Vikan - 14.12.1972, Blaðsíða 55

1
m
m

i
^ólaskreylingar
^ólatré pökkuð
i nylonnet
GRÓÐRARSTÖÐIN v/MIKLATORG
SÍMAR: 22822 - 19775,
GRÓÐRARSKÁLINN
v/ H AFN ARFJ ARÐ ARVEG
SÍMI. 42260.
yggis sakir. Ástandið verður
stöðugt ískyggilegra.
Á hádegi tuttugasta júní
hefja Boxarar fallbyssuskot-
hríð á sendiráðahverfið. Túan
prins hefur lagt fé til höfuðs
„útlendu djöflunum". Fimmtíu
tael skal hver sá fá, er drepur
af þeim fullorðinn karlmann,
fjörutíu sá er verður kven-
manni að bana, þrjátíu tael
hver sá er drepur bam. Einn
sá fyrsti, sem drepinn er sam-
kvæmt þessari hvatningu prins-
ins er Bandaríkjamaðurinn Hu-
bert James, prófessor við há-
skólann í Peking.
Hinn raunverulegi drottnari
Kína var þá sú alræmda keis-
araekkja Tsú Hsí, sem hafði
verið hjákona Hsíens Fengs
keisara. Síðan stjórnaði hún
ríkinu fyrir hönd sonar hans,
sem hét Túng Tsjí, og sömu-
leiðis fyrir þann er við tók af
honum, I-Iúang Hsú. Kerling
þessi var hinn versti vargur og
lét miskunnarlaust ryðja úr
vegi hverjum þeim sem hún
taldi geta ógnað veldi sínu. Al-
þýða manna kallaði hana
„gamla Búdda“. Hún sæmdi
hermennina, sem drepið höfðu
von Ketteler sendiherra, háum
verðlaunum.
Talið er víst að von Ketteler
hafi verið veginn að beinni til-
hlutan keisaraekkjunnar eða
Túans prins. Hins vegar er ráð-
gáta hvers vegna þau ákváðu
að drepa einmitt hann. Þjóð-
verjar höfðu þegar hér var
komið sögu verið heldur ruðu-
litlir í Kína í samanburði við
önnur stórveldi, og óvinsældir
þeirra þar því minni. Hins veg-
ar var von Ketteler sjálfur
miðlungi vinsæll; þótti önugur
og þreytandi í viðmóti, jafnt
af kollegum sínum diplómöt-
unum og Kínverjum. Kann að
vera að það hafi valdið ein-
hverju um að honum var bani
ráðinn.
Ástandið í hinu umsetna
sendiráðahverfi varð stöðugt
alvarlegra. Skotfæri voru af
skornum skammti og þó enn
meiri hörgull á matvælum. En
seytjánda júlí bauð kínverska
stjórnin hinum umsetnu upp á
vopnahlé, er gilda skyldi til
mánaðamóta. Sendiherrarnir
þáðu það fegnir en hissa, því
að þá var lið þeirra svo að þrot-
um komið að Boxararnir hefðu
varla þurft nema eina hnitmið-
aða árás til að brjóta vörnina
á bak aftur.
En nú var hjálpin á næsta
leyti. Áttunda ágúst lagði nýr
her frá stórveldunum, sem sett-
ur hafði verið á land við Tí-
entsin, af stað til Peking. Lið-
styrkur þessi taldi um tuttugu
þúsund manns og var undir
stjórn brezka hershöfðingjans
Gaselee. Nærri helmingur liðs-
manna hans var japanskur,
Rússar lögðu til fjögur þúsund
manns, Bretar þrjú þúsund,
Bandaríkjamenn tvö þúsund og
Frakkar átta hundruð.
Nokkrum vikum áður höfðu
evrópsk herskip skotið niður til
grunna Takú-virkin, en þær
víggirðingar voru til varnar
fljótsleiðinni til Tíentsin og þar
með til Peking.
Her Gaselees var aðeins viku
á leiðinni til Peking, þar sem
hann fór hægt með að sprengja
umsáturshring Boxaranna. Tjón
stórveldahersins í þeim átök-
um var lítið: tuttugu og tveir
fallnir og þrjú hundruð særðir.
Boxaraliðið var hins vegar
kvistað niður sem hráviði; að
minnsta kosti fjögur þúsund af
því voru drepin við þetta tæki-
færi.
Tsú Hsí keisaraekkja, sem
Gaselee hershöfðingi öllum
öðrum fremur hafði viljað
festa hendur á, slapp þó úr
borginni ásamt keisaradrusl-
unni, sem var leppur hennar,
dulbúin sem bóndakerling.
Keisarahirðin flýði langt suð-
vestur í land. Þar sem ekki
reyndist unnt að koma undan
ástkonum og frillum keisarans,
lét Tsú gamla Hsí binda þær
inn í teppi og drekkja þeim í
brunni.
Stórveldin áttu von á frek-
ara viðnámi af Kínverja hálfu
og voru því búin þegar hér var
komið sögu að gera út nýjan
her, miklu meiri hinum fyrri,
til að ganga endanlega frá hinu
forna keisaradæmi. Æðsti yfir-
maður þess herafla var ráðinn
þýzki marskálkurinn Alfred
greifi von Waldersee. Sjálfir
lögðu Þjóðverjar til tuttugu og
fimm þúsund manns í þetta
púkk.
Þann tuttugasta og sjöunda
júlí 1900 kvaddi Vilhjálmur
keisari annar þessa liðsmenn
sína með þeirri ræðu. sem hann
frægasta hélt um sína daga, og
átti eftir að verða óvinum Þióð-
verja óþrjótandi áróðursefni
en þeim sjálfum að sama skapi
til angurs. Hans keisaralega há-
tign, sem var flest annað betur
gefið en að kunna sér hóf, var
verulega í essinu sínu bennan
dae og sagði meðal annars:
„Hið þýzka ríki hefur eðli
sír>\i samkvæmt þá skyldu að
stvðia og styrkja borgara sína,
beear þeir verða fyrir þreng-
ingum erlendis . . . Herinn er
það tæki, sem gerir því mögu-
legt að gera þá skyldu . . . Fé-
lagar okkar í sjóhernum hafa
þegar staðizt þetta próf . . .
Þið eigið mikið hlutverk fyrir
höndum . . . Þið vitið vel, að
þið eigið nú að berjast við
bragðvísan, hraustan, velvopn-
aðan og grimman óvin. Þegar
þið náið til hans, þá skuluð þið
vita að engin miskunn verður
sýnd! Fangar verða ekki tekn-
ir . . . Eins og Húnar undir
forustu Atla konungs gerðu sig
fyrir þúsund árum svo hræði-
lega, að enn lifir skelfinga-
frægð þeirra í frásögnum og
ævintýrum, þannig megi nafn
Þjóðverja um næstu þúsund ár
vekja Kínverjum slíka ógn, að
þeir þori ekki einu sinni að
líta þýzkan mann hornauga!“
Meðal þeirra er hlýddu þess-
ari tölu, voru Bernhard greifi
von Búlow, sem skömmu síðar
varð ríkiskanslari Þýzkalands,
og Philip fursti zu Eulenberg-
Hartefeld, trúnaðarmaður keis-
arans og sendiherra hans í Vín.
Þeir urðu báðir dauðskelkaðir
yfir þessum munnsöfnuði og
gerðu allt, sem þeir gátu, til
að hindra að ræðan kæmist
orðrétt á prent. Þeir létu blaða-
menn þannig fá rækilega
„hreinsaða" útgáfu af ræðunni.
En það fór framhjá þeim að
blaðamaður frá Nordwest-
deutschen Zeitung var við-
staddur og hraðritaði ræðuna
upp eftir keisaranum, svo að í
hans blaði birtist hún orðrétt.
Þannig varð „Húnaræða“ Vil-
hjálms keisara kunn um allan
heim, og í fyrri heimsstyrjöld-
inni bentu óvinir Þjóðverja
óspart á hana til að sýna fram
á hvílíkur óþokki keisarinn og
hans menn væru. Þá — og
jafnvel í síðari heimsstyrjöld-
inni líka — var ekki óalgengt
að andstæðingar Þjóðverja köll-
uðu þá Húna.
Ekki varð þó af því að
Waldersee greifi og her hans
ynnu nein frægðarverk í aust-
urvegi, því að þeir voru ekki
komnir nema á miðja leið þeg-
ar þeir fréttu að Peking hefði
verið tekin og Kínverjar gef-
izt upp. Gramdist Vilhjálmi
keisara það stórum. Waldersee
„heimsmarskálkur" hélt engu
að síður áfram för sinni og setti
upp aðalstöðvar sínar í keis-
arahöllinni í Peking. Dreifðar
leifar Boxaraliðsins héldu enn
um hríð Uppi skærum í ná-
grenni höfuðborgarinnar, en
voru fljótlega upprættar.
50. TBL. VIKAN 55