Vikan - 07.06.1979, Blaðsíða 26

Létt við fæðingu —
erftðleikar í skóla
Börn sem vega 2500 grömm eða minna
við fæðingu eru álitin hafa lága fæðingar-
þyngd. Þetta eru oft börn sem hafa fæðst
fyrir tímann, og 5-6% af öllum börnum
geta átt það á hættu að verða fyrirburðir
sem kallað er. Börn með lága fæðingar-
þyngd geta átt það á hættu að lenda í
erfiðleikum í skóla. En ýmiss konar varnar-
aðgerðir og uppeldi í góðu félagslegu og
andlegu umhverfi geta haft áhrif á þessa
þróun.
Rannsóknin
Árið 1959 hófst rannsókn á Rikis-
spítalanum i Danmörku á því hvaða
þýðingu þungun og fæðing hefði fyrir heil-
brigði og þróun barnsins.
Um það bil 9000 börn sem fæddust á
Ríkisspítalanum frá september 1959 til
desember 1961 voru nákvæmlega
rannsökuð af barnalæknum. Rannsóknirn-
ar fóru fram rétt eftir fæðinguna, og aftur
þegar börnin voru um 1 árs aldur.
Aflað var upplýsinga um yfir 500 atriði
við hvert barn. Upplýsingum var safnað
um mörg mismunandi atriði, allt frá
menntun móður til 18 mismunandi
viðbragða hjá ungabörnum og venjulegs
heilbrigðisástands við eins árs aldur.
Spurningin um námserfiðleika í
skóla
Rúmlega 1400 börn í rannsókninni
höfðu lága fæðingarþyngd. Þetta er
næstum því þrisvar sinnum hærri tala en
búast má við á venjulegum fæðingar-
deildum. Orsökin fyrir þessari háu tíðni á
Ríkisspítalanum var að konur sem fæða
þar eru í hópi þeirra kvenna sem geta átt
erfiða fæðingu i vændum.
Bæði danskar og aðrar erlendar rann-
sóknir sýna að það er meiri hætta á erfið-
leikum við fæðingu þegar fæðingarþyngdin
er lág en ella. En spurningin er sú hvort
þessir byrjunarerfiðleikar hafa langtíma-
áhrif á barnið. Spurningin snýst um hvort
byrjunarefiðleikar ungbarnanna valda
námserfiðleikum seinna meir í skóla, eða
hvort sé hægt að yfirvinna þá áður en
barnið kemur i skóla.
Rannsókn á skólagöngu
barnanna f rá 7 ára bekk
til 12 ára bekkjar
Þegar bömin í rannsókninni komust á
skólaaldur hófst samvinna á milli Rikis-
spítalans og skólasálfræðinga. Skólasál-
fræðingar fylgdust með skólagöngu 349
þessara barna í Kaupmannahöfn. Af
fjárhagslegum ástæðum var ekki hægt að
fylgja fleirum eftir. En það var safnað
saman ótal sálfræðilegum og uppeldisfræði-
legum upplýsingum um börnin í 5 ár.
Börnin voru prófuð með ýmsum greindar-
prófum og látin taka margs konar lestrar-
og stafsetningar- og reikningspróf.
Að lokum var þessari löngu og ýtarlegu
rannsókn hætt í bili með því að safnað var
upplýsingum um hvernig skólaganga barn-
anna hefði farið fram þangað til í lok 12 ára
bekkjar. Samfara þessu voru fengnar
upplýsingar um hve mörg börn hefðu þurft
á rannsókn og ráðgjöf frá sálfræðideild að
halda . og hve mörg börn hefðu þurft
sérkennslu.
Til að berá þessi „léttu” börn saman við
„venjuleg” b'örn, var fylgst með um það
bil jafnstórum hópi barna frá sama skóla
með sömú athugunum. Þessi samanburðar-
hópur var valinn af tilviljun.
í skóla fer gengi þeirra barna
sem fæðast látt eftir stótt þeirra
í rannsókninni fundust 12,9% tornæm
börn meðal þeirra sem höfðu lágan
fæðingarþunga á meðan aðeins 1 1/2%
barna voru tornæm í samanburðar-
hópnum. Mestur munurinn kom fram
meðal drengja frá heimilum þar sem
feðurnir voru ófaglærðir verkamenn. 36%
drengja með lágan fæðingarþunga frá
heimilum ófaglærðra verkamanna höfnuðu
í hjálparbekk eða urðu fyrir sérráðstöf-
unum fyrir sérstaklega tornæm börn.
Engin börn úr hástétt, þ.e.a.s. úr mjög
vel stæðum fjölskyldum voru tornæm.
Þetta gerðist ekki, þrátt fyrir að þessi börn
hefðu lent í miklum fæðingarefiðleikum
eða vandamálum við 1 árs rannsóknina.
Þessi börn komust þannig yfir byrjunar-
erfiðleika sína.
Guófinn
»» m
Bornm
I sambandi við lestrar/stafsetningarerfið-
leika var dæmið svipað, en ekki alveg eins
áberandi. 21.7% barna með lágan
fæðingarþunga áttu í lestrar/stafsetningar-
erfiðleikum, en 18% barna í samanburðar-
hópnum áttu við þá að etja. En í lægstu
þjóðfélagshópunum reyndust fæðingar-
erfiðleikar og lítill fæðingarþungi auka á
hættuna á námsörðugleikum í lestri og staf-
setningu.
50% drengja með lágan fæðingarþunga
sem fengu sérkennslu í móðurmáli, voru frá
heimilum þar sem faðirinn var ófaglærður
verkamaður.
Um 10% barna með lágan fæðingar-
þunga áttu í hegðunarerfiðleikum í skóla, á
móti 3,7% í samanburðarhópnum. í þessu
tilviki voru drengir ófaglærðra verkamanna
líka algengari en úr öðrum þjóðfélags-
stéttum.
26 Vikan 23. tbl.