Vikan - 14.01.1988, Blaðsíða 31

Náttúrumeðul
- allra meína bót?
Áður en við byrjum að
fjalla um náttúrumeðul,
skulum við athuga um hvað
er að ræða. Viðurkennd skil-
greining er: „Náttúrumeðul
eru jurta-, dýra- eða steina-
hlutar, stundum blandaðir
samtengdum efnasambönd-
um, sem notaðir eru til að
lækna eða koma í veg fyrir
sjúkdóma án tillits til þess,
hvort tekist hefúr að sýna
fram á lækninga- og nota-
gildi samsetningarinnar
með vísindalegum aðferð-
..... u
um.
Samkvæmt þessu myndi nátt-
úrumeðal sem hlyti viðurkenn-
ingu lyfjafræðinnnar og læknis-
fræðinnar fyrir tilstilli vísinda-
legra rannsókna ekki lengur telj-
ast náttúrumeðal heldur lyf.
Skyldi þetta hafa gerst? Já, svo
sannarlega. Um 30% þeirra
Björn Logi
Björnsson
læknir ^
HEILSA
lyfjaefna sem íslenskir læknar
nota eru upprunalega úr náttúr-
unni, þar á meðal ýmis verkjalyf,
sýklalyf og krabbameinslyf.
Ginseng sem hér telst náttúru-
meðal, er á lyfjaskrá í Sovétríkj-
unum. Auðveldlega gæti það
gerst að eitthvert náttúrumeðal
kæmist inn á íslenska lyfjaskrá,
þegar fengist hafa nægjanlegar
vísindalegar sannanir um gagn-
semi og skaðleysi þessa tiltekna
náttúrumeðals. Til að hægt sé að
mæla með lyfi, þarf það auk
gagnseminnar og skaðleysis að
vera án óæskilegra aukaefna og í
stöðluðum skömmtum, þannig
að gjöf þess sé aðgengileg og á-
hrifin jafhan sambærilega
hagstæð. Skoðum nú nokkur
náttúrumeðul:
Hörfræ
Hægðaleysandi meðal. Fræ
sem skyld eru hörfræjum eru
notuð í hreinsaðri mynd í
nokkrum sérlyfjum sem fást hér
á landi m.a. gegn lyfceðli.
Jógúrt og AB-mjólk
Endurnýja sýklasamsetningu
ristils, hafl hún raskast vegna
þarmasýkinga eða sýklalyfja-
meðferðar. Góður rómur er
gerður að töku þessara mjólk-
urafurða með sýklalyfjum, svo
draga megi úr meltingatruflun-
um sem inntökum þeirra geta
fylgt.
Lýsi og aðrar fiskolíur
Meðul þessi eru nú rannsök-
uð gífurlega víða um heim. Þau
geta lækkað fituinnihald
blóðsins, minnkað storkutil-
hneigingu þess, lækkað blóð-
þrýsting, aukið ónæmishæfni
líkamans og minnkað bólgur.
Rannsóknir hafa sýnt að fiskolía
hefur dregið úr einkennum liða-
gigtar. Hjá sumum dýrum hafa
meðul þessi minnkað tíðni
krabbameins og kransæða-
þrengsla. Hjá Eskimóum á
Grænlandi og hjá Japönum eru
kransæðasjúkdómar tiltölulega
fátíðir, en þessar þjóðir borða
einmitt mikið af fiskolíu. Vís-
indamenn vilja þó ekki enn
mæla með neyslu lýsis eða
skyldra meðala, vegna þess að
enn vantar nákvæmar upplýs-
ingar um gagnsemi og óæskileg-
ar verkanir, einnig í hvaða
magni neysla þeirra ætti að vera.
Kamillute
Rannsóknir hafa sýnt að með-
al þetta hefur róandi áhrif. Enn
vantar þó á þekkingu varðandi
notagildi, heppilega skammta
og á óæskilegum verkunum
þess.
Kvöldvorrósarolía
Vissir sjálfcofnæmissjúkdóm-
ar (Sjögren syndrome, systemic
sclerosis, autoimmune glomer-
ulonephritis) batna nokkuð við
gjöf þessa meðals. Tvennum
sögum fer af áhrifum þess á
blóðfitu. Ýmist hefur verið sýnt
fram á hagstæð, óhagstæð eða
þá engin áhrif. Lýsi hefur komið
betur út úr samanburðarrann-
sóknum.
Ginseng
Meðal sem mikið hefur verið
rannsakað. Notagildi þess er
bundið við skammtíma hress-
andi áhrif. Það bætir athygli og
eykur streituþol um tíma. Á-
stæða er þó til að vara við gagn-
rýnislausri notkun þess, einkum
m.t.t. þess að notendaupplýsing-
ar eru gjarnan ófullnægjandi.
Allt að tífaldur munur getur ver-
ið á skömmtum þeim sem mælt
er með, svo dæmi sé nefnt. Rétt
er að gera hlé á töku méðalsins
eftir 1—2 mánaða stöðuga inn-
töku. Það er óhætt að taka það
inn annað slagið í lengri tíma, sé
það ekki gert daglega. Eftirtöld-
um má ekki gefa meðalið:
Börnum, vanfærum konum, syk-
ursýkisjúklingum, hjarta-
sjúklingum, asthmasjúklingum,
liffasjúklingum, taugaveikluð-
um sjúklingum, háþrýstisjúkl-
ingum, sjúklingum í blóðþynn-
ingarmeðferðum. Óæskilegar
verkanir eru: Háþrýstingur,
svefnleysi, brjóstastálmi, röskun
á tíðarblæðingum, niðurgangur,
útbrot, hjartsláttur, höfuðverk-
ur. Ekki skal drekka te eða kaffi
meðan meðalið er tekið inn.
Lyfið er ekki lífchættulegt.
Selen
Selen er gott við selenskorti.
Sá sjúkdómur þekkist hins vegar
aðeins í Keshanhéraði í Kína. ís-
len'dingar hafa sérlega gott sel-
eninnihald í blóði. Varasamt
getur verið að neyta selens auk-
reitis, því að það vill safnast fyrir
í líkamanum.
Vítamínin
Hörgulsjúkdómar af völdum
skertrar vítamíninntöku eru
tæpast þekktir hér á landi nema
hjá þeim sem vannærðir eru,
svo sem ofdrykkjusjúklingum.
Rannsóknir á viðbótarinntöku
vítamína hjá fullnærðum hafa
leitt í ljós óveruleg áhrif á
heilsu.
Blómafræflar
Þrátt fyrir ítarlega leit hefur
mér ekki tekist að finna eina
einustu vísindarannsókn á gagn-
semi þessa meðals og mér er
kunnugt um fleiri sem hafa
sömu reynslu. Það segir sína
sögu. Ofnæmissjúklingar ættu
ekki að taka inn blómafræfla, því
að frjókornsofnæmi er algengt.
Að lokum
Vandfundnar eru áreiðanleg-
ar upplýsingar um flest önnur
náttúrumeðul. Þekkingarleysi
okkar á þessu sviði er átakan-
legt. Leitin að virkum og jafh-
framt hættulitlum meðulum er
enginn dans á rósum. Margir
eru svo örvæntingarfullir vegna
sjúkdóma sinna og ráðaleysis
læknisfræðinnar gagnvart þeim,
að þeir láta sér nægja að hafa
heyrt einhverja vísbendingu um
gagnsemi tiltekins meðals,
hversu veikar sem forsendurnar
eru. Ekki ætla ég að álasa þeim.
Óhjákvæmilega verða sumir
fórnarlömb brostinna vona,
árangurslausra fjárútláta og jafn-
vel óæskilegra verkana meðal-
anna. Hvet ég seljendur náttúru-
meðala til að sýna ábyrgð og
viðhafa sannsögli í sölumennsk-
unni. Tilgangurinn helgar ekki
meðalið.
VIKAN 31