Vikan - 07.06.1979, Blaðsíða 18

því að ég átti einfaldlega ekki tár fyrir þá
alla.
Ég lærði mismuninn á hreyflununt á
bakborða og stjómborða. Ég lærði að
vélarnar voru Rolls-Royce Merlin, að
Lancastervélarnar komust tvö þúsund
og sjö hundruð milur og hleðsluþol
fjögur þúsund pund. Og það sem var
mikilvægast, að vélbyssurnar hans
Johnnys voru Browning 303.
Richie kenndi mér nokkra flugmanns-
lykla og enn i dag get ég þulið þá utan-
bókar.
Tilbúinn að setja i gang innri hreyfil á
stjórnborða. Ground Flight rofi — á
ground. Eldsneytisgjöf — stillt. Skurður —
góður, luegt áfram — hlutlaas
af. Aðalhleðsla — m gír — Ijós af. Loft-
inntak — kalt, rad. lokur — sjálfvirkt.
Tankur nr. 2 — valinn — booster dæla
á. Master eldsneytisloki — opinn.
Kveikja — á. Samband.
Flugbókin hans Johnnys varð biblían
mín og eins var með skýrslurnar hans,
námskeiðin og hvern einasta flugtíma og
skotmark. Blátt á daginn en rautt ef það
var næturárás. Nöfnin urðu mér jafn-
kunn og bæjanna I kringum heimili mitt.
Hamborg, Bremen, Dortmund, Kiel.
Flug fram og til baka til Essen tók fjóra
tíma, Dortmund — fimm og hálfan,
Ludvigshafen — sex og hálfan, Berlín —
átta. Lengst var til Dresden — tíu tímar.
Mér fannst sú nótt aldrei ætla að líða.
Eftir þvi sem ég kynntist liðinu betur
varð ég áhyggjulausari. þvi að ég smit
aðist af forlagatrú þeirra. Ég sá að sumir
stóðu aðeins í nokkrar vikur, en aðrir
virtust ganga endalaust. Og þegar frá
leið var ég fastur liður I kaffivagninunt
og kynntist félögum Johnnys nokkuð
vel.
Bunny O'Hara var írskur liðþjálfi.
Ilann var síbölvandi Englendingum
fyrir hvað þeir hefðu gert írlandi. Ég gat
aldrei fengið það til að koma heirn og
saman við þá staðreynd að hann hafði
sjálfviljugur gengið í breska flugherinn.
Og enginn spurði hann. Þeir umbáru
röflið i honuni, gerðu grin að þvi og létu
það siðan eiga sig. Það var áberandi að
þeir létu sérvisku hvers annars lönd og
leið og svo sakaði ekki að Bunny bar
flugorðuna.
Richie var vanur að segja að flestir
væru orðnir hálfvitlausir um það leyti er
þeir lykju fyrsta þjónustutimabilinu og
hann sagði mér harðneskjulega sögu um
pólska skyttu á þriðja tímabili sinu sem
var vanur að berja höfðinu reglulega
utan I járnrör á ofninum. Ég var miður
mín vegna þessa I nokkra daga á eftir.
Öll áhöfn Stóru Bertu var jafnsér-
kennileg og Bunny. Siglingafræðingur
inn Dad Walker var kallaður pabbi
vegna þess að hann var orðinn þritugur
og þó nokkuð eldri en hinir. Hann hafði
verið leiktjaldamálari áður en hann gekk
i herinn. Hann málaði mjög góða niynd
af Lancastervél á einn vegginn I matstof-
unni.
Loftskeytamaðurinn Henry Maclaine
var frá Barbados, og félagi hans efri-mið-
skyttan Billy Forbes var Skoti. George
Middleton, sprengjumiðarinn, sagði
engum frá fortíð sinni, sem kom mér
ekki á óvart þegar ég komst að þvi
seinna að hann hefði verið vigður
prestur Meþódistakirkjunnar. Og að
lokum Ted Ormeroyd. flugvélavirkinn
frá Preston, sem spilaði á hawaiiskt
banjo eins og George Formby og kunni
flest öll lög hans, þó að strákarnir úuðu
hann niður þegar hann reyndi að syngja
„Ifs in the air".
Allir nema Bunny, Dad og Johnny
voru á fyrsta þjónustutímabili og
Johnny, sem hafði tvö að baki, yrði
búinn á undan þeim. Þetta voru hressir
strákar sem voru sífellt að grinast og
Sumaríð
sem var
töluðu mest um bjór og stelpur. En allir
báru þeir virðingu fyrir Johnny því að
hann var nokkurs konar þjóðsaga, eins
og Richie tók til orða.
Og þeir voru forlagatrúar, eins og
flestar flugáhafnir eru. Áður en þeir
lögðu upp voru þeir vanir að snerta ermi
Johnnys sér til verndar, en það var venja
sem Ormeroyd hafði komið á. Og það
vakti furðu mína að honum virtist ekk-
ert vera það á móti skapi.
Hann var ánægður þá — ánægðari en
ég hafði séð hann áður. Hann kom oft
heini og vann við lagið sitt. Oft kom
Richie með honum, þannig að þeir urðu
báðir eins konar fastagestir. Meira að
segja kom að þvi að faðir minn hætti að
kalla Richie kaptein Richaud, svo að ég
sannfærðist um aðkraftaverk geta skeð.
Ég varði öllum fristundum minum
með Johnny. Við fengum hest að láni
handa honum og fórum i reiðtúra um
nágrennið. Hann var góður knapi en ég
hafði betri reiðskjóta svo að ég vann
oftast i keppni okkar.
Á kvöldin, þegar Johnny átti frí,
ókum við oft til Fakenham og fórum í
bio. Richie fór oft með okkur en hann
kom aldrei með Anne-Marie með sér,
sem vakti undrun mina. Þegar ég hugsa
um það núna, eftir svona mörg ár, þá
býst ég við að hann hafi viljað fá að vera
í friði með samband sitt við hana, ef til
vill fyrir mér.
Þann 27. júlí héldum við upp á afmæli
Johnnys með þvi að fara á mynd sem
hét „Dangerous Moonlight” og fjall-
aði um pólskan píanóleikara sem flaug
nú í breska flughernum og háði innri
baráttu milli þess að skjóta niður Þjóð-
verja fyrir það sem þeir höfðu gert i
Varsjá og löngunarinnar að halda áfram
hljómleikahaldi. Richie og Johnny
höguðu sér illa, höfðu i frammi köll og
háreysti um léleg flugatriði og þess
háttar. Það gekk svo langt að dyra-
vörðurinn ætlaði að henda okkur út, en
það sljákkaði í honum þegar hann kom
auga á flugbúningana við geislann frá
vasaljósinu.
En þeim likaði tónlistin. Þegar við
gengum út á torgið sagði Richie. „Þið
Anton eigið einn hlut sameiginlegan,
Johnny. Hann hefur Varsjár konsertinn
og þú hefur Norfolk rapsódíuna.”
Og þar með var nafnið fengið. U pp frá
þessari stundu átti Richie meiri þátt i
rapsódíunni en ég hafði haldið að væri
mögulegt. Dag nokkurn þegar ég kom
frá Fakenham úr verslunarferð með
móður minni, kom ég að þeim báðum
við píanóið. Johnny lék og Richie sat til
hliðar einbeittur á svip með sigarettu á
milli varanna og skrifaði nótur.
Ég vissi ekki áður að hann hefði
reynslu á tónlistarsviðinu. Ég býst við að
mér hafi fundist að það útheimti ekki
mikla tónlistarkunnáttu að vera
trommuleikari, en ég átti margt eftir
ólært.
Þetta voru á margan hátt erfiðir
timar. Mjög margar vélar fórust yfir
Ruhrhéruðunum. Allt of margar vélar
týndust og allt of margir góðir menn létu
lífið.
í fyrstu fannst mér allir á vellinum
svo kaldir gagnvart þeim dauðu, en það
rann fljótt upp fyrir mér að þeir gátu
ekki borið tilfinningar sinar utan á sér.
Þegar einhver sagði léttum rómi: „Æ,
hann datt,” eða „Þeir sáu sæng sina upp-
reidda yfir Hamborg,” þá var hann ekki
harður. Þetta var eina leiðin til að kom-
ast yfir slíkar hörmungar, að öðrum
kosti hefði allt farið úr skorðum á vellin-
um.
Hamingja okkar Johnnys gat auðvit-
að ekki enst til eilífðar. í byrjun ágúst-
mánaðar, þegar hann átti enn eftir
sautján ferðir, var gerð stærsta árásin
fram að þessu á Hamborg. Henni var
haldið áfram næstu nótt. Hundrað og
þrjár Lancastervélar fórust þessar tvær
nætur.
Seinni nóttin liður mér aldrei úr
minni. Hún var ein sú hræðilegasta sem
ég hef lifað. Við biðum í Upton Magna
eftir að vélarnar kæmu til baka og
spennan var voðaleg vegna þess hve
margar höfðu farist nóttina áður. í dög-
um fóru þær að tínast inn hver af
annarri. Margar voru mjög illa farnar.
Það voru þrjár nauðlendingar. Tvær
tókust vel, en sú þriðja skelltist of
harkalega niður á brautina og sveiflaðist
til hliðar á tvær vélar sem voru nýlent-
ar. Til allrar hamingju voru áhafnir
þeirra komnar út. en það kviknaði i og
upp steig stórt svart reykský. Golan bar
það yfir völlinn og allt var umlukið reyk.
Allt fór á ringulreið. Slökkvilið,
sjúkrabilar og alls konar farartæki hurfu
inn í reykinn upp á von og óvon. Enginn
brosti þennan morgun. Þetta var of mik-
iö.
Ég gekk um þvöguna með bakka hlað-
inn tebollum og leit upp yfir reykjar-
mökkinn. Þá sá ég þrjár eða fjórar
Lancastervélar fljúga I hringi yfir vellin-
um. Og ég kom auga á aðra vél sem ég
kannaðist ekkert við. Hún var tveggja
hreyfla og svört aðlit.
Hún flaug með miklum hraða að
öftustu Lancastervélinni og ég sá eld
blossa upp. Hún skaust í burtu, en Lan-
castervélinni hvolfdi og hún hrapaði til
jarðar hinum megin við flugvöllinn.
Það var grafarþögn I kringum mig,
siðan var kallað í gjallarhorn frá turnin-
um: „Skýlið ykkur, skýlið ykkur.”
önnur svört vél, nákvæmlega eins og
sú fyrri. kom út úr reyknum i ekki meira
en þúsund feta hæð yfir jörðu, svo lágt
að ég sá þýsku krossana á vængjunum
og skrokknum og hakakrossinn á stél-
inu. Tvær sprengjur féllu og hún flaug
áfram yfir endilangri flugbrautinni og lét
18 Vikan 23. tbl.