Vikan - 23.05.1985, Blaðsíða 13

Leikræn stelling: Sjaldgæfur og einstakur sofandi. Sjálfsöruggur, ráðagóð- Magalega: Sofandinn vill hafa tök á öllu. Andlitið veit niður þar eð hann
ur og sjálfum sár nægur. þarf að vera I snertingu vlö störan hluta helmslns.
Að loknum löngum og ströngum
vinnudegi langar mann venjulega
til þess eins að leggja höfuðið á
koddann, gleyma öllu sem hefur
skeð og steinsofna. En þótt með-
vitundin hverfi starfar heilinn
áfram af fullum krafti. Þetta hafa
rannsóknir sannað og þær hafa
þar til hver einstaklingur hefur
fundið sinn persónulega svefn-
tíma.
Viljinn mótar svefnhætti á svip-
aðan hátt og matameyslu. Deilt er
um hvort fólk sem borðar mikið
þarf líka að sofa mikið. Vísinda-
menn telja að þeir sem hreyfa sig
un undir luktum augnlokum, sitt á
hvað til hliöanna. Draumamir
virðast vera eins og kvikmynd, atr-
iðin em skýr og atburðimir skil-
merkilegir. Það er af þessum sök-
um sem okkur finnst okkur oft
hafa dreymt miklu meira en við
getum með nokkra móti munað.
fá asmakast eða hjartaáfall.
Miðað við þessa upptalningu á
svefnskeiðum gæti lesandinn ætl-
að að hér hafi verið lýst svefni
heillar nætur. Því fer fjarri, þessi
sjö skeiö taka einungis 90 mínútur.
Þegar þeim er lokið drögum við
djúpt andann og byrjum aftur á
Sjálfsöryggi: Sofandlnn hefur að Ifkindum verið dekraður f æsku. Hann er
mjög sjálfsöruggur og hefur sterkan persónuleika.
lika sýnt aö svefnhættir og draum-
ar gefa til kynna ýmislegt um ein-
staklinginn.
Bandarískir vísindamenn hafa
komist að þeirri niðurstöðu að
svefninn ljóstri ekld aðeins upp
um innra líf okkar heldur hjálpi
hann líka til viö að greiða úr okkar
hversdagslegu vandamálum. 1
svefni birtast þau átök og þær
breytingar í lífi okkar sem eiga
sér stað um þessar mundir.
Menn greinir á um þá tímalengd
sem nauðsynlega má telja fyrir
svefn. Sumir vísindamenn álíta að
menn eigi bara að sofa eins lengi
og þarf til að hvfla huga og lík-
ama. Aðrir era ihaldssamari og
vflja að maður sofi í átta tíma á
sólarhring.
Fram aö vissum aldri ræðst
svefninn af líkamsþroska. Nýfædd
börn þurfa um tuttugu tíma svefn
á sólarhring. Fimm ára krökkum
duga tólf klukkustundir. Síðan
styttist svefntíminn smám saman
mikiö þurfiminni svefn en aðrir.
Margir halda að hægt sé að
vinna upp tapaöan svefn eftir á.
En fólk sem sefur skemur hefur
ekki endflega sofið lítið. Þaö hefur
bara sleppt ákveðnum svefnskeið-
um. Sams konar misskilnings gæt-
ir viðvíkjandi réttum svefntíma.
Þaö skiptir ekki máli hvenær
menn sofa, svefninn er alltaf end-
umærandi.
Við vöknum á hverri nóttu
Svefninn hefur sjö skeið. Það
fyrsta felst í því að skynjun okkar
á umhverfið minnkar, við sofnum.
Á þessu skeiði koma fyrstu vöðva-
samdrættimir og sumir eiga það
til aö vakna þegar fætumir kipp-
asttil.
Síðan hefst draumaskeiðið.
Vöðvamir hafa slaknaö, andar-
dráttur hægist og sömuleiðis
hjartsláttur. Fyrsta meginskeið
svefnsinserhafið.
Á draumaskeiöinu hreyf ast aug-
Hálfglldings fósturstelling: Sofendlnn er vlss I sinni sök og eólegar sig vel
eöstæðum. Henn er þó ekki nægilege næmur og getur veldlð öðrum djúp-
um sárseuke.
Næsta svefnskeiö nefna sérfræð-
ingamir „djúpan svefn”. Vöðv-
amir hafa náð enn meiri slökun,
blóðþrýstingur er lágur og líkams-
hitinn hefur lækkað. Breytingam-
ar, sem eiga sér stað á þessu
skeiði, era ekki miklar en undir-
búa næsta skeið.
Nú tekur hugurinn tfl starfa og
vinnur úr hugsunum liðins dags.
Stundum ganga menn í svefni á
þessu svefnskeiöi. Á síöasta skeið-
inu hreyfast augun aftur hratt að
baki luktum lokum — okkur
dreymir. Blóðþrýstingurinn
sveiflast nú upp og niður og það
sama á sér stað í öndun og hjart-
slætti.
Líkamsástandið er slíkt að ef
við værum vakandi mundum við
finna fyrir ótta eöa hræðslu. Hug-
urinn er reiðubúinn að umbreyta í
lflcamlega hegðun þeim myndum
sem svífa okkur fyrir hugskots-
sjónum. Á þessu síðasta skeiði
getur veikburöa fólk átt á hættu aö
fjórða skeiðinu. Það endurtekur
sig síðan þar til við vöknum.
Ekki bíöa eftir svefninum
Eigiröu í erfiðleikum með að
sofna skaltu forðast að grípa til
svefnlyfja. Fjöldinn allur af fólki á
í erfiðleikum með svefn, til vitnis
um það era þau mörgu tonn af
svefnlyfjum sem seljast ár hvert í
heiminum. Vissulega virka lyfin
og þetta er fljótleg aðferð, en
reyndu fyrst að finna heilbrigðari
aðferðir. Reyndu að komast að
raun um hvað veldur svefnleysi
Hugsaðu þig tvisvar um áður en
þú færð þér svefntöflu. Kannski
hefur eitthvaö komið þér úr jafn-
vægi — var það rifrildi eða pen-
ingaáhyggjur? Lyfin útrýma ekki
vandamálum, þau geta meira að
segja bætt gráu ofan á svart með
því aö breiða yfir þau án þess að
þauleysist.
Að loknum erfiðum degi þráirðu
aö sofa vel. En þér finnst ekki létt-
21. tbl. Vlkan 13