Vikan - 27.12.1968, Blaðsíða 46

VIKAN OG HEIMILIÐ
i'itstjon:
Gudricfur Gislcidóttir
Margir eru nú í aivarlegri hugleiöingum
um þessi áramót en oft áöur, og fjár-
hagur heimilanna er vandamál, sem
flestir þurfa að endurskoða töluvert á
þessum breyttu tímum.
í haust gerSi VIKAN OG HEIMILIÐ nokkra könnun á því, hve mik-
ið ungi og ógift fólk, sem lokið hefur námi og vinnur fyrir sér, en
býr heima hjá foreldrum eða skyldfólki, borgi heim fyrir fæði og
húsnæði og annan aðbúnað. Síðan þá hefur orðið ein gengislækk-
un og allar hækkanir af hennar völdum ekki komnar fram enn, svo
að gera má ráð fyrir, að þær tölur, sem hér verða nefndar hækki
eítthvað - þó fer það eftir því, hvað fólk leggur til grundvallar við
áætianir á þesum greiðsluni, hvort það er kostnaðurinn beinlínis,
greiðslugeta unga fólksins eða fjárhagur heimilanna sjálfra.
Fyrsta skrefið í þessari könnun var
að hringja á Hagstofuna og vita
hvort nokkuð lægi fyrir þar um hvað
þessir liðir væru miklir í hlutfalli við
annan lífskostnað. Helzta niðurstað-
an af því var sú, að taka fæðiskostn-
að héraðsskólanna til viðmiðunar.
Þá voru aðeins tölur frá í fyrravet-
ur fyrir hendi, en í héraðsskólunum
er mötuneyti og á flestum þeirra
enginn annar kostnaður en sá, sem
maturinn raunverulega kostar —
sums staðar kaup stúlkna innifalið,
en slíkt dreifist þar á mjög marga.
Húsnæðiskostnaður nemenda er þar
enginn, ríkið sér fyrir honum. Mat-
ur í mötuneyti ætti að vera tiltölu-
lega ódýrari þar sem keypt er og
eldað fyrir svo marga, heldur en á
fámennum heimilum. I skólamötu-
neyti eru allar máltíðir innfaldar og
maturinn nægur og f jölbreyttur.
Fæðiskostnaður á nemanda var þá
ekki innan við 100,00 kr. á dag,
rúmlega 3000.00 kr. á mánuði.
Á heimilum verður aldrei hægt
að koma neinu allsherjarmati við, til
þess eru allar aðstæður of ólíkar.
Þar kemur margt til greina, t. d.
hvernig húsnæði það er, sem unga
fólkið á heimilunum hefur, hve
margar máltíðir eru borðaðar heima,
hve mikil hjálp er látin í té af unga
fólkinu í þágu heimilis, fjárhagur
beggja aðila, hvort foreldrar eru
af einhverjum ástæðum að hjálpa
börnum sínum, þótt þau hafi lokið
námi, og þannig mætti lengi telja.
Erfitt var að fá nógu stóran hóp
fólks til þess að gefa þær upplýs-
ingar, sem með þurfti til að fá rétta
heildarmynd af ástandinu. Ég sneri
mér því til eins stærsta fyrirtækis
landsins, Sambands ísl. samvinnufé-
laga, og voru forráðamenn þess svo
vingjarnlegir að koma spurningalista
til þess af starfsfólki sínu í Reykja-
vík, sem tilheyrði þeim hópi, sem
hér um ræðir. Þátttakan varð nú ekki
eins mikil og ég hafði vonað, og
má eflaust kenna því um, að fólk
giftir sig yfirleitt mjög ungt nú á
tímum og því tiltölulega fátt fólk í
fastri atvinnu enn búandi í foreldra-
húsum. Ég þakka því fólki, sem svar-
aði spurningunum og án þeirra
svara, hefði þessi grein ekki orðið
til, þótt ég yrði að leita víðar eftir
svörum til samanburðar.
Spurningarnar, sem sendar voru
út, voru þessar:
1. Hve mikið borgið þér mánað-
arlega heim fyrir a) fæði, b)
húsnæði, c) fæði og húsnæði?
2. Hve margar máltíðir borðið þér
heima á virkum dögum?
3. Hafið þér mat með yður á
vinnustað að heiman og þá í
hvaða mál?
4. Hafið þér a) sérherbergi, b)
herbergi með öðrum, c) sofið í
stofu, sem aðrir nota jafn-
framt?
5. Hver er aldur yðar?
6. Hve lengi hafið þér unnið fyr-
ir kaupi?
7. Hver eru laun yðar?
8. Hver er staða og lauslega
áætlaðar tekjur foreldra,
beggja eða annars þeirra, eða
þeirra vandamanna, sem þér
búið hjá?
9. Eru báðir foreldrar á lífi, ef
ekki, hvort þeirra?
10. Hjálpið þér til á heimilinu eða
veitið þér heimilisfólki ein-
hverja aðstoð við annað?
11. Borgið þér aukalega fyrir veit-
ingar við gesti á yðar vegum?
12. Er þvottur og hreinlætisvörur
innfaldar f uppihaldi?
13. Er sími og sjónvarp á heimil-
inu?
14. Ef að yðar áliti og foreldra yð-
ar er óvenjulega lítið eða ekk-
ert tekið fyrir uppihald á heim-
ilinu, hver er þá aðalástæðan
frá foreldranna hendi?
15. Hvað borga kunningjar yðar
heim til sín og hverjar eru að-
stæður þeirra? Þessari spurn-
ingu er ekki ætlazt til að þér
svarið, nema yður sé af tilvilj-
un kunnugt um það, — ekki að
þér bakið yður fyrirhöfn við
eftirgrenslanir.
16. - Önnur atriði varðandi þetta,
sem ekki koma fram í svörum
við öðrum spurningum.
Svörin eru miðuð við mánaða-
mótin okt.-nóv., bæði þau, sem ég
fékk frá Sambandinu og líka þau,
sem ég fékk með því að spyrja fólk
á förnum vegi.
Af þeim, sem borguðu 3000,00
kr. mánaðarlega heim höfðu flestir
sérherbergi, þó var ein stúlka í her-
bergi með öðrum. Yfirleitt borðuðu
þeir heima eina máltíð á dag auk
morgunverðar, þó var eln með tvær
máltíðir, hádegisverð og kvöldverð.
Nesti tóku fáir með sér, en máttu
gjarnan smyrja sér brauð til að hafa
með sér á vinnustað, hefðu þeir
kært sig um. Flest hafði þetta fólk
um og yfir 15000,00 kr. á mánuði
í kaup, sá hæsti með tæp 19.000
kr., og bendir það til, að foreldrar
hafi einhverja hliðsjón af tekjum
„leigjandans og kostgangarans".
Þetta fólk hafði yfirleitt unnið 1
nokkur ár, sú með stytzta vinnu-
tímann hafði starfað ( 11/2 ár. Aftur
virtist efnahagur foreldranna ekki
hafa eins mikil áhrif, því að í þess-
um flokki voru heimilisfeður með
laun allt frá 25000.00 kr. niður í
einstæður mæður sem fyrirvinnu,
með minna en 9000,00 kr. á mán-
uði. Ekkí var þarna yfirleitt um
neina reglubundna hjálp við heim-
ilisstörfin að ræða, svarað var að
stundum væri hjálpað til, sérstak-
lega ef þörf krefði. Aukaborgun
fyrir veitingar gesta á þeirra vegum
46 VIKAN 51-