Vikan - 22.11.1973, Blaðsíða 7

ógnarstjórn Papa Docs fældi evrópska
ferðalanga frá eynni undurfögru i Kara-
biska hafinu, en frá þvi að Baby Doc tók
við stjómartaumunum árið 1971 hefur
ástandið breytzt til batnaðar á Haiti.
Ferðamenn þar þurfa ekki lengur að
óttast að verða handteknir af tilefnis-
lausu. Þjóðin bindur nokkrar vonir við
Baby Doc og hann nýtur töluverðs fylgis
meðal þessarar dökkleitu þjóðar, sem á
sér sérkennilega menningu og einstakt
föðurland.
Eyjan Haiti og höfuðstaBur
hennar Port- au- Prince hafa eitt-
hvað sérstakt til að bera. Sama er
reyndar sagt um flesta staði
heimsby ggöarinnar, en
aðdáendur Parísar, Hhodos og
Istambul reyna alltaf að útskýra
aðdáun sina á þessum drauma-
stöðum út i æsar. Það gera
Haitiaðdáendur ekki. Þeir eru
einfaldlega allir á valdi eyjunnar
og færa engin rök fyrir aðdáun
sinni á henni.
„Yndiseyjan min i Vestur-
Indium!” segir Temple Fielding
um Haiti og Alec Waugh segir um
Port- au- Prince: „Undursam-
legasti staður i nýja heiminum.”
Myndatextar
1. Konurnar á Haiti bera byrðar
sinar á höfðinu. Það er eitt ötal
merkja um afrisk áhrif og
menningararf á eynni.
2. „Hvita húsið” i Port- au-
Prince er hvort tveggja I senn,
bústaður Baby Docs og stjörnar-
ráð ríkisins.
3. lbúar Port- au- Prince eru um
það bil 250.000 og þetta er eitt
markaðstorg borgarinnar.
| 4. 90% þjöðarinnar býr við fátækt
og ölæsi er algengt. En þö á þetta
föik sér menningu, sérstæða og
merkilega menningu.
5. Konur úr drcifbýlinu á leið á
markaðinn i Port- au- Prince.
Farþegaflutningar fara fram á
vörubifreiðum, sem hafa verið
útbúnar sérstaklcga til þeirra
nota. Málarinn, sem málaði
þennan vagn, hefur vandað verk
sitt.
6. Þessi mynd er dæmigerð fyrir
málaralist eyjarskeggja. Auk
þess sýnir hún vel umhverfi
fölksins á eynni. Myndin er máluð
af André Norm.il.
Graham Greene, sem hræddi
marga lesendur bókar sinnar
„The Comedians” frá Haiti, gat
ekki einu sinni leynt því, hve
mjög honum þótti til um landið.
Sviinn Olle Strandberg gengur þó
hvað lengst: „Ég er ástfanginn.
Ég elska Port- au- Prince i blindni
— þessa óhreinu borg með öllum
krákustigunum... ”
Fyrir nokkrum árum gátu
feröámenn á eynni búizt við þvi
að vera yfirheyrðir án minnsta
tilefnis. Það var i stjórnartíð
Papa Docs og lögreglan veigraði
sér ekki við að beina vélbyssu að
fanganum, ef henni þótti það við
hæfi. En nú hefur ástandið
breytzt til hins betra og ferða-
menn geta óhræddir heimsótt
eyjuna fögru.
Árið 1971 tók Jean Claude —
Baby Doc við stjórnartaumunum
af Duvalier — Papa Doc. Baby
Doc á nokkrum vinsældum aö
fagna meðal þjóðarinnar og það
helgast einkum af þvi, að hann er
ungur og þess vegna býst fólk við
einhverju betra af honum. Hann
hefur lagt það á sig að léttast um
fimmtan kiló til þess að sýna
þjóöinni fram á vilja sinn til að
rétta hlut þeirra smáu. Þessi
tuttugu og tveggja ára gamli
maöur hafði fyrr á árum ekki
áhuga á öðru en bilum og ungum
stúlkum, en nú snýst hugur hans
stööugt um efnahag rikisins.
Fram til þessa hafa útflutnings-
tekjur Haiti einkum komiö af'
kaffi, sykri og rommi auk þjóð-
legra listmuna og ferðamanna,
sem þvi miður voru fáir siöustu
stjórnarár Papa Docs.
En nú streyma feröamennirnir
aftur til til Haiti og Jean Claude
hyggst færa sér það i-nyV jafn-
framt þvi sem hann hefur komið
auga á, að sérkennileg og fræg
málaralist eyjaskeggja getur
gefið fé I aöra hönd.
Fjöldi hótela hefur risið 1 Port-
au- Prince og nágrenrii
hennar.Hótelin i miöborginni eru
flest einföld i sniðum og ódýr, en
nokkra kilómetra uppi i fjalishlið-
inni er að finna lúxushóte' (.og á
einkum i Pétionviii'e,. þar
sem aristókratiið býr. Ofan
við Pétionville er Kensjcoff,
sem er frægt fyrir hreint loftið og
heiðan himininn og er nokkurs
konar tákn tærrar náttúru-
fegurðar landsins i heild. Flug-
samgöngur — að visu nokkuð
óreglulegar — eru einnig við Cap
Haitien, sem var kölluð „Litla
Paris” á dögum franska nýlendu-
veldisins, appelsfnuborgina
Jacmel, skáldaborgina Jéremie
með fallegu hvitu sandströndina
Anse d’Azur, sykur og kaffi-
borgina Les Cayes, þar sem lxka
er stórkostleg baðströnd.Haiti
býður upp á einstakt tækifæri til
djúpfiskveiða. I litlum flóa við
eyna Gonave hafa fundizt ekki
færri en 270 mismunandi fiskteg-
undir.
Framar öllu er þó vert að sjá
kastalann Laferriére á háum
fjallstindi i nágrenni Cap Haitien.
Þetta stdrkostlega mannvirki
hefur veriö kallað áttunda furðu-
verk heimsins og þvi hefur verið
likt við pýramidana i Egypta-
landi.
Þaö er heldur ekki svo fráleitt
vegna þess að þúsundir þræla létu
lifið við að flytja byggingarefnið
upp á tindinn. Upp i kastalann er
hægt aö fara fótgangandi eða
riðandi frá bænum Milot. Þar fær
ferðalangurinn svo að stiga fæti
sinum á veröndina, sem Henri
Kristófer konungur skipaði lif-
verði sinum að ganga útaf — til
þess að sannfærast um að hann
væri alls traust veröur.
En hvað minnisstæðast verður
Haitifaranum dökkleitt fólkið á
einni, vingjarnleiki þess,
imyndunarafl, kimni og menning,
sem Evrópubuar geta ekki að
óreyndu iihyndaö sér hvernig er.
Haiti er það sem kallað er van-
þróað land. Ibúarnir eru.fimm
milljónir, en aðeins tiu til
fimmtán prósent þeirra eru læsir
og skrifandi á frönsku, en allir
tala þeir kórelsku, sem er blend-
ingur frönsku og afrisks tungu-
máls. Um það bil niutíu prrisent
fólksins á eynni býr við fátækt og
finnst það vera annars flokks
borgarar miðað við rikari hluta
ibúanna, sem eru tiu prósent
þjóðarinnar. En lifsmáti þessa
fátæka fólks er mjög jákvæöur og
skemmtilegur. Imyndúnarafliö,
kimnin og virðingin fyrir
náungum sinum hefur vafalaust
hjálpað ibúunum að komast yfir
einræðistimabilið nokkurn veginn
skakkafallalaust. Mjög litiö er
um glæpi á-eynni samkvæmt
skýrslum lögreglunnar, en það
getur vakið ótal spurningar hjá
þeim, sem fylgzt hafa með
málum á Haiti undanfarin ár.
Kolumbus kom til Haiti árið
1492 og þegar Spánverjar höfðu
gengið af Indiánunum, sem þar
voru fyrir, dauðum, hófu þeir að
flytja inn negra frá Afriku.þvi að
þá vantaöi ódýrt vinnuafl á plant-
ekrurnar. Franskir land-
vinningamenn lögðu eyjuna
Tortuga I nágrenni Haiti undir sig
og geröu hana að skattlandi
Frakka. Smám saman varð Haiti
siðan frönsk nýlenda. En fyrir
áhrif frönsku stjrfrriarbyltingar-
innar gerðu þrælarnir uppreisn
og lýstu yfir sjálfstæði landsins
áriö 1804. Þá tók við ringulreið og
óstjórn og meöal leiðtoganna'
voru Dessalines, Pétion og Henri
Kristófer, sem batt sjálfur endi á
ævi slna ririsð gullkúlu árið 1820.
Bandarikin hertóku landið og
sátu þar á árunum 1915-1934 og
árið 1957 komst Papa Doc til
valda og sat á valdastóli til ársins
1971.
Woodoon er arfur frá afriskri
töfrafræði. Með dansi eftir
trumbuslögum eru laöaðir fram
andar, sem likamnast. „Loas”
(öndunum) til heiðurs er fórnað
hönum og geitum. Woodoon er ein
aöalkveikjan að málaralist Haiti-
búa, en meistarar hennar eru
meðal annarra Hypolite, Obin
Levóqpc, Chéry og André Pierre.
4j. TBL. VIKAN 7
i