Vikan - 14.01.1988, Page 24

Svortiskóli o| Sæmi
„Skall þar hurð nærri
hælum“. - Flestir kann-
ast við málsháttinn en
færri vita ef til vill hvað-
an hann er upprunninn.
Gamlar sagnir herma að
þennan ágæta málshátt
megi rekja til merkilegs
atburðar suður í Parísar-
borg á elleftu öld, er
Sæmundur fróði lauk
námi sínu við Svarta-
skóla - sem að öllum
líkindum hefur þó ekki
verið hinn sami Svarti-
skóli og við þekkjum í
dag:
— Þegar lærisveinar voru út-
skrifaðir úr Svartaskóla áskildi
skólastjórinn, sem raunar var
Kölski sjálfur, sér rétt til að
eigna sér þann er síðastur gekk
út. Oftast varð að varpa hlut-
kesti um þann er þau örlög
skyldi hljóta, því festir vildu
sjálfviljugir lenda í klóm Kölska.
En er Sæmundur hinn fróði Sig-
fússon útskrifaðist, brá hinsveg-
ar svo við að hann bauðst til að
ganga út síðastur manna. Hafði
Sæmundur sett kápu eina mikla
lauslega yfir herðar sér og er
hann nálgaðist útidyrnar þreif
Kölski í kápu hans og sagði: „Þig
á ég!“ Sæmundur svipti þá
snögglega af sér kápunni og
hljóp út. Kölski stóð því einn
eftir inni með kápuna en stór
járnhurðin skall á hæla Sæ-
mundi.
Sæmundur fróði er talinn
fyrstur norrænna manna hafa
numið við æðri skóla í París, en
þaðan mun hann hafa útskrifast
um eða upp úr 1075. Þrátt fyrir
að þessi námsdvöl hans ytra hafi
þótt tíðindum sæta, virðast
sagnaritarar þess tíma ekki hafa
fjölyrt mikið um hana sem slíka,
en víða er þó getið um mikla
visku hans, ráðsnilld og réttsýni.
Hinsvegar þykir víst að ýmsar
sögusagnir um nám Sæmundar
hafi spunnist þegar í samtíð
hans meðal alþýðunnar, sem
síðan áttu eftir að magnast og
verða hluti þjóðsagna okkar.
Þannig hefúr sagan um útskrift
Sæmundar úr Svartaskóla orðið
til, eftir að Sorbonne kom til
sögunnar, því þjóðsagan segir
að þar hafi svörtukúnstir verið
numdar undir handleiðslu
Kölska skólastjóra.
Sagt hefur verið að hin ís-
lenska alþýða, sem bjó til sög-
urnar um Sæmund og aðra
galdramenn, hafi skynjað hver
Sorbonne -
Université de
Paris, séð firá Ruc
des Écoles í
hjarta Latínu-
hverflsins.
máttur mikillar þekkingar getur
orðið — til ills eða góðs, allt eftir
því hver siðferðilegur þroski
manneskjunnar er... Og sökum
afburða gáfna og manngæsku
hafi Sæmundi því tekist að snúa
á þann gamla og púka hans og
jafiivel getað notfert sér þá til
góðra verka.
En það er þetta með Sæmund
og Svartaskóla — eða Sorbonne.
Sá skóli var nefhilega ekki stofn-
aður fýrr en um miðja þrett-
ándu öld, er Robert de Sor-
bonne lét byggja skóla fýrir fá-
tæka stúdenta í hinu svokallaða
Latínuhverfi á vinstri bakka ár-
innar Signu. Af einhverjum á-
stæðum hefúr nafhið La Sor-
bonne síðan ferst yfir á háskól-
ann í heild.
Á þeim tíma sem Sæmundur á
að hafa verið í París, voru þar
hinsvegar nokkrir æðri klaustur-
skólar og þar á meðal Notre
Dam-skóli, sem Sæmundur mun
hafa numið við. Vísir að háskóla
verður fyrst til á tólftu öld, er
nemendur og kennarar gera
uppsteit gegn þröngsýnum
skólayfirvöldum og mynda með
sér eins konar samfélag er
nefndist Universitas. Alvöru há-
skóli er svo orðinn til í kringum
tólfhundruð, þegar stjórn skól-
ans fór úr höndum biskups yfir
til páfa. Fljótlega varð Parísar-
háskóli virtastur allra sambæri-