Vikan - 31.05.1984, Blaðsíða 45

lit meö öllu sem bærir á sér hérna
uppfrá,” greip Smith fram í. „Ur
gervihnöttum, flugvélum, meö
flotanum sínum. Kannski erum
viö að fara ívið of beint til Sval-
barða.”
„Ég er sammála,” sagöi
Weston. „Viö þurfum að fara aö
veiöa í fáeinar stundir innan tíðar.
Veiða okkur þorsk í matinn.”
Hann lyfti hendinni í hirðu-
leysislegri kveðju til Cliffords og
fór upp úr lestinni, var langt í frá í
léttu skapi. Hann hafði áhyggjur
af því hvað frekar sovéski flotinn
myndi gera Noröurljósinu, ekki
síst ef bandaríki flotinn léti verða
af lokuninni við Svalbaröa sem
hann haföi hótað.
ÉFTIR AÐ HAFA séð um flutn-
inga árásarsveitarinnar um borö í
Norðurljósiö á laugardegi hafði
Peterson verið fluttur meö þyrlu á
norska flugvöllinn í Bodö og ekið í
Reitan-aöalstöövarnar. Þar tók
á móti honum norski yfirhers-
höföinginn sem hafði, eins og hann
nú komst að, verið að stjórna
gerðum Paul Mydlands frá yfir-
töku Rússanna.
Þessar upplýsingar, sem hann
fékk yfir rólegri máltíð í einka-
matsal, ollu honum töluverðri
furöu.
„Andskotinn!” sagði hann.
„Hann hefur þá þegar séö svolítið
af fjörinu?”
„Það mætti orða það svo,” svar-
aöi hershöföinginn þurrlega, bætti
svo við: „Viö kærðum okkur ekki
um að auglýsa þaö, jafnvel ekki
viö bandamenn. Þetta var tölu-
verð áhætta fyrir hann. Rússarnir
hafa þegar yfirheyrt hann einu
sinni. Aftur á móti ratar hann.”
Þegar Peterson vildi fá frekari
upplýsingar foröaðist hers-
höföinginn að svara nákvæmlega.
„Ef eitthvað er, sem ég vil gagn-
rýna hjá hersveitum ykkar,”
sagði hann loks, „þá er þaö að of
margir hafa rétt til að spyrja hvað
þær eru aö gera, allt frá þing-
nefndinni ykkar og upp úr. Hér í
Noregi höfum við líka við tals-
verðar stjórnmálalegar takmark-
anir aö stríða, en við fáum að eiga
okkar leyndarmál í friði. Hvaö
NATO varðar — Drottinn minn
dýri! Ég vann þar einu sinni.
Makkið og afbrýöisemin eru ótrú-
leg.”
„Heldurðu að við séum í lausu
lofti með þessa aögerð, herra?”
Peterson lét í Ijósi ótta sinn.
„Hvað sjálfan mig varðar —”
hann valdi orð sín vandlega ,, —
heföi ég kannski leitað að öðrum
lausnum. Ef til vill lagt meira
traust við lokunina.” Hann fitlaði
við lítið glas meö daufbrúnu áka-
vítinu sem var með matnum.
„Veistu, það var sjálfur Lenín
sem viðurkenndi yfirráð okkar á
Svalbarða. Þaö er enn hægt að
nota sér þá staðreynd.” Hann lyfti
glasi. „Jæja, tími umræðnanna er
liðinn. Við getum bara óskað
sveitinni þinni góðs gengis. Þeir
þurfa á því að halda og meira til.
Eigum við ekki að skála fyrir
þeim?” Hann klingdi glasi við
Peterson og svelgdi í sig vökvann í
einum teyg. „Og ef ykkur vantar
einhverja efnislega aðstoð á næstu
dögum, biddu þá bara um hana.”
„Ég er nú mest áhorfandi frá
deginum í dag,” sagði Peterson,
fann ákavítið svíða á sér hálsinn
en fann enga huggun í því.
Hershöfðinginn þerraði munn-
inn snyrtilega með léreftsþurrku.
„Viltu kannski koma í stutta öku-
ferö? Það er hæð hérna skammt
frá þar sem er stórkostlegt útsýni
til miðnætursólarinnar.”
Síðar, þegar þeir stóðu og
horfðu á rauðgullinn hnöttinn sem
hékk yfir sjóndeildarhringnum í
noröri yfir endalausu hafinu, fann
Peterson jafnvel enn sterkar hve
einangraður hann var frá árásinni
sem hann hafði lagt á ráöin um.
Það var nærri því eins og að skilja
viö ástvin: Eftir á hugsar maöur
um allt það sem maður ekki sagði.
Þeir voru að leggja til atlögu en
hann sneri aftur í öryggið í stjórn-
stöðinni. Hann hafði aldrei hugsað
um sjálfan sig sem einn af
baksviðsmönnunum.
„Þeir sem leggja á ráðin þurfa
aðverða eftir,” sagði hershöfðing-
inn sem skildi þögn hans. „Þeir
verða að vera klárir með dóm-
greindina.” Hann hló lágt. „Sem
er ein ástæða fyrir því að það er
alltaf svona óöruggt með stööu-
hækkanir.”
Tveimur dögum síöar minntist
Peterson þessara samræðna betur
en hann hafði séð fyrir. Frá Reit-
an hafði yfirmaður hersins í
Norður-Noregi tafarlaust sam-
band, ekki bara við Osló heldur
líka viö SHAPE og SACLANT.
Samskipti hafa ævinlega verið
lífsblóð hernaðar: Hin skelfilega
en hetjulega árás stórfylkisins á
Krím stafaði af mistúlkuðum
skilaboðum. Allt frá því að NATO
var sett á laggirnar hafði það
markvisst bætt bæði málpípur og
upplýsingastreymi bandalagsins
og öryggismál þess. Afleiðingar
voru þær að foringjarnir, sem
voru á vakt í Norfolk og Reitan,
fengu dulmálssendingu frá Norð-
urljósinu því sem næst samstund-
is.
„Hérna, herra.” Norðmaðurinn
afhenti Peterson þýðinguna á orö-
sendingablaði. „Þarna viröist
hurð hafa skollið nærri hælum. ’ ’
Peterson las stuttorð skilaboðin
tvívegis, aðgætti svo stöðu
Norðurljóssins á uppljómuðu korti
sem var á einum veggnum. Togar-
inn var um þaö bil 60 sjómílur
norður af Bjarnareyju. Hann átti
að koma aö landi seint á miðviku-
dagsnótt eða snemma á fimmtu-
dag, aö því er Weston og Clifford
töldu. Hann þurfti ekki aö fara
nema tæpar 170 mílur á rúmlega
tveimur dögum. Hann gat leyft
sér að slóra, leggja net, villa fyrir
með því aö fara í rangar áttir. Þar
sem hann plægöi áfram á 10 hnúta
ferö hafði hann rúmlega þrjátíu og
átta stundir umfram. Það var
ýmislegt hægt aö gera á þrjátíu og
átta stundum.
Hann fékk hugmyndina þegar,
mótaöa af því að hann hafði ekki
fullkomna trú á Howard Smith, af
tímanum sem var til stefnu, af
athugasemdum norska hers-
höfðingjans um að sveitin þyrfti
heppni og meira til. Hann sagði
við sjálfan sig að vera ekki asni,
allir sveitarmenn gætu komið
hver í annars stað. Myndi hann
veröa þeim eitthvaö aö gagni? I
fáeinar mínútur yfirheyrði hann
sjálfan sig í þaula um hvað fyrir
honum vekti. Svo setti hann sam-
an áríðandi orösendingu til King
aðmírálsíNorfolk.
Fjörutíu mínútum síöar var
King í eigin persónu í öryggis-
símanum.
„Ertu óður, Peterson?” spuröi
hann. „Hvernig ætlarðu að
komast þangað?”
„Stökkva út, herra.”
„Og láta hverja einustu and-
skotans rússnesku ratsjá veröa
vara við flugvélina ? ’ ’
„Þeir taka ekki eftir neinu
athugaverðu viö hana. Ef Norö-
menn vilja bara vera með. ”
„Kannski ekki. Ég skal hugsa
um þetta. Vertu fljótur aö senda
mér ráöagerð. Og Peterson ? ’ ’
„Herra.”
„Valdirðu ekki mennina
sjálfur?”
„Ég fékk ekki kost á því, herra.
Og sveitin þarf reyndari mann
fyrst Clifford er úr leik núna.”
Þegar aðmírállinn hafði lagt á
hófst Peterson handa um skipu-
lagningu. Utkoman varö betri en
hann hafði þorað aö vona. DC-9 vél
frá SAS átti að fara tóm til
Longyearbæjar á miðvikudags-
morguninn til aö sækja sýslu-
manninn og starfslið hans sem
voru að fara frá Svalbaröa. Næst
hafði hann samband við aöal-
stöðvar sérsveitanna sem höfðu
þróað aðferö til að stökkva í fall-
hlíf frá afturdyrum flugvélar í
mikilli hæð eftir að flugræningi
haföi gert slíkt í Bandaríkjunum
og komist að því er virtist lifandi
af með lausnarféð. Kjarni þessar-
ar hugmyndar var einfaldur. Ef
gert var ráð fyrir því aö hægt væri
aö fá afnot af farþegaflugvél sem
átti að fara yfir svæðið í venjulegu
áætlunarflugi myndi flugvélin
ekki vekja neina tortryggni og
hægt yrði að stökkva frá henni án
þess að mikil hætta væri á að upp
kæmist. Það eina sem þurfti var
að láta sig falla sem lengst niður
og ekki opna skerminn fyrr en tvö
þúsund fet yfir jörðinni. Þaö þurfti
auðvitaö súrefni og leikni í fallhlíf-
arstökkum og áhöfn sem kunni að
þegja.
Um kvöldið var King aðmíráll
búinn aö samþykkja megininntak-
iö. Hann hafði líka áhyggjur af því
að sveitin legði til atlögu án yfir-
mannsins, sama hvaða reglur þaö
voru sem Delta-sveitin vann yfir-
leitt eftir. Peterson færi um borð í
flugvélina í Osló og létist vera í
áhöfninni.
Sama kvöld hringdi Peterson til
Nancy í Osló. Hann hikaöi svolítið
áöur en hann geröi það, óttaðist að
hún yröi vör við einhverja spennu
eöa æsing í rödd hans og yrði
hrædd. Svo hvarflaði að honum að
ef allt gengi úrskeiðis yrði þetta
kannski í síöasta sinn sem hann
talaöi viö hana, svo hann tók
áhættuna.
Og mikiö rétt, upphafsorð hans,
„Hvernig gengur?” hljómuöu
holt í hans eigin eyrum.
„Hvar ertu, Tom?”
„Enn í Noregi. Ekki hafa
áhyggjur, þaögengur allt vel.”
„Hvernig get ég látið hjá líða að
hafa áhyggjur?” Henni fannst
iðjuleysiö nærri því óbærilegt.
„Verður stríð? Blöðin segja að við
og Rússar séum alveg að rjúka í
hár saman.”
„Það er góð frétt en þú skalt
ekki trúa öllu sem þú lest, ljúfan
mín. Auðvitað er hættuástand, viö
megum bara ekki missa kjarkinn,
þaö er allt og sumt. Jæja, viö skul-
um tala um eitthvað sem skiptir
máli. Líður þér vel?”
„Já, já.” Hún gat ekki svarað
hressilega. „Morgunógleðin er
hætt. Mér líður prýöilega. Ég vildi
bara óska að við værum bæði á
Virginia Beach.”
„Hafðu ekki áhyggjur, ljúfan
mín, við verðum þar. Ég ætti að
22. tbl. Vikan 45