Vikan - 03.04.1980, Qupperneq 6

Fjölskyldumál — Guöfinna Eydal
Þegar böm
fara til læknis
11 börn þurfa einhvem tima að fara til
læknis. Sum eru heppin og 'purfa aðeins
að fá læknisaðstoð í sambandi við
venjulegar bólusetningar og venjulega
hættulitla sjúkdóma, en önnur þurfa ef
til vill að dvelja á sjúkrahúsi um
skemmri eða lengri tíma vegna erfiðari
sjúkdóma.
Langvarandi sjúkrahúsvist mótar
oftast börn og það er algengt að börn
taki upp aftur ýmiss konar hegðun sem
einkenndi þau þegar þau voru minni og
tilheyrir fyrri aldursstigum, ef þau lenda
í meiri háttar sjúkleika.
En það er ekki einungis langvinn
| sjúkrahúsdvöl sem virðist hafa áhrif á
I börn. Stuttar venjulega heimsóknir eru
i oft kvíðvænlegar og börn gráta og fá
I ýmiss konar hræðsluköst þegar um
i minni háttar aðgerðir er að ræða, t.d. ef
j á að bólusetja þau.
1 mörgum löndum hefur undanfarin
| ár verið reynt að hjálpa börnum og
aðstandendum þeirra til þess að hægt sé
að draga úr hræðslu barna þegar um
læknisheimsóknir er að ræða. I þvi
sambandi má benda á nokkrar leiðir
sem minnst hefur verið á.
1) Að búa barnið vel undir læknis-
heimsóknina áður en farið er.
2) Að örva barnið til þess að fá útrás
fyrir innibyrgðar tilfinningar með
þvi að leika sér með læknisdót.
3) Að afneita ekki hræðslu barnsins,
en taka hana alvarlega og reyna að
skilja hlutverkaleiki bamsins með
læknisdótið.
Aldur barns hefur
mikil áhrif á hræðslu
Lotta Andersson, sem er sál-
fræðingur á sjúkrahúsi i Gautaborg
og sérhæfð I ýmiss konar sjúkdóms-
hræðslu barna, staðfestir að börn séu oft
hrædd við sprautur, rannsóknir og
uppskurði. Ennfremuraðjtaðsem vekur
hræðslu barnsins hverju sinni fari mjög
eftir aldri barnsins. Langalgengasta
hræðsla barna er hræðslan við bólu-
setningar, og er hún einna mest á
aldrinum 5-7 ára. Hræðsla yngri barna
kemur fremur fram I því að þau óttast að
foreldrarnir fari frá þeim og þau verði
skilin ein eftir. Einnig kemur ótti yngri
barna oft fram ef þau eru heft i þvi að
njóta hreyfifrelsis.
Það eru til margar rannsóknir á því
hvernig börn skynja sjúkrahúsvist, bólu-
setningar og aðgerðir tannlækna.
Almennt má segja að börn bregðist ekki
illa við tiltölulega fáum bólusetningum.
En þau eiga erfiðara með að sætta sig
við langvarandi meðferð og margar
sprautur. Við margendurteknar aðgerðir
tannlækna virðist hræðslan minnka eftir
4-5 skipti og þá ganga hlutirnir betur.
Hræðsla við bólusetningar virðist
koma fram fremur fljótt. Ungviði koma
þó ekki með bein hræðsluviðbrögð gegn
bólusetningum, enda þótt þau gráti
vegna sársaukans sem fylgir.
Lotta Andersson segir ákveðið að
sjúkrahúsheimsókn gangi betur ef
barnið sé vel undirbúið og ef það hefur
getað farið í læknisleiki áður en
heimsóknin hefst og æft sig á þvi að
hemja hræðsluna. Börn virðast því geta
þolað vissan sársauka og óþægindi ef
þau eru vel undirbúin.
Orsök sjúkrahús
hræðslu
Afstaða foreldra til sjúkdóma og
lækninga virðist hafa áhrif á börn.
Margar rannsóknir sýna að börn sem
sýna mikla hræðslu við sjúkrahús-
heimsóknir eiga foreldra sem sjálfir eru
hræddir við að fara til læknis. Einnig að
börn sem mega gráta þegar þau fara til
læknis eru rólegri en börn þeirra foreldra
sem krefjast þess að börnin haldi sér í
skefjum.
Það hefur orðið mörgum íhugunar-
efni af hverju hræðsla barna við
f
Labbakútarnir
Bud Blake
6 Vikan 14. tbl.