óbrigðula trú á hæfileikum ís-
lendinga til að stunda vandasaman
iðnað. Dverghagir menn hafa allt-
af verið á hverju strái á landi hér,
og í sambandi við þann litla iðn-
að, sem ég hef með höndum, hef
ég oft sannreynt, að Islendingar
standa jafnfætis eða framar út-
lendingum með miklu meiri mennt-
un og reynslu, þegar um meðferð
véla er að ræða eða önnur vanda-
söm verkefni. Ég man að ég las í
einhverju fræðiriti, sem ég náði í
í New York, að Islendingar hefðu
eignazt fleiri hugvitsmenn en nokk-
ur önnur þjóð — miðað við fólks-
fjölda — að einni undanskilinni.
— Og hverjir eru þessir ofjarlar
okkar í framleiðslu sénía?
— Gyðingar.
— Ég heyri að þú hefur dvalið
eitthvað vestra. Hvað hafðirðu með
höndum þar?
— Við stofnuðum þar lítið fyrir-
tæki nokkrir iðnrekendur, til að
kanna möguleika á sölu íslenzks
iðnvarnings í Bandaríkjunum. Ekki
get ég sagt að þetta hafi gengið
mjög vel, en tel þó að komið hafi
í Ijós, að ýmsar vörutegundir frá
okkur séu vel seljanlegar á hinum
mikla markaði þessa stórveldis. En
atvikin voru okkur óhagstæð, með-
al annars sökum þess, að fram-
leiðslukostnaðurinn heima hefur
vaxið um marga tugi prósenta, síð-
an við byrjuðum á þessu. Og við,
sem stöndum að iðnaði til útflutn-
ings, fáum engan stuðning frá því
opinbera, gagnstætt því sem er um
sjávarútveg og landbúnað. Það er
meira að segja erfitt fyrir okkur að
fá endurgreidda tolla af efnivörum,
sem á þó að fást. Það er hreinlega
um engan stuðning að ræða frá
því opinbera, þrátt fyrir ítrekaðar
eftirleitanir, og þótt tiltölulega lít-
ils stuðnings þyrfti við til að gagn
gæti orðið að því, sem búið er að
leggja í þessa markaðsleit. Annars
var ég að fá heldur góðar fréttir að
vestan áðan.
En hvað er að segja um við-
horf annarra en ríkisvaldsins?
— Það þykir víst flestum fráleit
tilhugsun að hægt sé að selja hluta-
bréf í Norðurljósunum, en það hef-
ur þó tekizt að sögn. Og það hefur
líka tekizt að selja hlutabréf í fyrir-
tækinu okkar í New York. Margir
þjóðhollir menn og iðnrekendur
hafa lagt þar fé af mörkum, og
fyrirtækið starfar enn.
— Þú hefur þá enn trú á því,
að í Bandaríkjunum sé hægt að
skapa framtíðarmarkað fyrir ís-
lenzkar iðnaðarvörur?
— Já, ég hef trú á því, og sú
trú byggist ekki hvað sízf á þeirri
vissu, sem ég hef um ágæti íslenzku
ullarinnar. Hún hefur eiginleika,
sem engin önnur u11 hefur. Hún er
svo fjaðurmögnuð, að þó kindin
gegnblotni, þá klessist ullin ekki
að bjórnum, heldur myndast loft-
rúm, sem heldur á kindinni hita.
Engin önnur sauðfjártegund í heim-
inum getur státað af samskonar ull,
nema lítill náskyldur stofn sem enn
er til í Noregi. Þessi eiginleiki ís-
ienzku ullarinnar gefur henni sér-
staka möguleika með tilliti til ým-
iskonar varnings, sem framleiddur
er úr henni, til dæmis gluggatjalda
og áklæða. Já, ég er ekki í vafa
um, að hægt væri að vinna íslenzk-
um iðnvarningi stórkostlegan mark-
•að vestanhafs, ef markvisst væri
sótt fram á þetm vettvangi. En það
HÁRÞURRKA HEIMILANNA
EINKAUMBOÐ:
I. GUÐMUNDSSON & C0. H.F. REYKJAVÍK
VIKAN 25. tbl. gg