Vikan - 31.05.1984, Blaðsíða 32

DE CARDIN
Uppbyggingin
á ilmvötnum
Allir ilmvatnsframleiðendur
nota ákveöin hráefni í framleiöslu
á ilmvötnum. Um tvenns konar
hráefni er að ræöa — það er aö
segja náttúrleg efni og tilbúin efni.
Náttúrlegu efnin eru tvenns konar
einnig — fengin bæöi úr jurta- og
dýrarikinu.
Fyrst er aö líta betur á efnin úr
dýraríkinu. Til fróöieiks skal þess
getið að öll spendýr hafa sína
ákveönu lykt en viö framleiöslu á
ilmvatni eru aðeins notuð fjögur
efni úr fjórum mismunandi
dýrum.
MUSK
Fyrsta efnið er MUSK. Þaö
myndast í litlum kirtli fjallageitar
sem lifir í Tibet. Geitin notar af-
rakstur kirtilsins til þess aö af-
marka yfirráðasvæöi sitt og
aðeins karldýriö hefur þennan
kirtil. MUSK er í dag dýrasta hrá-
efni sem notað er í ilmvötn þar
sem geiturnar eru núna friöaöar.
AMBER
Annað hráefnið er AMBER. Þaö
er svart og hart sem steinn og
kemur frá CASKEL-hvölum.
Steinarnir myndast í maga hvals-
ins ef hann innbyröir of mikið af
svartfiski sem síöan ertir mag-
ann. Lyktin af AMBER minnir
eilítið á musk meö vanillutóni.
CASTOREUM
Þriöja efnið er CASTOREUM.
Þaö er efni sem myndast i tveim-
ur kirtlum vísunda. Bæöi karl- og
kvendýrin hafa þessa kirtla. Fyrr-
um notuðu læknar þetta efni gegn
krampa og móðursýki.
CIVET
Fjóröa efniö, CIVET, hefur lykt
sem líkist örlítiö musklyktinni.
Þetta efni fæst úr civetkettinum
sem er villiköttur. Hann notar
efnið til varnar þegar ráðist er á
hann. Lyktin af þessu efni út-
þynntu er mjög sterk og endingar-
góö. Civetkötturinn lifir í
Abessiníu í Afríku. Þetta efni er
nú á tímum lítiö notaö vegna þess
hvað það er dýrt. I staöinn er oft
notað tilbúið efni sem líkist
CIVET.
Tekiö skal fram aö þessi lyktar-
efni úr dýraríkinu eru alls ekki til-
búin til notkunar í ilmvatn, hvaö
þá eins og þau koma beint af
skepnunni. Fyrst er föstu formi
efnisins blandaö saman viö alkó-
hól og síöan látiö í glerflöskur sem
þurfa aö hristast stanslaust í þrjú
ár. Eftir þennan árafjölda er
blandan síuð og er þá tilbúin til
notkunar sem hráefni í ilmvatn.
Einnig eru svo efni úr jurtarík-
inu. Hafa skal í huga að alla hluta
jurtarinnar er mögulegt að nýta.
Fyrst eru þaö ræturnar. Sem
dæmi þar um má nefna VETIVER
oglRIS frá Reunion.
Tilbrigöi viö börkinn er til
dæmis CINNAMON eöa kanill.
Trjáviðinn er einnig hægt aö
nota, svo sem SEDRUSTRE og
SANDELSTRÉ frá Indíum.
Svo eru mosarnir. Eitt gott
dæmi þar um er eikarmosinn frá
Júgóslavíu.
Síðan er viðarkvoða. Þar má
nefna reykelsi og mirru frá Iran.
Viöarkvoöa er þekkt undir ýmsum
nöfnum, svo sem harpis og gúm-
kvoða.
Plöntublöð eru mikið notuö.
Hérna er PATCHOULI frá
Indónesíu tekið sem dæmi.
Þá er komiö að blómunum.
Nærri öll blóm er hægt aö nota til
ilmvatnsframleiöslu. Undan-
tekningar þar frá eru liljur vallar-
ins og lilac.
Gríðarleg vinna liggur í því að
tína öll þau blóm sem notuö eru í
ilmvötn. Mjög mikla varkárni
veröur aö sýna því miklu skiptir
hvar og hvenær þau eru tínd.
Jasmín er ilmsterkust eldsnemma
á morgnana þegar morgundöggin
er enn á blöðunum. Aftur á móti er
best að tína rósirnar síðdegis
meðan þær halda ennþá hita sólar-
innar.
Eingöngu ávextir meö þykkt
hýöi eru nothæfir, eins og til dæm-
is appelsínur, mandarínur og
sítrónur frá Italíu, þar sem ilmur-
innerí berkinum.
Aö lokum eru þaö fræin og hérna
verður bent á gulrótarfræ og
ambrettefræ.
Af sumum plöntum og trjám er
hægt aö nota alla hlutana til aö fá
sömu eöa ólíka lykt, svo sem
BIGARDE, og ein tegund appel-
sínutrjáa gefur ólíkan ilm af blóm-
um, ávöxtum og laufum.
Hvernig fæst svo ilmurinn úr
þessum mismunandi efnum? Þaö
eru til fjórar mismunandi aöferöir
viö aö gera ilmolíu úr plöntum.
Sú fyrsta er gufueimun. Hún er
grundvölluð á því aö nýta gufu til
aö aöskilja hinar dýrmætu olíur.
Blóm og plöntur eru gufusoðin og
viö eimun skilja olíurnar sig frá
vatninu. Arangurinn verður olíu-
kennt efni sem lyktar mjög sterkt.
32 Vikan 22. tbl.