Vikan - 29.09.1983, Blaðsíða 17

VAR
ÍSLANDS
hvaö ég vildi fá í jólagjöf. Ég baö
hann um aö gefa mér gamla
skattholið hans afa, sem var þá í
geymslu og orðið ansi illa á sig
komið. Pabba fannst þetta alveg
ómöguleg jólagjöf, fór og keypti
aðra, en lét senda mér skattholiö
engu að síður. í einni skúffunni,
innan um gamalt pappírsdrasl,
fann ég bréf sem afi minn haföi
fengið. Ég bað íslenska vinkonu
mína, Sigurdís Pétursdóttur, sem
ég kynntist nú einfaldlega vegna
þess að ég var í íslenskri lopa-
peysu á götu í Quad-City, að lesa
fyrir mig bréfið. Þá kom í ljós að
það var frá Þórhalli nokkrum
Sigurðssyni sem kallaði afa minn
frænda sinn. Ég skrifaði bréf til
hans og sendi það á Landsbóka-
safnið í Reykjavík því aö í bréfinu
stóð að hann ynni þar. Stuttu
seinna fékk ég bréf til baka frá
Finnboga Guðmundssyni sem
sagði mér að Þórhallur væri látinn
en bréfinu hefði verið komið til
frænda hans og að ég myndi heyra
frá honum bráðlega. Síðan fékk ég
lista yfir þennan hluta af ætt
minni, nöfn og heimilisföng, og
smám saman fór að koma mynd á
ættartréðmitt.
Eftir aö ég fór að kynnast ís-
lensku fólki komst ég að því að ég
hafði lagt rækt við ýmsa íslenska
siði án þess að hafa hugmynd um
þaö. Ég hafði í mörg ár bakað
íslenskar pönnukökur, kleinur,
vínartertu og ennfremur var ég
farin að komast upp á lag með aö
baka laufabrauð.
Það má því segja að Laxness-
bókin í ruslafötunni og skattholið
hans afa hafi valdiö straumhvörf-
um í lífi mínu. Núna geymi ég öll
gögn um íslenskan uppruna minn í
þessu skattholi og maðurinn minn,
Stephan Backmeyer, kallar það
„musterið hennar LaDonnu”. En
því miður hefur mér ekki gengið
eins vel að finna ættingja ömmu
minnar, Guörúnar Jónasdóttur.
Skýringin á því er sú að öll fjöl-
skylda hennar fluttist til Ameríku,
TEXTI: HRAFNHILDUR
LJÚSMYND: RAGNAR TH.
00 "? W
utan ein systir. Hún átti eitt barn
og mér hefur nú vonandi tekist að
hafa uppi á einum ættingja
hennar, Þórði Kárasyni. Faðir
hennar ömmu hét Jónas Daníels-
son en hún var alin upp af hjónum
á Skógarströnd. Nafn konunnar
var Málfríður og skírði amma
einmitt eina dóttur sína eftir
henni. Því miður hefur mér ekki
tekist aö komast að fleiru um
þetta fólk en ég er þó ekki búin að
gefast upp. Þetta hefur allt veriö
háð tilviljunum og hver veit.
Fann samfellda lofgjöró um ís-
lenskan lækni í Nebraska, sem
var boðið í Hvíta húsið.
Það sem framundan er, þegar
ég fer heim til Quad-City í Illinois,
er að halda áfram með söguna af
frumbyggjunum við Mouse-River.
Ég hef ennfremur skrifað bæði
ljóð og smásögur í tímarit og ætla
mér aö halda því áfram.
Ennfremur hef ég hug á því aö
þýða íslenskar smásögur úr
dönsku yfir á ensku. Því miður hef
ég ekki enn tök á því aö þýða úr
íslensku en þaö kemur smám
saman.
Svo rakst ég eitt sinn á frásögn
sem vakti áhuga minn á annarri
íslenskri konu, sem þó er ekkert
skyld mér. Ég var að fletta
tímaritum á háskólabókasafninu í
Augusdana, þar sem maðurinn
minn vinnur, þegar ég fann The
American Magazin frá 1927, sem
var mjög útbreitt blað á sínum
tíma. Þar sá ég grein sem var
samfelld lofgjörö um hinn dáða
íslensk-ameríska lækni sem vann
við mjög frumstæðar aðstæður í
Nebraska. Þaö reyndist þá vera
kona, hún var kölluð Harriet
McGraw en heitir líklegast Hrefna
Guðmundsdóttir á íslensku. Hún
kom meö íslenskri fjölskyldu sinni
sem barn til Kanada en missti
foreldra sína og þurfti að sjá um
sig sjálf. Smám saman tókst henni
að vinna sig upp, fyrst sem
hjúkrunarkona, seinna sem læknir
og árið 1936 var hún orðin svo fræg
að orðstír hennar barst til Roose-
velts forseta og Eleanor konu
hans. Þau buöu henni þá til Hvíta
hússins og eftir þetta varð hún
hálfgerð þjóðsagnapersóna í Ne-
braska. Ég fékk bréf birt í dag-
blaði þar um slóðir, þar sem ég
auglýsti eftir upplýsingum um
þessa merkilegu konu. Stuttu
seinna flæddi yfir mig þvílíkt
magn af svarbréfum að mér varð
orðfall. Ég vonast því til þess að
hafa bráðlega tíma til að skrifa
bók um hana.
Við margbáðum Halldór Laxness
afsökunar á tiltækinu!
Þar sem ég hef nú sagt frá því
hvernig áhugi minn á Islandi
vaknaði get ég ekki látið hjá líða
að segja frá því hvað þessi píla-
grímsför mín hingað til lands
endaði á stórkostlegan hátt. Ég
var að koma frá því að heimsækja
ættingja mína í Dalasýslu og á
leiðinni suður keyrðum við til
Þingvalla. Á leiðinni þaðan til
Reykjavíkur segir Dísa vinkona
mín mér að viö séum að nálgast
hús nóbelsskáldsins sjálfs og spyr
hvort mig langi til að heilsa upp á
þennan mann sem ég hafi lengi
haft svo mikið dálæti á. Eftir
nokkrar umræöur verður það úr
aö við keyrum upp að húsinu.
Þegar Halldór Laxness birtist svo
í dyrunum féll okkur allur ketill í
eld og við margbáðum hann
afsökunar á þessu tiltæki. En hann
tók svona ljúflega á móti okkur,
bauð okkur inn í kaffi og þar sagði
ég honum alla sólarsöguna um
bókina í ruslafötunni. Hann haföi
bara gaman af því og einnig því aö
prófessorinn minn í Ameríku hafði
þvertekiö fyrir að þaö þýddi að
skrifa svo frægum manni sem
honum. Ég fengi aldrei svar við
því. Ég fékk síðan að taka mynd af
Halldóri Laxness, til sanninda-
merkis, því að atburður sem þessi
gæti aldrei gerst í Ameríku.
Þetta varö því ákaflega óvæntur
og ánægjulegur endir á annars
fróðlegu ferðalagi um ættjörð for-
feðraminna.” , _
39. tbl. Vikan 17