Vikan - 14.12.1972, Blaðsíða 35

VIÐTAL VIÐ ELÍNU
PÁLMADÓTTUR
Framhald af bls. 33.
— Þetta var tveggja mánaða
námskeið, og viðfengum að búa á
stúdentagörðunum við Columbia-
háskólann. Éig átti að deila
herbergi með indverskri stúlku,
en hún var ekki 'komin, þegar ég
iagðist til svefns kvöldið, sem ég
kom. Svo vaknaði ég um rhiðja
nótt við það, að yfir mér stóð sið-
klædd vera með blæju um höfuðið
og alveg upp að augum. Hún
beygði sig yfir mig, og ég sá bara
i dökk augu hennar. Þarna var þá
komin sú indverska og var að lita
á eskimóann. Hún var af finu fólki
og átti sæg af skartgripum með
dýrindis steinum, sem hún dreifði
um allt herbergið. Foreldrar
hennar vildu fá hana heim, strax
og námskeiðinu iauk, og hún var
dálitið spennt að vita hvort hún
ætti að fara að gifta sig eða hvað.
En íróðleiksfýsnin varð yfir-
sterkari, og hún fékk þvi ráðið, að
hún var lengur i Bandarikjunum.
Ég hitti hana löngu seinna i Paris,
þá var hún á heimleið eftir að
hafa lært einhver ósköp á land-
búnaðarskólum og var full af
nýjum hugmyndum og löngun til
að nota þekkingu sina heima.
Siðan hef ég ekki heyrt frá henni,
þó ég hafi reynt að skrifa.
— Já, maður kynntist mörgu
góðu fólki, svörtu, brúnu, gulu og
hvitu, og ég iærði’þá fyrst, hvað
hörundsliturinn hefur litið að
segja. Við hlustuðum á fyrirlestra
um starfsemi hinna ýmsu
stofnana S,þ. og unnum i ýmsum
deildum meðfram. Þegar þessu
tveggja mánaða námskeiði lauk,
fannst mér ég bara ekki vera
búin að fá nóg, svo að ég sótti um
starf hjá S. þ. og lékk það.
Sameinuðu þjóðirnar höfðu þá
aðsetur i Lake Success, og
aðstæður voru allt aðrar en þær
eru nú, allt miklu minna i sniðum
og að minu áiiti meiri hugsjóna-
blæryfir allri starfseminni. Nú er
þetta orðið svo stórt og vélrænt og
rniklu minna um bein kynni
m e ð a 1 starlsfólksins.
Matsalurinn i S. þ. byggingunni
er alltaf upptekinn af gestum, en
starfsfólkið fer niður i lyftunni
og borðar úti. Maður kynntist
einmitt svo mörgum i
matsalnum, þegar ég var þarna.
Allir borðuð á sama stað og fóru i
biðröð að sækja matinn sinn.
Elanor Roosvelt stóð t.d. alltaf i
biðröð með okkur, það var elsku-
leg kona. Svo settist maður, þar
sem laust var og lenti alltaf með
nýjum og nýjum við borð. Þannig
kvnntust allir smám saman.
— Mér fannst ég læra ákaílega
mikið á veru minni þarna, og þar
er lika lagður grundvöllur að
þeirri skoðun minn, að heimurinn
mætti gjarna vera dálitið
köflóttari, ekki hver iitur á sinum
stað, heldur meira blandað. Þetta
likar nú ekki þeim, sem vilja bara
sjá hreinræktað fólk. Þetta var
lika á þeim árum, sem hugsjóna-
eldurinn og bjartsýnin logaði
ennþá glatt, eftir lok
heimstyrjaldarinnar, og allri
smituðust af þessu.
— Ég hef oft hugsað.um það,
hvað ég hef verjð heppin i lifinu.'
Ég hef eiginlega náð i skottið á
öllum hlutum. T.d. var ég sem
krakki i sveit á afskekktum bæ i
Blöndudalnum, Bollastöðum, þar
'sem búið var i torfbæ, mjög
snyrtilegum bæ, og þar voru
bundnir baggar, og þar var
mjólkin unnin heima, skilin og
strokkuð, og þessu kynntist ég
öllu. Svo fékk ég nasasjón af
sildarævintýrinu, þegar ég vann á
rannsóknarstofunni á Hjalteyri á
menntaskólaárunum. Reyndar
fór heldur illa fyrir mér, þegar ég
ætlaði að salta sild. Ég vildi
endilega reyna þetta og lét
skrá mig hjá söltunarstöðinni
Svo kom útkall eina nóttina, en ég
var ósköp syfjuð, hafði vevið á
baili kvöldið áður, svo að ég lúrði
áfram, og þegar ég vaknaði um
morguninn, var búið að salta. Það
varð ekki frekar úr sildarsöltun
hjá mér.
— Er ekki Paris næsti við-
komustaður?
— Jú, ég stanzaði ekki lengi hér
heirna. Ég fór i.mitt gamla starf
hjá utanrikisráðuneytinu, en '
hafði aðeins verið heima i 3
mánuði, þegar mér bauðst starf
við sendiráð okkar i Páris, og
þangað fór ég og var i 2 ár. Ég á
margar góðar minningar frá
þeim tima, starfaði með góðum
mönnum, Pétri BenediktSsyni,
Kristjáni Albertssyni, Herði
Helgasyni og Henriki Björnssyni,
átti fjölskyldu þeirra að vinum og
bjó með þeirri ágætu manneskju
og listakonu, Gerði Helgadóttur.
— Við Gerður höfðum það
stórkostlega skemmtilegt saman.
Við bjuggum i gömlu húsi við Rue
Daguerre, en fyrir framan húsið
var markaðstorg. Þegar þar
kom, að þurfti að stækka torgið,
þá var það bara stækkað inn
undir húsið okkar, og þar sem
dróst á langinn að segja undir það
súlur til styrktar, tók það að siga
og skekkjast. En okkur var alveg
sama, og Gerður sagaði
bara af gluggunum, þegar við
hættum að geta lokað þeim. En
við það mynduðust náttúrlega
glufur hér og þar, og þegar
vetraði, varð ansi kalt hjá okkur.
Svo voru nú settar undir okkur
súlur, og okkur leið alveg
Ijómandi vel.
— Annarn veturinn okkar var af
einhverjum ástæðum erfitt að fá
kol i Paris. Það var náttúrlega
ekki heppilegt fyrir okkur i þessu
lélega húsi. En ég var með sendi-
ráðspassa, og út á hann gat ég
keypt kol hjá OECD. Ég var
stórtæk og pantaði eitt tonn af
kolum, en þegar það spurðist á
meðal kaupa héðna á markaðs-
torginu, kom til okkar sendinefnd
með áköl' mótmæli, þvi að þeir
óttuðust, að húsið hryndi yfir þá,
ef við þyngdum það með heilu
tonni af kolum. Við fórum
auðvitað samningaleiðina, þeir
geymdu fyrir okkur kolin, og ég
seldi þeim hluta af hlassinu i
staðinn, enda höfðum við ekkert
með heilt tonn að gera.
— Þegar við Gerður hófum
okkar búskap saman, var hún
einmitt að hætta námsferli sinum
hjá Zadkin, myndhöggvaranum
fræga. Ég var svo heppin að
kynnast honum svolitið, hann var
yndislegur maður. Itonum fannst
hann vera búin að kenna Gerði
nóg og sagði, að nú ætti hún að
standa ein. Og það vafðist ekki
fyrir Gerði, hún rogaðist með
stærðar björg upp i ibúðina okkar
og logsauð baki brotnu. Vegna
Gerðar kynntist ég mörgum
erlendum listamönnum, en
auðvitað umgengumst við lika
. mikið Islendinga, sem var tals-
vert ai' i Paris á þessum árum,
Valtýr, Thor, Þorvaldur Skúlason
o.R.
— Já, þetta var sannarlega
ánægjulegur timi, og ég hef alltaf
miklar taugar til Parisar siðan,
reyni að koma þar sem oftast við
á ferðum minum. Ég var svo
heppin að komast á skrá yfir
matarspesfalista i Evrópu, og
mér hefur þrisvar verið boðið á
rnikla matvælasýningu, sem
haldin er i Paris annað hvert ár.
Mér er með öllu óskiljanlegt,
hvernig sú hugmynd hefur fæðzt,
að ég sé einhver sérfræðingur á
þessu sviði, en ég þygg boðin að
sjálfsögðu með þökkum Há-
punktur sýningarinnar er mikil
matarveizla, sem landbúnaðar-
ráðherra Frakka heldur i Eiffel-
turninum, og þar hittir maður allt
þetta merka fólk. Ég hafði einu
sinni italskan borðherra, frægan
blaðamann, sem ég þekkti þó
hvorki haus né sporð á. Ég
bjáninn spurði hann blátt áfram,
hvaö hann skrifaði nú um. Og
hannsvaraði: „Mademoiselle, ég
skrifa ’um allt það fegursta i
heiminum, mat, blóm, konur og
hunda.”
— De Gaulle gerði mér mikinn
greiða með þvi að deyja einmitt
þegar ég var að koma til Parisar
á eina þessa sýningu. Þegar ég
kom inn á hótelherbergi og
kveikti á útvarpinu, var byrjað að
segja frá láti hans, og það var
merkileg reynsla að fylgjast með
frönsku þjóðinni þessa daga. í
þrjá daga var t.d. útvarp „og
sjónvarp gjörsamiega lagt undir
fréttir og frásagnir af de Gaulle.
Svo komst ég á íréttamanna-
pallinn lraman við Notre Dame,
þegar útförin fór fram, og það var
ákaflega eftirminnilegt, þvi við
athöfnina voru saman komnir
allir þjóðhöfðingjar heimsins,
gamlir stjórnmálajöfrar og
helztu kempur álfunnar.
— Er nú ekki röðin komin að
Vikunni, Elin?
— Jú, ég kom heim frá Paris
1951 með Gullfossi, og það
næstum beið min sendinefnd frá
Vikunni á hafnarbakkanum. Jón
Guðmundsson, þá verandi rit-
stjóri, var þá orðinn heilsulitill og
kominn á spitala, og þá vantaði
sárlega aðstoð og báðu mig
blessaða að koma og vinna að
þýðingum fyrir blaðið a.m.k.
hálfan daginn. Það hentaði mér
einmitt mjög vel, eins og á stóð,
þvi mamma átti við sjúkleika að
striöa, og ég gat ekki tekið að mér
fulla vinnu. Svo þróaðist þetta
starf upp i fullt blaðamannsstarf.
Gisli Ástþórsson tók við ritstjórn
af Jóni Guðmundssyni, og Gisli
varð minn aðalkennari i blaða-
mennskunni. Við vorum bara tvö
á ritstjórninni þá og urðum að
gera allt sjálf, þýða sögur og
greinar, taka viðtöl, teikna útlit,
brjóta um og lesa prófarkir. Þetta
var ágætur skóli.
— Það var einmitt á þessum
árum, sem ég aðstoðaði
vörusýningarnefnd fyrst i
sambandi við kaupstefnu, sem
haldin var i Belgiu og fór þangað
til þess að veita upplýsingar
vegna fronskukunnáttu minnar.
Valtýr Stefánsson, ritstjóri
Morgunblaðsins, hafði viðtal við
mig, þegar ég kom heim frá
Belgiu, og það voru min fyrstu
kynni af Morgunblaðinu. En eftir
fimm ára starf hjá Vikunni fékk
ég starfstilboð frá Morgun-
blaðinu. Ég setti tvö skilyrði, að
ég lækkaði ekki i launum og að ég
yrði ekki sett i hið viðurkennda
kvennaefni. Þá var það nefnilega
föst hefð hjá Morgunblaðinu eins
og viðar, að kvenfólk, sem þar
vann, sá um dagbók, kvennasiðu,
framhaldssögu eða Velvakanda.
En upp frá þessu varð þar á
breyting, og nú fá konurnar að
ganga i hvaða störf sem er til
jafns við karlmennina.
— Ég krafðist þessara réttinda,
og þá gal maður auðvitað ekki
látið standa upp á sig með neitt,
varð að vera tilbúin i hvað sem
var, klifra um borð i báta, skriða
upp fjallshliðar i leit að gosi, vaka
jafnvel sólarhringinn út. Ég vona,
að ég hafi ekki staðið mig verr en
karlmennirnir.
— Einhvern tima sá ég. að þú
varst kölluð elda— og isapia
Morgunblaðsins.
— Já, það var vist Birgir
Kjaran, sem kallaði mig þetta i
grein. Sigurður Þórarinsson
komst lika hnyttilega að orði i bók
einni, þar sem hann lýsti þvi yfir,
að Elin Pálmadóttir væri eina
konan. sem hefþi haft afskipti af
Framhald á bls. 38.
50. TBL. VIKAN 35