Vikan - 22.11.1973, Blaðsíða 14

HÆSI
Ég fór til læknis, vegna þess aft
ég var búinn aö vera lengi hás.
Hann sagöi þaö vera langvarandi
barkabólgu. En ég skil þaö ekki
vegna þess aö ég hefi alls ekki
veriö meö hálsbólgu. Getur þetta
veriö hættulegt? Hvers vegna
fékk ég ekki lyf viö þvl?
Langvarandi barkabólga gétur
stafaö af misnotkun raddband-
anna, án þess aö til hafi komið
kvef, hálsbólga eöa annar smit-
andi sjúkdómur. Svo getur þetta
lika stafað af of mikilli notkun tó-
baks og áfengis og einnig við aö
anda aö sér ryki og lofti, sem
hefir ill áhrif á öndunarfærin.
Kinnholubólga og bólga i nefi og
nefkirtlum orsakar Hka slim og
vilsu, sem hefir óþægileg áhrif á
barkann.
Eins og allir vita er barkinn
myndaöur úr brjóskhringjum, en
aö innan er hann klæddur slim-
himnum. Barkinn liggur milli
koks og lungnapipa. A karl-
mönnum sést hann greinilega
utan á hálsinum, hið svo kallaöa
barkakýli, en i þvi eru raddfærin
— raddböndin, sem likjast einna
helzt hvitum vörum. Þau eru
hreyfanleg, enda eru það þau sem
mynda röddina. An þeirra gætum
viö ekki talaö.
Læknir getur skoöaö barkann
meö barkaspegli, sem er svip-
aöur litla speglinum, sem tann-
læknar nota. Speglinum 'er
stungiö niöur i hálsinn og lýst upp
i munninn um leiö, en ljósiö
endurkastast af speglinum, sem
læknirinn hefur á erininu. Það er
lika hægt að skoða barkann að
innan meö pipu með innbyggöu
ljósi, en það er venjulega gert
meö svæfingu eöa deyfingu. Þá er
hægt að taka vefjasýni gegnum
plpuna meö töng.
Viö b^arkabólgu er slimhimnan
og þó sérstaklega raddböndin j
rauö og þrútin. A smábörnum er
slimhimnan frekar laus og getur
þvi bólgnaö svo mikið, aö barnið
getur ekki náö andanum og þvi
liggur viö köfnun, ef barnið kemst
ekki undir læknishendur.
Hjá stálpuðum börnum og full-
orðnum, er bezta ráðiö viö barka-
bólgu, að hvila raddböndin, reyna
að hósta ekki eða ræskja sig.
Agætt ráð er að anda aö sér gufu
af kamillutei. Sjóöandi vatni er
helt yfir kamilluteið og andað aö
sér I tiu minutur gegnum trekt,
sem búin er til úr stifum pappa,
eða að leggja handklæði yfir
höfuöiö.
Ef röddinni er ekki hlift, getur
þaö orsakaö mjög langvarandi
hæsi, röddin getur jafnvel horfið
alveg um tima. Það er algegnara
hjá konum og orsakast þá venju-
lega af taugaveiklun, án þess að
barkabólga komi til.
Langvarandi barkabólga og
hæsi er verst á morgnana og líka
éf sjúklingurinn er þreyttur.
En stundum bólgna barkavöðv-
arnir svo mikiö aö raddböndin
geta lamast um hriö.
Ariöandi er að athuga þau
atriði, sem geta orsakaö barka-
bólguna. Þ.e.a.s. möguleika sjúk-
dóma i nefi, kinnholum eða háls-
kirtlum og lækna þá. Það verður
lika að athuga vinnuaðstöðu (ryk
og reyk) og venjur. Tóbaksreyk-
ingar og áfengisnotkun verður að
minnka. Það verður að hlifa
röddinni og reyna að forðast
ræskingar og hósta. Stundum
beitir sjúklingurinn röddinni ekki
rétt. Þar sem nefið gegnir þvi
mikilvæga hlutverki, aö hreinsa
loftið með slimhúð sinni, áður
en það fer niður i lungun, þá er
ráölegt að anda alltaf með nefinu.
1 einstöku tilvikum geta komiö
litil æxli á raddböndin við lang-
varandi barkabólgu'. - Misnotkun
raddarinnar getur orðið til þess,
að litlir þrimlar (söngvaþrimlar)
myndast á raddböndunum. Oftast
eru þetta litil blóðkýli eða vessa-
kýli og þau eru ekki óalgengt hjá
börnum, sem gráta mikið.
Þessir þrimlar orsaka hæsi og
bezta ráðið gegn henni er að hvila
raddböndin og stundum getur
verið nauðsynlegt að fara i talæf-
ingar. Þegar drengir eru i
mútum, verður röddin dýpri og
getur stundum horfið alveg. Það
er vegna þesá að raddböndin
lengjast. (A drengjum lengjast
þau um 10 mm, en á telpum
aöeins um 3—4 mm). A þessu
timabili eru slimhimnurnar oft
rauðar og þrútnar.
En hæsin er fyrsta merki um
æxli i hálsi, hvort sem þau eru ill-
kynjuð eða ekki. Það er þvi
nauðsynlegt, ef hæsin er mjög
langvarandi, að leita læknis. 1
flestum tilvikum eru þetta alls
ekki hættuleg æxli, en samt nauð-
synlegt að fjarlægja þau, til að
losna við hæsina og lika til þess,
að hægt sé að ganga úr skugga
um að þau séu ekki hættuleg.
Krabbamein i barka er venju-
lega hægt að lækna með geislum,
ef komið er nógu snemma til
læknis. Þess vegna er nauðsyn-
legt að vitja læknis nógu snemma
og ganga ekki of lengi með hæsi.
MYÍJDIR l ELDINUM
framhald af bls. 13
Macrimmon starði fast ofan i
diskinn sinn, en Serena rak upp
skellihlátur. — Finnst þér ekki
hann pabbi meiri kallinn? sagði
hún.
Ballantyne setti frá sér glasiö
og deplaöi augum til hennar.
— Og hvað finnst yður um skip-
ið, ungfrú Rademacher? Við
verðum að fá hann Macrimmon
til að sýna yður það.
Serena svaraði hressilega: —
Mér finnst það ágætt.
Skipstjóranum likaði svarið
vel, en var samt hógvær. — Jæja,
það er nú kannski fullmikið sagt.
En það flytur yöur þangað sem
þér viljið komast og það er fyrir
mestu. Og ef þér viljið afsaka
mig, þá þarf ég að fara upp I brú.
og taka við þar.
Stúlkan leit á Macrimmon með
iörunarsvið. — Móðgaði ég hann?
spurði hún. — Hann virtist flýta
sér állka út og hann pabbi.
— Ekki vitund. Ég er viss um,
að hann verður ævilangur vinur
yðar. Honum þykir svo vænt um
gamla sleðann. Hún horfði fast á
hann.
— Yður þykir vænt um hann, er
það ekki?
— Jú, ég býst við þvl.
Og svó var hann allt i einu far-
inn að segja henni alla söguna af
sjálfum-sér og Adam Ballantyne.
Hvernig þeir höfðu kynnzt og lagt
siðan aurana sina i það hættu-
fyrirtæki að kaupa þetta gamla
en góða skip, Clanrannoch, og
sigla þvi i fyrstu farmferðina sina
milli eyjanna. Skipið var hæg-
gengt og ágóðinn rýr, en þeir
höfðu samt komizl af I nokkur ár
með þvi að bæta farþegum við
romm- og bananafarminn, sem
þeir fluttu frá Trinidad yfir St.
Kucia og Martinique til Kúbu og
Florida.
— Hvers vegna siglið þið með
okkur? spurði hann hana loksins.
— Nú, hann pabbi hefur verið
að ofgera sér, eins o'g vant er, og
svo sagði einhver honum, að hann
mundi jafna sig á hægfara skipi
heim til Bandarikjanna. Mömmu
er illa við að fljúga, svo að henni
likar þetta vel.
— Og hvernig finnst yður það,
sjálfri?
Hún leit aftur á hann, hreinskil-
in á svip. — Ég var nú ekki alveg
viss til að byrja með, en nú finnst
mér þetta geta orðið gaman.
Einhver óskiljanleg gleði fór
um Macrimmon allan. — Mér
þykir vænt um að heyra yður
segja þetta, sagði hann.
Clanrannoch plægði öldurnar
áleiðis til Pierron des Isles, en
þar vonaðist skipstjóri að hafa
landsýn, en staðurinn var nokkuð
úrleiðis frá venjulegri skipaleið.
Það var i Havredieu á aðaleynni,
sem Ballantyne hafði ráðið yfir-
vélstjórann sinn, Etienne Soubi-
rail. Hann minntist á þetta við
Macrimmon, þegar þeir stóöu
Framnald á bls. 30