Vikan - 16.07.1987, Blaðsíða 10

NAFN VIKUNNAR:__ÞÓRUNN LÁRUSDÓTTIR
Land undir fót
Ferðafélag íslands var stofnað 27. nóvemb-
er 1927 og hefur starfað í 60 ár. Þórunn
Lárusdóttir hóf störf hjá félaginu sem sumar-
stúlka 1961 og var viðloðandi störf félagsins
til 1976 en þá tók hún við stöðu framkvæmda-
stjóra.
Þórunn segir markmið félagsins vera að
örva íslendinga til þess að ferðast um sitt eig-
ið land og vitnar í 2. grein laga félagsins en
þar stendur: .. sérstaklega skal beina áhuga
almennings að þeim stöðum sem eru lítt kunn-
ir en fagrir og sérkennilegir ...“.
„Þetta var höfuðmarkmið félagsins í upp-
hafi,“ segir Þórunn, „er enn þann dag í dag
og verður svo meðan félagið starfar." Ferða-
félag íslands uppfyllir þessi markmið á
þrennan hátt: Það gefur út ferðalýsingar, beit-
ir sér fyrir byggingu og rekstri sæluhúsa og
býður upp á ódýrar ferðir um landið. Þetta
eru jafnframt þeir þættir sem starfsemi félags-
ins snýst um.
Ferðir Ferðafélagsins skipa veglegan sess í
starfseminni. Þórunn bendir á að 1986 voru
farnar 220 ferðir og voru þátttakendur á sjötta
þúsund. Hún segir að ferðir séu þrenns kon-
ar: dagsferðir, helgar- og sumarleyfisferðir og
fræðsluferðir. Dagsferðir eru yfirleitt ganga
eða ökuferðir í næsta nágrenni Reykjavíkur
en í helgar- og sumarleyfisferðum er haldið á
fjarlægari mið. Ferðafélagið gengst einnig fyr-
ir grasa- og berjatínsluferðum, jurta- og
fuglaskoðunarferðum og söguferðum. „Við
höfum farið á slóðir ýmissa Islendingasagna,
svo sem Laxdælu og Eglu,“ segir Þórunn, „og
í 30 ár höfum við farið á söguslóðir Njálu
undir leiðsögn dr. Haraldar Matthíassonar
og hafa þær ferðir verið með eindæmum
skemmtilegar og fróðlegar."
Eins og fyrr segir er Ferðafélag íslands 60
ára. Aðstaða til ferðalaga hefur tekið stökk-
breytingum þessi ár og kemur þar einkum
tvennt til: vegir og farartæki. Árið 1927 var
vegakerfí landsins harla ófullkomið. Frá
Reykjavík lágu bílvegir suður með sjó og
austur yfir fjall; þó var Hellisheiðarvegur svo
mjór að erfitt var að mætast nema báðir bíl-
arnir færu út á klappir. Ekki voru farartækin
glæsilegri. Engir bílar voru með drif á öllum
hjólum og þeir stærstu rúmuðu milli 10 og
20 manns. Auðséð er að þessar aðstæður settu
Ferðafélaginu skorður enda var ekki farið
geyst úr hlaði; flestar ferðirnar voru stuttar
og megináhersla lögð á að ganga. Þó nýttu
menn sér aðra ferðamáta en þá tvo jafnfljótu;
einkum báta og hesta.
Á íjórða áratugnum var stígandi í starfsemi
félagsins og fylgdi hún bættum samgöngiim.
Ferðir lengdust og urðu fjölbreyttari. Árið
1934 hófust sumarleyfisferðirnar. Sú fyrsta
var farin austur um sveitir, meðal annars að
Heklu og Fossi á Síðu. Segja má að ferðamál
félagsins komist í nútímahorf um 1937. Þá
höfðu til dæmis verið ruddir vegir og lagðar
brýr svo að greið leið var allt inn á Hvera-
velli. Um það leyti hóf Ferðafélagið langar
sumarleyfisferðir. Farnar voru hringferðir um
landið og hafnar ferðir um miðhálendið.
Að stríði loknu eignuðust íslendingar jarð-
ýtur og ruddu þær leiðir inn í óbyggðir. Stórár
voru einnig erfiðar viðfangs en það tókst að
sigrast á þeim. Smátt og smátt opnaðist hver
leiðin af annarri og tími öræfaferða hófst.
Síðastliðin 30 ár hafa ferðir verið með svip-
uðum hætti og á svipaðar slóðir. „Þær taka
að sjálfsögðu styttri tíma og eru þægilegri,“
segir Þórunn, „því ávallt verða bílar hrað-
skreiðari og akvegir betri.“
Að sögn Þórunnar er öllum heimil þátttaka
í ferðum félagsins og þær eru sniðnar á þann
hátt að sem flestir geti tekið þátt í þeim. „Þó
eru Öræfajökull og fleiri íjallstindar klifnir,“
segir Þórunn, „og þátttakendur í slíkum ferð-
um verða að sjálfsögðu að búa yfir meira
líkamsþreki og vera í betra formi en gengur
og gerist.“
Nú er háönn Ferðafélagsins hafin; allflest
sæluhús hafa verið opnuð og vegir eru færir.
Eg spurði Þórunni hvað menn hefðu fyrir
stafni yfir vetrartímann. Hún sagði vetrar-
starfið vera tvíþætt: sunnudagsferðir og
samkomur. Sunnudagsferðirnar eru stuttar
göngur í nágrenni borgarinnar og skíðaferðir
þegar færi gefst. Þó er einnig farin ferð í Þórs-
mörk urn nýár og aftur á góu og svo eru
farnar páskaferðir.
Myndakvöld eru mánaðarlega og kvöldvök-
ur eru 2-3 á vetri og þá er fjallað ítariega um
eitt ákveðið efni fólki til fróðleiks og skemmt-
unar. „Þetta starf okkar stendur með blórna,"
segir Þórunn. „Sjaldan koma færri en 100 á
svona kvöld og það er góð tala í landi þar
sem togstreitan um sálir er ótrúleg."
Annar aðalþátturinn í starfi félagsins er
bygging og rekstur sæluhúsa. Framan af gistu
félagsmenn á gististöðum eða bæjum, væri
þess kostur, annars var tjaldað. Brátt risu þó
vistleg sæluhús og nú á Ferðafélagið 27 skála.
Þeir rúma frá 6 100 manns. Þórunn sagði
skálana vera opna öllum en félagar greiða
lægra gistigjald.
Sem stendur er enginn skáli i byggingu. „En
við erum sifellt að breyta eldri húsunt og
bæta þau,“ segir Þórunn, „því kröfurnar auk-
ast alltaf. Aðalátak afmælisársins er að bæta
þjónustu- og gistiaðstöðu í Landmannalaug-
um. „Þetta er íjölsóttur staður og brýn þörf
á endurbótum," segir Þórunn.
Þórunn bendir þó á að enn sé Þórsmörk
höfuðból Ferðafélagsins. Þangað sé aðsókn
mikil og framkvæmdir stöðugar. „Við reynum
þar að hlúa að gróðri og verja landið eftir
bestu getu.“
Þriðji meginþátturinn í starfi Ferðaféjagsins
er útgáfustarfsemi. Árbók Ferðafélags íslands
hefur verið gefin út i 60 ár og stendur undir
rekstri félagsins ásamt félagsgjaldinu. „Þetta
eru landlýsingar,“ segir Þórunn er ég spyr um
efni bókanna. „Hver bók fjallar um ákveðinn
landshluta, svæði eða sýslu og eru Árbækurn-
ar sú besta og vandaðasta Islandslýsing sem
völ er á.“
Nýlega hóf félagið útgáfu fræðslurita og
mun halda því áfram eftir því sem efni og
ástæður leyfa. Þegar hafa komið út ritin
Fjörulíf og Gönguleiðir að_ Fjallabaki. Þá
hefur Ferðafélagið gefið út íslandskort með
jöfnu millibili frá því fyrir 1940. Þetta kort,
Ferðafélagskortið, er einnig vegakort og nýtur
mikilla vinsælda.
Skrifstofa Ferðafélagsins er til húsa að
Öldugötu 3 og hefur verið þar síðan 1965 en
húsakostur er þröngur. Þórunn segir að félag-
ið hafi sótt um lóð hjá Reykjavíkurborg og
standa vonir til að hægt verði að flytja í eigið
húsnæði í byrjun næsta áratugar.
„Sérstök þörf er á hentugu húsnæði fyrir
myndasýningar og aðrar samkomur," segir
Þórunn, „en við stefnum að því að koma upp
miðstöð fyrir alla okkar starfsemi. Þaðan yrði
öllum framkvæmdum stjórnað og þar hæfust
ferðir okkar.“
Um 100 manns starfa hjá Ferðafélaginu, þar
af 60-80 leiðsögumenn. Um leiðsögumennina
segir Þórunn: „Þetta eru staðkunnugir og
fróðir menn sem hafa gaman af að ferðast.“
Hver leiðsögumaður fer 2-25 ferðir á ári og
vinna þeir yfirleitt kauplaust. „Enda er Ferða-
félagið áhugamannafélag og nær öll vinna
unnin í sjálfboðavinnu," segir Þórunn.
Loks spyr ég Þórunni hvað gert verði til
hátíðabrigða á afmælisárinu. Hún segir að
rneðal annars megi nefna göngu frá Reykja-
vík upp i Reykholt í Borgarfirði en hún verður
farin í sex áföngum í sumar og lýkur 23.
ágúst. „Ég hvet alla til þess að taka þátt i
þessum göngum," segir Þórunn, „og öðrum
ferðum Ferðafélagsins. Holl útivera er mikils-
verð bót, bæði fyrir sál og líkama."
Viðtal: Sigrún Ása Markúsdóttir Mynd: helgi skj. friðjónsson
10 VIKAN 29. TBL