Vikan - 14.12.1972, Blaðsíða 38

eldgosum, siðan Katla leið. Ég
hef verið svo heppin, ef svo má að
orði komast, að upplifa þrjú
stórkostleg eldgos og alltaf verið
með þeim fyrstu á vettvang.
Raunar það fjórða, er Hekla gaus
1946. Fyrst var það Oskjugosið.
Við vorum með þeim fyrstu, sem
flugum yfir staðinn, en svo flaug
ég norður til Akureyrar og komst
þar i samflot með Sigurði
Þórarinssyni og fleirum, sem
voru á leið austur i öskju á
jeppum. Vi5 komum þangað um
nótt og vissum raunar ekki alveg,
hvar gosið var. En ég skreið upp
snarbratta fjallsöxl á eftir
Sigurði, og uppi á brúninni blasti
við ógleymanleg og ólýsanleg
sjón. Við vorum lengi þarna,inn
frá, og það var fjarska kalt, en
þegar við komum i Herðubreiðar-
lindir var hlýtt og gott i
skálanum, og við fengum
brennivin til að ylja okkur. Nú, ég
var æst i að komast til byggða til
að senda fréttir og komst i jeppa
hjá Akureyringi. Mér leið heldur
undarlega, varð hálfringluð af þvi
að koma inn i hitann og fá
brennivinið, auk þess sem ég
hafði ekki sofið dúr i yfir 30'
klukkutima, en mér fannst ég
verða að halda manninum
selskab, úr þvi hann var svo
elskulegur að taka mig með, ég
man ég þandi mig alla leiðina, án
þess að vita mikið hvað ég sagði.
Allthafðist þetta, og fréttin komst
i tæka tið, en þegar ég loks gat
tekið mér hvild hafði ég ekki einu
sinni dottað i 48 tima samfleytt,
sem er vist met á minni ævi..
— Svo kom Surtsey með öllum
sinum ævintýrum og loks Hekla
vorið 1970. Þá var nú aldeilis
rokið af stað i hvelli. Ég rétt náði
að gripa með mér siðbuxur og
varð að skipta um föt aftur I jeppa
ofan á alls konar drasli. Það er
stórkostlega gaman að þessu öllu.
— En Isinn?
— Ég kom mér nú bara upp á
eigin spýtur I jöklaferð eitt sinn,
og áhuginn hefur ekki dvinað upp
frá þvi. Það er ómögulegt að lýsa
svoleiðis ferðum, maður verður
að upplifa þær. Hugsaðu þér bara
að láta snjóbil draga sig á skiðum
yfir ósnortinn enaaiausan jökul.
Og viðáttan og þögnin. Maður er
mikiu smærri þar en i milljóna-
borginni skelfilegu, New York,
sem mörgum finnst svo yfir-
þyrmandi.
— Er til sá staður á Islandi, sem
þú hefur ekki komið til, Elin?
— Já, Bolungarvik. Ég nefndi
það við hann Úlfar Þórðarsort i
sumar að taka mig með i augn-
lækningaferðalag og var náttúr-
lega að hugsa um efnisleit. Alveg.
sjálfsagt, sagði hann, ég skal taka
þig með eitthvert, sem þú hefur
ekki farið áður, og svo taldi hann
upp hvern staðinn á fætur öðrum,
en ég hafði alls staðar komið, svo
hann gafst upp. Þvi miður átti
hann ekki leið til Bolungarvikur,
en auðvitað kemst ég einhvern
tima þangað.
— Ertu aldrei þreytt á erli
blaðamennskunnar?
— Jú, mikil ósköp, mér hefur
jafnvel oft dottið i hug að hætta.
Þetta er óskaplega erilsamt og
slitandi starf. En það er lika
lifandi og skemmtilegt, og maður
kynnist svo mörgum i svona
starfi. Og þriggja mánaða friin,
sem við fáum á fjögra ára fresti
núna, bjarga manni aíveg. Ég hef
yfirleitt alltaf farið til útlanda I
friunum minum. 1 fyrsta stóra
friinu fór ég á vegum vöru-
sýnihgarnefndar og^ islenzkra
skreiðarframleiðenda til Nigeriu
vegna vörukynningar, sem var
þar haldin. A eftir tókst mér að
ferðast heilmikið á eigin spýtur
um Nigeríu, Ghana, Dahomey
og Toga, komst m.a. i kosninga-
ferðalag með tveimur
þingmönnum i Nigeriu, sem óku
vitt og breitt um landið að hitta
þingmenn og kjósendur. Skömmu
eftir að ég var þarna, var gerð
uppreisn i landinu, Balewa
forsætisráðherra skotinn og de.
Azikiwe landstjóri rekinn i útlegð.
Ég skildi ekki pólitikina þarna,
frekar en viða annars staðar.
Þetta voru allt indælis menn,
sem ég kynntist, en þetta er allt
svo flókið, ættbálkarigur og þess
háttar, og öll viðhorf okkur
framandi. Ég hef löngu lært, að
hlutirnir eru aldrei eins einfaldir i
nálægð* og okkur virðast þeir,
þegar við sitjum heima á Islandi
og fáum þá matreidda úr fáum
þáttum gegnum bækur og fjöl-
miðla.
— Svo er það heimssýningin i
Montreal, er það ekki?
— Jú, næsta ianga fri fór i hana
og meira til, þvi hún stóð i
rúmlega hálft ár. Það var óskap-
leg vinna og fáar hendur, sem
urðu að vinna margra verk, en
allir unnu miklu meira en þeim
bar, án þess að mögla. Nóttina
fyrir opnunina sátum við t.d. öll
framkvæmdastjórnin, Gunnar J.
Friðriksson meðtalinn, inni á
hótelherberginu minu, heftum
fréttatilkynningar og limdum
miða aftan á myndir fyrir
pressuna. Þórdis Árnadóttir
minntist þess lengi á eftir, að ég
neyddi hana til að sitja i marga
klukkutima og lima aftan á mynd
af sjálfri sér og . Vilborgu
Árnadóttur „Two charming
icelandic hostesses”. Auk þeirra
tveggja voru með okkur
Borghildur Einarsdóttir og Pétur
Karlsson, eða Peter Kidson,
aldeilis ómetanlegur vegna allra
þeirra tungumála, sem hann
talar, m.a.s. rússnesku. Við
urðum að skiptast á um að koma
fram fyrir Islands hönd i fjöl-
miðlum og bjarga okkur i um-
ræðum um margvislegustu mál,
venjulega á ensku eða frönsku.
— Varst þú ekki aðstoðarfram-
kvæmdarstjóri islenzku deildar-
innar?
— Jú, Gunnarlét pússa mig upp
I staðgengil sinn, það var auð-
veldara út á við, úr þvi ég var
alltaf á staðnum. Ég var eini
kvenmaðurinn i framkvæmda-
stjórastöðu og það varð oft tilefni
spaugilegra atvika. Einu sinni
hringdi til okkar fulltrúi i ferða—•
og fisk i m á1aráðuneyti
Quebeckfylkis og spurði eftir Pá-
lmadóttur framkvæmdarstjóra.
Jú, Pálmadóttir talar, svaraði ég.
Þá komu miklar vöflur á
blessaðan fulltrúann, og eftir alls
konar vifilengjur kom i ljós, að
honum hafði verið falið að bjóða
öllum framkvæmdarstjórum i
einhvern veiðikofa með ferða—
og fiskimálaráðherra Quebeck-
fylkis. Ég gat ekki stillt mig um
að striða honum svolitið, svo ég
spjallaði lengi við hann og spurði
út i þetta góða boð, þangað til ég
sagði við hann: „Allt I lagi, ég
skal leysa þetta mál fyrir yður,
þér bjóðið mér, og ég afþakka”
Og mikið varð aumingja
maðurinn feginn.
— Norska framkvæmdasljórnin
komst lika i mikla klipu, þegar
Haraldur krónprins heiðraði
sýninguna með komu sinni. Krón-
prinsinn vildi nefnilega, að hans
hefðbundna matarveizla væri
bara herraselskap. Ég sagði þeim
blessuðum að vera ekki að velta
’ vöngum yfir þessu vandamáli, ég
tæki það ekki nærri mér að missa
af veizlunni. En svo kom boðskort
frá sendiráðinu i Ottawa, og
þegar ég hringdi til þeirra að leið-
rétta þetta, sögðu þeir, að málið
hefði verið rætt af protokolnefnd
Kanada og norska sendiráðinu,
og úrskurðurinn varð sá að ég
væri þar i minum eigin rétti og
ekki sérstaklega sem kona. Nú,
ég fór, og þetta var Ijómandi
veizla, þó ég væri eina konan.
Haraldur var ákaflega
sjarmerandi, ávarpaði sam-
komuna alltaf með „Lady and
Gentlemen” og lifnaði allur við,
þegar ég fór að tala um hans
helzta áhugamál, siglingar, og
gat sagt honum mina einustu sjó-
ferðasögu, sem var mikill
barningur. Annars get ég enn I
dag hlegið að þvi, þegar ég bjó
mig til þessarar veizlu. Það var
nefnilega hanastél á undan, og
þar gat ég ekki verið i siðum kjól,
sem hins vegar var bráðnauðsyn-
legt I veizlunni. Og þar sem var of
langt heim til min, fékk ég að
geyma siða kjó.linn i ibúð norsks
kunningja, og þangað keyrði ég i
einum hvelli i leigubil, sem beið
fyrir neðan, meðan ég klifraði
upp brunastigann og kom svo
niður hann aftur i siða kjólnum,
þvi sjálfur var kunningi minn
ekki heima, skildi bara eftir opinn
glugga.
— Jæja, en þetta gekk allt
saman vel, held ég. Þó brást ég
einu sinni föðurlandinu, og það
var við sýningarslitin. Það var
mikil athöfn á hátíðatorginu, þar
sem landstjóri Kanada afhenti
öllum framkvæmdarstjórunum
heiðurspening fyrir sitt land. Það
var ansi kalt, og ég klæddist
minni hlýjustu flik, kápu úr
leopardaskinni. Svo var ég köiluð
upp,. „Deputy Commissioner
General for Iceland”, og þegar ég
heyrði einhvern i mannfjöldanum
segja ,,Ó, ég vissi ekki, að það
væru leopardar á lslandi”þá varð
mér ljóst, að sem fulltrúi lands
mins átti ég auðvitað að vera i
gærupelsi og kynna islenzkar
landbúnaðarafurðir.
— Þú hefur sem sagt ekki notið
mikillar hvildar i þessu frii.
— Það varð timi til þess lika.
Þegar sýningunni var lokið, flýtti
ég mér til New York, sendi upp-
gjörið heim og tók fyrstu vél til
Mexikó, þar sem ég flatmagaði á
baðströnd i marga daga.
— Fórstu ekki lika á heims-
sýninguna i Japan?
— Jú, framkvæmdastjórn
sýningarinnar bauð einum blaða-
manni frá Islandi vikudvöl i
Japan, meðan á heimssýningunni
i Tókió stóð, ég sótti um þetta boð
og fékk það, mér til mikillar
ánægju. Við flugum yfir Norður-
pólinn á leiðinni þangað, og svo
fékk ég að lengja dvölina i Tókió,
þvi mér fannst ein vika ekki nóg
til að kynnast landinu. Ég var svo
heppin að þekkja japanska blaða-
konu, eina af þessum flökku-
konum á borð við mig. Hún kom
hingað til íslands skömmu áður,
og ég aðstoðaði hana litillega.
Hún hjálpaði mér á ýmsa lund
þarna, kom mér fyrir á japönsku
heimili og japönsku hóteli, og
þannig kynntist ég miklu betur
fólkinu og siðum þess, mataræði
og matarvenjum. Tókió er
fjarska sjarmerandi borg, en
erfitt að rata i henni. Hugsaðu
þér, að þeir númera húsin i
hverju hverfi fyrir sig eftir aldri
þeirra, 100. húsið i hverfinu er
bara einfaldlega nr. 100, þó það
standi kannski á milli nr. 9 og 35..
Eina leiðin til að finnahúsi þessari
borg var að taka leigubil og nefna
hverfið, og svo varð bilstjórinn að
finna lögregluþjón i hverfinu og
láta hann visa sér á húsið.
— Likaði þér vel við Japani?
— Já, eins og a’.lt annað fólk,
hvar sem er I heiminum. Þeir eru
mjög þægilegir, full kurteisir og
tillitsamir, en ákaflega miklar
hópsálir. Japanir eru alltaf i
hópum, enda hafa þeir náttúrlega
ekki mikið pláss til að dreifa sér.
En þegar ég fór heim, valdi ég
syðri leiðing og hoppaði af flug-
vélinni á öilum viðkomustöðum,
Hong Kong, Bankok, New Dehly
o.s.frv.
— Og svo fórstu aftur þarna
austur i sumar.
— Já, ég er nú búin að skrifa
38 VIKAN 50. TBL.