Vikan - 09.01.1992, Blaðsíða 30

„Ef ég þyrfti að ferðast um með allan minn
hjálpartækjabúnað yrði ég eins og geimfari."
Arnþór við heimilistölvuna, sem einnig er búin
blindraletursborða.
breyting. Blint fólk getur nú komist um flest
svæöi höfuöborgarinnar meö aðstoö hvíta
stafsins. Aö vísu verður aö segjast eins og er
aö í iðnaðarhverfum eru gangstéttir með þeim
ósköpum að þaö er hættulegt fyrir blinda aö
vera þar mikið á ferli, nema þeir þekki um-
hverfið þeim mun betur.
Reykjavíkurborg hefur látið fjölga umferöar-
Ijósum, sem útbúin eru með hljóðmerkjum, og
hafa þau hjálpað mörgum að komast leiðar
sinnar. Því miður er það svo að umferðarljós
þessi hafa orðið fyrir mikilli áreitni, einkum þó
þau sem eru í nágrenni Blindraheimilisins við
Hamrahlíð. Þau hafa verið eyðilögð með reglu-
bundnum hætti. Það er ótrúlegt að fólk skuli
leggjast svo lágt að láta undarlegar fýsnir sínar
fá útrás á þessum öryggistækjum.“
ÓAÐLAÐANDI
STRÆTISVAGNAKERFI
„Sjálfur hef ég farið flestra minna ferða gang-
andi eða í strætisvagni, að minnsta kosti til og
frá vinnu. Að vísu hefur starf mitt hjá Öryrkja-
bandalaginu gert það að verkum að ég þarf oft
að komast hratt yfir á milli aðalvinnustaðar
míns í Hamrahlíðinni og skrifstofunnar í Há-
túni. Þess vegna hef ég verið nokkuð upp á
leigubíla kominn. Síðan bý ég við þann mikla
kost að konan mín, Elín Árnadóttir, vinnur á
svipuðum slóðum og því verðum við samferða
á morgnana. Ég hef mikla ánægju af því að
fara með strætisvagni og hitta fólk á förnum
vegi. Ég nýt þess jafnframt að hreyfa mig og
ganga mikið. Ég geri það gjarnan, annaðhvort
einn míns liðs eða í fylgd konunnar minnar.
Það er náttúrlega skemmtilegra að geta notið
útivistar með öðrum.
Það sem gerir mér og fleirum erfitt um vik að
nota Strætisvagna Reykjavíkur er hin strjála
þjónusta vagnanna. Það er dapurlegt að segja
frá því að það eina sem stjórnarformanni SVR
virðist detta í hug er að fækka ferðum þegar
aukin bílaeign landsmanna leiðir af sér minni
strætisvagnanotkun. Fyrirtækið hefur ekki með
nokkru móti reynt að laða fólk að vögnunum
eða gert eitthvað til þess að fjölga farþegum.
Það hlýtur að segja sig sjálft að þegar ferðum
er fækkað úr fimm á klukkustund niður í fjórar
og loks þrjár, þá hugsar fólk sig tvisvar um
áður en það notar vagnana mikið. Þar að auki
er skiptikerfi vagnanna með þeim ólíkindum að
ferðir með þeim kosta í mörgum tilvikum mikla
bið. Þess má jafnframt geta að suöur- og
norðurhluti borgarinnar eru illa tengdir. Ég vil
því halda því fram að strætisvagnakerfi borg-
arinnar sé ákaflega óaðlaðandi og fjandsam-
legt fólki. Ég er ansi hræddur um að ráðamenn
fari sjaldan með vögnunum og leggi lítið á sig
til að kynnast því af eigin raun hvernig þeir
uppfylla þjónustuhlutverk sitt.“
HJÓÐBÆKUR OG BLINDRALETUR
Á undanförnum árum hefur þróun hvers konar
tölvubúnaðar á sviði upplýsingatækni komið
fötluðum í góðar þarfir. Nú geta til dæmis lam-
aðir skrifað og mállausir tjáð sig á ýmsan hátt
með notkun tölvubúnaðar. Blindir einstaklingar
hafa lika notið góös af þessari öru tækniþróun.
Arnþór hefur alla tið fylgst vel með á þessu
sviði og hefur komið sér upp búnaði sem gerir
honum kleift að stunda störf sín á jafnréttis-
grundvelli við þá sem sjónina hafa. Hann var
beðinn um að gera stutta grein fyrir þeim
tækniundrum sem getur að líta í vinnuherbergi
hans og á vinnustaðnum í Hamrahlíðinni, þar
sem hann starfar sem deildarstjóri námsbóka-
deildar Blindrabókasafns íslands.
„Nú er til dæmis hægt að fá einkatölvur með
búnaði sem gerir blindum kleift að lesa af
skjánum annaðhvort með blindraletri, stækk-
uðu letri eða að tölvan hreinlega talar íslensku
og les það upphátt sem á skjánum stendur.
Slíkur búnaður mun verða aðgengilegur hér á
landi innan skamms. Tölvuvæðingin gerir það
jafnframt að verkum að nú eru bækur prentað-
ar á blindraletur eftir tölvuforritum og við getum
nýtt okkur forrit þau sem notuð eru í prent-
smiðjum eða hjá bókaútgáfum. Við höfum haft
ágætt samstarf við þessa aðila á síðustu árum
og því getur Blindrabókasafnið gefið út nokkra
nýja titla sem út koma hverju sinni, eins og
núna fyrir jólin. Nú er svo komið að Blindra-
bókasafnið framleiðir á milli 40 og 50 bækur á
ári hverju. Einnig höfum við haft prýðilegt sam-
band við nokkrar tímaritaútgáfur og því höfum
við getað gefið út valdar tímaritsgreinar. Við
höfum aukið framboð á lesefni á blindraletri
með því að gefa út tímarit. Til dæmis má nefna
að fyrir fjórum árum eða svo voru skrifaðar um
tvö til þrjú þúsund síður á blindraletri á ári en á
síðasta ári voru þær um fjörutíu þúsund. Þegar
tæknin er fyrir hendi tekst manni að auka eftir-
spurnina með auknu framboði.
Það er reyndar mjög fámennur hópur fólks
sem les blindraletur hér á landi, eöa um tutt-
ugu manns. Helmingur þeirra hefur fengið sér-
stakan tölvubúnað þannig að tölvuvæðing á
meðal blindra er hlutfallslega rnikil."
- Hve margir teljast blindir á íslandi?
„Þeir sem teljast lögblindir hér á landi - hafa
sjón sem nemur 6/60 eða minna - eru um eða
yfir sex hundruð talsins. Þeir sem eru alblindir
eru hins vegar ekki nema um fimmtíu og er þar
aldrað fólk í miklum meirihluta."
MORGUNBLAÐIÐ HLJÓÐRITAÐ
„Brýnasta hagsmunamál blindra er að mínu
mati að gera aðgang þeirra að upplýsingum
auðveldari. Mér skilst aö í bígerð sé að Morg-
unblaðið fari að hljóðrita á snældur hluta af því
efni sem þar birtist. Ég vona samt sem áður að
í framtíðinni muni blaðið veita okkur aðgang
að efni þess með því að gefa það út á tölvu-
tæku formi.
Það sem fyrst og fremst hefur háð blindu
fólki hér á landi er upplýsingaskorturinn. Blindir
einstaklingar byggja aðallega á fjölmiðlum eins
og útvarpi og sjónvarpi. Þeir sjá aftur á móti
ekki nema brot af því sem dagblöðin birta. Þó
margir blindir geri sér ekki grein fyrir því hefur
þetta afar einangrandi áhrif á alla þeirra af-
stöðu. Þú getur ímyndað þér hvað upplýsing-
arnar væru takmarkaðar, sem þú fengir af um-
heiminum, ef allt sem þú kæmist í tæri við úr
dagblöðum kæmist fyrir á svona fimmtán vél-
rituðum blaðsíðum á viku. Ef þú síðan kýst að
notfæra þér aðeins hljóðsnældur Blindrafé-
lagsins, þar sem stutt ágrip frétta og annarra
upplýsinga er reglulega birt, þá minnkar ennþá
frekar það efni sem þú nýtur úr dagblöðunum.
Ég hef alla tíð hlustað mikið á útvarp en ég
nýt sjónvarpsins líka, þó að takmörkuðu leyti
sé. Á heimili mínu er gott sjónvarpstæki og ég
hlusta vandlega á fréttir og fréttatengda þætti
þegar ég hef tækifæri til þess og ýmislegt efni
annað sem þar er boðið upp á, einkum ef það
er innlent. Aftur á móti verð ég að viðurkenna
að ég fylgist sáralítið með erlendum fram-
haldsþáttum en þeir höfða ekki til mín. Þeir eru
oft á tíðum settir fram á svo myndrænan hátt
að ég fæ ekki notið þeirra. Síðan er það þjóð-
ernisstefna mín og ást á íslenskri tungu sem
veldur því að ég kæri mig ekki um að hlusta of
mikið á erlent efni í íslensku útvarpi eða sjón-
varpi. Þá vil ég heldur geta valið mér erlenda
stöð á útvarpstækinu og hlustað á hana.“
HJÓNABANDIÐ VEITIR
MEIRA FRELSI
Arnþór hefur kunnað að njóta lífsins og félagar
hans hafa í raun aldrei orðið þess varir að
hann ætti við fötlun af einhverju tagi að stríða
- hvað þá að vera blindur. Hann hefur jafnan
umgengist fjölda fólks, hvort sem er í vinnu
eða tómstundum, og þar á meðal er að finna
góða vini af báðum kynjum. Arnþór hélt því
lengi vel fram að hann kærði sig ekki um að
festa ráð sitt - en svo bregðast krosstré sem
önnur tré.
„Það var nú kannski það skemmtilegasta við
þetta allt saman að í ársbyrjun 1987 ræddi ég
við vinkonu mína um það að kosturinn við það
að nú væri ég að verða 35 ára væri sá að nú
gæti ég ráðið því hvort ég yrði ástfanginn - ég
hefði náð það miklum tökum á eigin lífi. Tveim-
ur mánuðum síðar var ég búinn að missa svo
gjörsamlega stjórn á sjálfum mér að það leiddi
til hjónabands að tveimur árum liðnum."
- Hvernig kynntist þú konunni þinni?
„Konan mín flutti í sama fjölbýlishús og ég
úti á Nesi árið 1985 og þar kynntumst við fyrst
- enda finnst mér engin ástæða til þess að fara
yfir lækinn til að sækja vatnið. Hún kennir við
Öskjuhlíðarskóla og varð ávallt samferða
skólabílnum á morgnana, sem ók fram hjá.
Einhvern tíma sá hún til mín þar sem ég braust
um i snjóskafli uppi í Hlíðum á leiðinni i vinn-
una. Þar eð þau óku hvort sem var fram hjá
Hamrahlíð 17, sem er vinnustaður minn, datt
henni í hug að bjóða mér far og þar með jukust
kynni okkar til muna.
Mér finnst hjónabandið hafa veitt mér
ákveðið frelsi. Það veldur því að ég hef miklu
meira að gera en áður. Ég tek til dæmis meiri
þátt í heimilistörfum en ég gerði áður fyrr, á
meðan ég bjó í móðurhúsum. í hjónabandi
hlýtur maður að gera ákveðnar kröfur til sjálfs
sín og til manns eru gerðar kröfur að sama
26 VIKAN l.TBL. 1992