Vikan - 16.07.1987, Blaðsíða 53

Tvær smásögur eftir Hebu
KANNSKI
„Ég hef saknað þín og Esjunnar,"
byrjaði ég samtalið og brosti við mann-
inum sem sat handan við skrifborðið.
En í staðinn fyrir að brosa á móti og
svara horfði hann á mig rannsakandi
augnaráði og þagði.
Þögn hans var alger. Hann virtist agn-
dofa. Ég hafði ekki búist við þessum
móttökum setningarinnar, hafði slegið
henni fram í sannleika og þó um leið í
kerskni. Þögnin breiddi úr sér eins og
grá, köld þoka. Það fór hrollur um
mig. Hvað ég gat alltaf dæmt allt skakkt,
vissi aldrei hvað mátti segja og hvað
ekki, hvernig átti að segja hlutina. Og
vegna þess að ég vissi ekki hvað ég
gæti sagt til að bæta úr þessari voðalegu
spennu, sem setningin hafði valdið, þá
þagði ég honum til samlætis og hugsaði.
Ég hugsaði aftur til gærdagsins og
landsins handan hafsins, þaðan sem ég
hafði komið, þar sem allt er grænt, ei-
líft gras, plöntur og tré, allt í mismun-
andi grænum litbrigðum; allt innibyrgt
í grænni þokumollu, ekkert víðsýni,
hvorki í landslagi né félagslega. Þar sem
samskipti manna eru í föstum skorðum
hefðarinnar, hvert orð og athöfn yfir-
veguð - stöðluð. Ég mundi hversu
innilokuð mér hafði fundist ég vera
þar, full af þrengslatilfinningu og víð-
áttuleysi - mundi hve lognmollulegar
hugsanir mínar höfðu orðið, hálfgræn-
ar, höfðu litast af umhverfmu og orðið
eins og myglaður ostur.
Svo rifjaði ég upp í huganum hversu
oft mynd Esjunnar hafði komið upp í
huga mér þarna i þessari yfirþyrmandi
og kveljandi grænku. Þá hafði hún birst
mér tær, töfrandi en um leið ögrandi.
Ég hugsaði alltaf um hana þegar ég
þurfti að hugsa skýrt, hnitmiða hugsun-
ina, taka ákvörðun. Þá notaði ég
sjónminnið um hana frá Örfírisey eða
Öskjuhlíð, úr fjarlægð. Þá gældu augu
mín við minninguna um skýrar útlínur
þessa formfagra fjalls og sundin hér
heima - heinra.
Ég rankaði við mér, leit á manninn.
Hann sat ennþá hreyfingarlaus, horfði
á mig athugulu augnaráði, sagði ekkert.
Kannski var hann steinrunninn, eins og
tröllin í gamla daga sem voru ekki nógu
fljót að forða sér áður en sólin kom
upp. Kannski var setningin full af of
miklu sólskini fyrir þennan íslending.
Kannski hélt hann þetta falssól, fann
til tortryggni landans við gullhamra.
Hann las kannski eitthvað óviðkunnan-
legt í þennan söknuð minn á honum.
Kannski las hann einhverja kröfu í
hann. Hvað vissi ég svo sem um það?
Það hafði ekki verið hugleitt, ekki verið
sagt neitt. En stundum er ég of fljótfær.
Það var þarna úti í landinu græna, þar
sem fólkið hugsaði og kom öðruvísi
fram hvað við annað, að mér fannst
einmitt þessi maður geta kallast sam-
nefnari fólksins míns heima. Hann var
hreinn og beinn, án undanbragða og
sýndarmennsku, fastur á meiningunni,
stoltur og raungóður, umfram allt góður
drengur. En nú sat hann þarna bara,
virti mig fyrir sér eins og ég væri orðin
að úllendu fyrirbrigði og hefði þar af
leiðandi orðið yfirborðskennd - slengdi
bara fram vanhugsuðum athugasemd-
um til að þóknast.
Ég vaknaði upp úr hugrenningum
mínum. Ég gat ekki gert mér grein fyrir
hversu langur tími hefði liðið og fann
vonbrigðin vella upp í mér. Ég hafði
hlakkað svo til að létta á farginu, hitta
hann, geta sagt hvað sem var og vera
ekki misskilin. En kannski hafði hann
ekki heyrl hvað ég sagði. Hann var
kannski alltaf að bíða eftir því að ég
segði eitthvað. Hann hafði ef tifvill sagt
eitthvað sjálfur sem ég hafði ekki heyrt.
Átti ég_ að hvá? Eða sitja lengur og
þegja? Ég beið smástund, gat svo ekki
setið lengur i þrúgandi þögninni - varð
að gera eitthvað til.að brjóta hana, skera
hana, mylja hana. Án umhugsunar valt
setningin aftur út úr mér. „Ég hef sakn-
að þín og Esjunnar." Ég beit á vörina,
boraði nöglunum inn í lófana, beygði
höfuðið niður að hnjám og gafst upp -
á sjálfri mér, grænkunni og öllu.
Þögn. Hægt iosaði ég um fingurna,
hætti að bíta i vörina, rétti úr mér og
reis á fætur, eins og í leiðslu, og leit á
manninn sem var að mestu leyti falinn
bak við skrifborðið. Hann var ennþá
að rannsaka mig með augunum. Svo
snerist ég á hæl og gekk út, án þess að
kveðja.
Kannski var ég búin að vera of lengi
í grænkunni, hafði kannski, án þess að
taka eftir því, orðið henni samdauna.
Þá var það ekki að furða þótt ég kæm-
ist ekki i samband við landann né
landið.
Ég gekk niður að höfn en Esjan var í
fríi. Þar sem hún var vön að vera var
nú svartur þokubakki. Er islenskur
raunveruleiki að grænka, eða hef ég
bara breyst?
29. TBL VIKAN 53